Evenwichtig richting dieperik

Michel Delbaere, de nieuwe voorzitter van de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka, heeft zijn entree in het politieke debat niet gemist. Tegen de achtergrond van het Ford-drama en de moeilijke begrotingsoefening, gaf hij ongezouten zijn mening in een radioprogramma op de RTBF. Delbaere stelde vast dat “links niet efficiënt werkt” en dat “de federale regering de welvaart van het land afremt”. Volgens Delbaere dringt zich meer dan ooit een grondige fiscale hervorming op.

De zeer terechte opmerkingen van Delbaere vormen het zoveelste appel aan de politiek om eindelijk de hand aan de ploeg te slaan. België en Vlaanderen zijn op een punt aanbeland waar de relatieve welvaartsafbraak versneld om zich heen grijpt als er onvoldoende maatregelen komen. De stijgende overheidsschuld, de afbraak van de werkgelegenheid, de sluipende verhuizing van bedrijven en de tsunami van de vergrijzingskosten zijn de meest opvallende van die negatieve ontwikkelingen.

Een kordate afdamming van de welvaartsterugval vereist een beleid dat de productieve krachten in de maatschappij meer ruimte en armslag geeft. Je kunt brood pas verdelen als het eerst gebakken wordt. De ingrediënten van dat beleid zijn bekend. Op de prioriteitenlijst hebben een prominente plaats: de vermindering van de fiscale druk en van de lasten op arbeid, een grondige hervorming van de arbeidsmarkt, een efficiëntere, transparantere en veel meer op fiscale verantwoordelijkheid gebaseerde staatsstructuur, een sanering van de publieke sector, een betere afstelling van de prijs- en uitgavenmechanismen in de sociale zekerheid en een rigoureuze vereenvoudiging van het reguleringsweb dat de voorbije decennia werd gespannen.

Het is niet de schuld van de huidige politici dat zij niet tot een beleid komen dat bakens verzet. Ook de federale regeringen vóór Di Rupo I hebben te vaak gekozen voor afstel en uitstel. Kick the can down the road is de uitdrukking die het beste past bij het federale beleid van de voorbije decennia. Economen die al in de jaren zeventig en tachtig waarschuwden voor de vergrijzingsgolf, voor het gebrek aan mobiliteit en flexibiliteit op de arbeidsmarkt, voor de gevolgen van de alsmaar oplopende belastingdruk en voor de onhoudbaarheid van escalerende overheidsschuld werden doodgezwegen of openlijk uitgelachen.

Een historische uitspraak van Mahatma Gandhi is hier aan de orde. ” First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you, and then you win.” Het “win”-gevoel dat economen koesteren, heeft een wrange bijsmaak. Als het gaat om winst in een context waarbij iedereen op het punt staat in mindere of meerdere mate te verliezen, is er weinig ruimte voor vreugde. Beleidsverantwoordelijken moeten een enorm mea culpa slaan en vooral proberen tot een veel productiever beleid te komen.

In de federale regering gaat de meeste aandacht uit naar evenwichten. Dat soort oefeningen hoort bij de politiek als buitenspel bij het voetbal. Maar in het voetbal wint de ploeg pas als iedereen zich schrap zet en volgens een eenvormig tactisch stramien speelt. Di Rupo I heeft geen eenduidige tactiek. Meer nog: elkaar de bal, laat staan het doelpunt, niet gunnen, is de eerste prioriteit. Een typisch voorbeeld: het gemekker van Didier Reynders over de begrotingsbijdrage van de regio’s heeft alles te maken met het feit dat MR niet in de Waalse regeringen zit.

Zeker wat sociaaleconomische en budgettaire materies betreft, is er totaal geen sprake van een duidelijke, eendrachtige strategie in deze regering. PS en cdH willen collectiviseren, de marktwerking zo veel mogelijk uitschakelen, grotere begrotingstekorten toelaten en alleen saneren als het echt nodig is via belastingverhogingen. Vooral bij enkele PS-tenoren leeft de overtuiging dat België alleen kan overleven als de Vlaamse welvaart naar het Waalse niveau wordt gehaald, en niet omgekeerd. Bij de Vlaamse regeringspartijen liggen die Waalse uitgangspunten politiek en intellectueel bijzonder moeilijk, vooral voor de Open Vld.

Geen gemeenschappelijke uitgangspunten, geen gemeenschappelijke beleidsvisie. Dus gaat het onvermijdelijk weer over evenwichten. Geen loonlastenverlaging zonder bijkomende vermogensbelasting. Idem voor een mogelijke indexsprong. Ernstig ingrijpen in de uitgavenmechanismen van de sociale zekerheid en structurele hervormingen van de arbeidsmarkt zijn en blijven niet bespreekbaar. De trein van het welvaartsverval krijgt weer extra vaart.

JOHAN VAN OVERTVELDT, HOOFDREDACTEUR

Vooral bij enkele PS-tenoren leeft de overtuiging dat België alleen kan overleven als de Vlaamse welvaart naar het Waalse niveau wordt gehaald, en niet omgekeerd.