Even het water op

Hardliners noemen Stockholm een bijvoegsel bij de 23.000 eilanden die samen de Skärgården vormen. Als een verkruimelde beschuit zorgen de eilanden voor licht en lucht, een levensader die klopt op het ritme van het klotsende water. Geen leukere manier om enkele uren uit de hoofdstedelijke sleur te muizen dan een eilandje in de buurt bezoeken.

Het wordt een trage tocht. Terwijl de Stockholmers rustig hun Dagens Nyheter lezen op weg naar hun eiland verbazen wij ons over het oriëntatievermogen van de kapitein. Zijn oude dieselboot Viberö baant zich een weg van het Grand Hotel, het vijfsterrenhuis waar koningen en regeringsleiders vriend aan huis zijn in het centrum van Stockholm, naar Grinda, een van de 23.000 eilanden van de Stockholmse archipel.

Dat is zowat een uurtje statig langzaam varen uit het centrum, dichtbij, maar toch ver weg. Het eilandje telt twintig permanente bewoners, één restootje en een dozijn of wat toeristen. Een perfecte hide away voor wie de Stockholmse ratrace even wil ontvluchten.

Het plan is eenvoudig: het eiland rondwandelen en ons lijf in een sauna aan de rand van het water tot zweten toe doen uitrusten. De beste manier om enkele uren in de Zweedse hoofdstad te vullen is – hoe contradictorisch het ook moge lijken – even het centrum ontvluchten en het water opgaan.

Zelfgestookte alcohol

De boot speelt ook postbode en vaart helemaal tot in de Botnische Zee en terug. Wie meer tijd heeft, kan dus een eiland verderop selecteren. Zoals Finhamn, 50 kilometer buitengaats, en een geliefde daguitstap voor stedelingen. Wij hebben minder tijd en stomen dus op naar Grinda. Nu ja, stomen… Dit is een boemelboot, die stopt waar post geleverd moet worden. Hij hopt van het ene naar het andere eiland, als een sprinkhaan die langzaam uit de stad wegspringt. Een matroos springt snel even van boord, dropt een in plastic verpakte Expressen in een brievenbus voor binnenkomende post en wuift dan naar de kapitein op het bovendek: ‘vaar maar verder’. Een kruimel dieper zee-inwaarts herhaalt het ritueel zich.

Terwijl we verder door de archipel dieselen, merken we hoe de natuur verandert. Ze plooit zich terug op zichzelf, steeds minder door de nabije stad gestoord. De archipelnatuur is een samenspel van berk, spar en afgeronde kalk-rotsen op een bedje van licht golvende ondergrond. De archipel van Stockholm maakt integraal deel uit van de stad. Meer zelfs, hij vormt een deel van het sociale erfgoed.

Het is de gratis speeltuin waar elk weekend een groot deel van de 780.000 inwoners heen trekt, gepakt met barbecuemateriaal – het moet al heel koud zijn voor de Zweed tijdens het weekend niét barbecuet – en drank. In zijn weekendhuisje op een van de vele eilanden gaat hij dan ontstressen van het jachtige stadsleven. Zelfgestookte alcohol vloeit rijkelijk. Hier op de eilanden kunnen de stedelingen ten volle elkaars gelijken zijn: onderscheid van rang en stand – in de stad vestimentair nog zichtbaar – vervalt bij haardvuur, aquavit en rubberlaarzen.

Bijvoegsel aan Stockholm

Grinda dus. We nemen het eilandje in ons op en duikelen een houten steiger op: daar wacht een sauna op ons. Wat we meemaken, is een fortissimocliché: heerlijk hete sauna met groot vensterglas dat op de Skärgården uitgeeft, helemaal voor ons alleen. Na een kwartier zweten lopen we verder de steiger op en springen in het zilte water van de Botnische Golf. Met zijn 18 graden niet eens dodelijk koud en dus perfect voor een rustig zwempartijtje.

Tijd om terug te varen. De weinige eilandbewoners beschouwen Stockholm als een aanhangsel bij hun eiland. Zelf zien we hun eiland als een metafoor: één kruimel die een hele beschuit van 23.000 brokjes moet vertegenwoordigen.

Over enkele weken zal het lichtzoute water van de zee bevroren zijn. De postboten zullen zich dan met moeite een weg door het ijs klieven. De bewoners zullen met hun sneeuwscooters over het vlakke sneeuwlandschap schieten. Een klein verzetje, zonder flitspalen in de buurt. Het wordt frisser en donker. Onze boot komt eraan. Vanavond gaan we een stapje in de wereld zetten. Stockholm is inderdaad een leuk bijvoegsel bij deze eilanden.

AART DE ZITTER EN FOTO’S THOMAS DE BOEVER IN STOCKHOLM