Europees dogma in vraag gesteld

” Wij zijn tegen de EU gekant, niet tegen Europa”, verklaart Nicolas Farage, de aanvoerder van de UK Independence Party. Hij zou het die ochtend nog enkele keren herhalen. En die ochtend, dat was woensdag 9 mei. Ook wel eens Europa- of Schuman-dag genoemd. Precies op 9 mei 1950 maakte deze founding father van de Europese constructie zijn beroemde verklaringen wereldkundig. Erg bekend is de ‘feestdag’ niet. En anno 2012 is er überhaupt niet veel reden om te feesten. Dat net die dag gekozen werd om het boek Europa wankelt voor te stellen, heeft iets weg van een kwajongensstreek. En dan nog in het Europees Parlement, het “hol van de leeuw” zoals inleider van het werk Farage het tijdens zijn gelegenheidstoespraak bij de boekvoorstelling nog eens benadrukte.

Symbolen zijn belangrijk in het Europese verhaal. Net zoals eurosceptici ze maar wat graag onderuithalen. Maar achter de symbolen zit een dieper verhaal, of het zou er toch moeten zitten. Heel wat verhalen zelfs, verspreid over ruim 400 pagina’s. Het eerste, en misschien wel het belangrijkste, kenmerk is het lijstje van de medewerkers. Talrijk en divers, zijn ze. Maar bovenal: het zijn doorgaans namen met gewicht. Mensen met een achtergrond die laat vermoeden dat ze met kennis van zaken schrijven. Bien étonnés de se trouver ensemble. Want laat ons wel wezen, niet elke dag dragen mensen als Benno Barnard, Lukas De Vos, Matthias E. Storme, of nog Bat Ye’or of John Laughland bij tot een en hetzelfde boek. Deze enkele namen, voor alle duidelijk, zijn slechts een willekeurige greep. Het rijtje is beduidend langer.

Ze brengen geen eensluidend verhaal, dat kan ook niet. Wel ventileren ze hun eigen aparte kijk op het Europese gebeuren. De essays zijn dan ook thematisch gebundeld: geschiedenis, economie, recht, politiek, maar ook de islam in Europa. En precies dat laatste brengt ons erg dicht bij de drie initiatiefnemers: de Arabist Remi Hauman, Wim Van Rooy en Sam Van Rooy lagen aan de basis van dit werk. En zeker de laatste twee, vader en zoon, hebben zich de voorbije jaren in het thema van de islam vastgebeten. Hun drijfveer is niet religieus geïnspireerd, integendeel. Wel situeren ze zich in een seculiere traditie (vader Van Rooy werkte nog op het kabinet van Luc Van den Bossche) en stellen vast hoe die scheiding tussen kerk en staat, voorwerp van een jarenlange strijd, door de islamisering ondergraven wordt. Beide Van Rooys stonden aan de basis van De islam. Kritische essays over een politieke religie. Niet verwonderlijk dat ook dit onderwerp in hun eurosceptische boek voorkomt.

Dat het euroscepticisme een huis met vele kamers is, levert voor- en nadelen op. De diversiteit aan opinies en meningen over het Europees gebeuren is intellectueel prikkelend. Een minpunt is dat deze potpourri niet de ernstige indruk kan wekken dat er een alternatief is. Dat betekent natuurlijk niet dat het EU-verhaal klakkeloos aanvaard moet worden. Mocht de familie Van Rooy op zoek zijn naar een nieuwe uitdaging, waarom die handschoen dan niet opnemen?

Remi Hauman, Wim Van Rooy, Sam Van Rooy, Europa wankelt. De ontvoering van Europa door de EU, Van Halewyck, 2012, 415 blz, 25 euro

MICHAËL VANDAMME