Europa wordt afhankelijk van Rusland voor olie en gas

Op het gebied van energie is Rusland een speler geworden waar we niet omheen kunnen. Deze grootproducent van olie en gas verplicht de gevestigde en toekomstige grootmachten (Amerika, Europa, China en India) om specifieke relaties met zijn land te onderhouden. Vooral Europa, dat een voorkeur voor aardgas heeft, zal bevoorrechte relaties met Rusland moeten onderhouden als het zijn energietoevoer wil verzekeren. Maar een goede verstandhouding met het instabiele Rusland (demografische crisis, risico op een aids-epidemie, rampzalige hygiënische situatie enzovoort) zou wel eens voor problemen kunnen zorgen.

President Vladimir Poetin, die de hand heeft weten te leggen op de energiebronnen van het land, is erin geslaagd de macht van de oligarchen te muilkorven. De ontmanteling van de oliegigant Joekos, die vroeger onder leiding stond van Mikhail Khodorkovski, is daarvan het bewijs. De activa van het bedrijf zijn overgenomen door Gazprom, een monopolistische gasgroep in staatshanden.

Maar Europa hoeft zich in de toekomst nog niet verzoenend op te stellen tegenover Rusland vanwege de energiebelangen die op het spel staan. “We moeten dialogeren met de Russen, zodat ze een gunstig klimaat scheppen voor investeringen en een betrouwbaar wettelijk kader. Dat is zowel voor hen als voor ons een noodzaak.” Zo ziet Andris Piebalgs, Europees commissaris voor Energie, de verhoudingen met Rusland.

Europa en Rusland zijn onderling afhankelijk: de helft van de Russische energie-export gaat richting Europese Unie (36 % van het gas en 53 % van de olie). Om zijn energie-infrastructuur te financieren, moet Rusland bovendien 715 miljard euro vrijmaken tussen nu en 2020. En dat bedrag kunnen de Russen niet bijeenkrijgen zonder de steun van buitenlandse machten. Zo is Europa minder afhankelijk van Rusland dan Rusland van Europa.

Momenteel vertegenwoordigen olie en gas uit Rusland respectievelijk 16 en 19 % van het Europese energieverbruik. Europa is van plan meer een beroep te gaan doen op andere leveranciers, zoals Algerije. “In tegenstelling tot de gevestigde ideeën heeft men nog niet volledig afstand genomen van het idee van kernenergie,” benadrukt Franck Biancheri.

De EU zit niet klem in een machtsverhouding die haar verplicht vriendelijk te blijven voor de centralistische politiek die Vladimir Poetin voert. Europa heeft de ogen niet gesloten voor de Russische poging om Oekraïne weer in te lijven. Door de hervormingsgezinde en pro-Europese kandidaat Viktor Joestsjenko openlijk te steunen, heeft Brussel niet gemarchandeerd met Moskou om in de gratie te komen bij het Russische gezag.

Jean-Yves Huwart