Er zit muziek in internet

De joint venture tussen EMI en Time Warner creëert een mastodont in de muziekbusiness en zet doelbewust de deur open naar een nieuw distributiekanaal, het internet. Daardoor zal de muziekbranche zich in al haar geledingen moeten aanpassen.

Op Midem, de beurs van de muziekindustrie die vorige week in Cannes plaatsvond, krioelde het van de dotcom-bedrijfjes die cd’s willen verdelen. MP3.com, een site die muziek van groepjes te koop aanbiedt in ruil voor één downloadbaar nummer uit hun cd, promootte er zijn muziekbibliotheek. Liquid Audio (waarin EMI een minderheidsparticipatie heeft), Intertrust en Real Networks (sinds kort geallieerd met Universal Music Group), AT&T‘s a2b en Epitonic prezen er hun on line-catalogi aan. Riffage.com, Unsignedmusic.com en Peoplesound.com promodten er bandjes zonder platencontract; CDuctive, een platform van een paar honderd onafhankelijke platenlabels, stelde zijn klanten voor om uit zijn catalogus verzamel-cd’s te compileren. Goodnoise.com bood er voor 99 dollarcent per stuk singeltjes aan van Rykodisk, het eerste exclusieve internetmuzieklabel; Songs.com probeerde abonnees te winnen die elke maand 25 nummers willen downloaden voor 200 frank en Emusic.com opende de deur voor klanten die willen luisteren of samplen.

Al die sites hebben MPEG-3, een compressietechniek van de Motion Picture Expert Group ( MPEG) die muziek van het net haalt, afspeelt op multimediacomputers en desgevraagd op de harde schijf stockeert. MPEG-3, inmiddels een de facto standaard voor de e-muziekbusiness, kan totaal nieuwe distributiekanalen aanboren voor al wie muziek maakt, uitgeeft of verspreidt. Zegt Michael Robertson, chief executive officer (CEO) van MP3.com: “MPEG-3 is voor de muziekindustrie wat de Xerox-kopieermachine was voor de uitgeverswereld. De technologie zal de verkoop stimuleren en een financiële boom creëren waar de hele industrie van mee profiteert.”

Maar de traditionele

platenmaatschappijen (zie kader: Wereldmuziek) zien de concurrentie met lede ogen aan. De Recording Industry Association of America ( RIAA) lapte MP3.com een miljardenproces aan de broek omdat het de auteursrechten niet naleeft: ze eist een boete die kan variëren van 750 tot 150.000 dollar voor elk van de 45.000 nummers die de site in zijn catalogus heeft. Ook tegen Napster.com en Lycos.com lopen rechtszaken, omdat die browsers links aanbieden naar illegale muzieksites. De Belgische tak van de International Federation of Phonographic Industries(Ifpi) won onlangs overigens een vergelijkbaar kort geding tegen Belgacom-dochter Skynet. De zaak komt binnenkort in beroep voor.

De doorn in het oog van de platenbonzen is vooral dat het auteursrecht niet geregeld is voor muziek die op internet circuleert. De richtlijnen die de World Intellectual Property Organisation ( WIPO), een VN-orgaan, daar in december 1996 over opstelde, leidden wel tot de Digital Millennium Copyright Act in de VS, maar voor de EU worden de directieven over e-commerce en auteursrecht pas eind 2001 verwacht. Het alternatief van de platenmaatschappijen is het Secure Digital Music Initiative ( SDMI), een beveiligingsstandaard, maar die functioneert nog niet optimaal.

Sommige analisten zien de gebrekkige beveiliging als het enige obstakel voor de massale doorbraak van de muziekverkoop op internet. Maar de meeste insiders vinden die prognoses voorbarig. Zegt Firmin Michiels, topman van Virgin in België: “Muziek op internet zal pas doorbreken als je er niet meer voor achter de computer moet gaan zitten.” Xceed Intelligence Division ( Xi), een analistenbureau voor e-business, ziet de muziekverkoop via het internet tegen 2003 verzeventienvoudigen tot 2,53 miljard dollar omzet wereldwijd. Jaarlijks worden in de wereld 4 miljard cd’s, singles, lp’s en cassettes verkocht, goed voor een omzet van 38 miljard euro (zie tabel: De muziekmarkt in cijfers). In een absoluut topjaar kan de verkoopomzet tot 40 miljard euro oplopen. Daarvan wordt hooguit 5% besteld en gedownload via internet. De Belgische e-markt voor muziek wordt geschat op hooguit 1% van de verbruikersomzet – een dikke 3 miljoen euro. Het marktonderzoeksbureau Forrester Research komt tot vergelijkbare cijfers over de opmars van internet. Het voorspelt 7% marktaandeel voor de downloadbare cd in 2003. Een ander bureau, Jupiter Communication, meent dat over drie jaar 14% van alle cd’s verkocht zullen worden via het net, maar dat slechts een bescheiden deel daarvan (goed voor 147 miljoen dollar omzet wereldwijd) rechtstreeks gedownload zal worden.

Toch bereiden alle spelers in de muziekbranche zich voor op het nieuwe communicatiekanaal. De grote platenmaatschappijen converteren hun catalogus naar een digitaal formaat. EMI zet via Musicmaker.com de deur op een kier naar cd’s op maat van de klant. Thomas Middelhof, de topman van Bertelsmann Media Group(BMG), kondigde aan dat zijn groep in de komende jaren 5 à 10 miljard euro zal investeren in internet en muziek. BMG wil ook samenwerken met Universal, dat al downloadbare muziek verspreidt via zijn betaaltelevisiekanalen. Maar de meeste platenmaatschappijen hoeden er zich wel voor hun reguliere distributiekanalen te passeren.

Er lopen wel tal van proefprojecten: bij Virgin in New Jersey (VS) kunnen chauffeurs met hun mobiele telefoon de plaatjes bestellen die ze uit hun autoradio horen schallen. In het Madison-project van IBM in San Diego kunnen kopers uit duizend huishoudens binnen de drie minuten een cd downloaden en branden uit een on line-catalogus met 2000 titels van de Grote Vijf – Universal, BMG, EMI, Sony Music en Time Warner. Ook Deutsche Telekom test een gesloten muziekverkoopsysteem uit. AT&T en Microsoft werken aan Windowsmedia.Com, een minder omstreden variant van MP3.com. En NDS, een dochter van Rupert MurdochsNews Corporation, probeert muziek via betaaltelevisie te verkopen.

Kleinere muziekuitgeverijen en platenmaatschappijen – Europa telt er naar schatting een 2000-tal, die samen een slordige 50.000 artiesten groeperen – trekken massaal naar het wereldwijde web. Winkels wachten vol ongeduld tot ze vanuit een hypermoderne jukebox de muziek kunnen downloaden die hun klanten willen, om die vervolgens op een cd te branden.

Ook artiesten gooien zich met veel overgave op het net. David Bowie, Prince en de rapgroep Public Enemy lanceerden er cd’s. Tom Petty promootte er zijn jongste single, overigens tot groot ongenoegen van zijn platenmaatschappij, en de Beastie Boys laten er hun fans een cd compileren uit hun verzameld werk. Alanis Morissette sloot dan weer een overeenkomst om haar muziek aan de man te brengen via MP3.com.

In het nieuwe distributielandschap zullen volgens het Britse blad The Economist de verdeelkosten decimeren, de procentjes van de distributeurs (20% in Hongkong, 80% in Scandinavië en 60% gemiddeld wereldwijd) vervagen en zal de prijs van een cd krimpen, zullen de verkoopvolumes en de totale winsten van de platenmaatschappijen stijgen. “Maar de grote platenmaatschappijen zullen niet verdwijnen,” denkt Bart Van Looy van Atrecordings.com, een Belgisch platform voor muzieklabels op internet. “Daarvoor is hun toegevoegde waarde in het selecteren en begeleiden van artiesten en in het voeren van hun pr te belangrijk.” Firmin Michiels vult aan: ” Britney Spears is niet populair omdat je haar muziek op internet kunt kopen, maar omdat de hele industrie haar zo efficiënt promoot.”

Internet zal juist de armslag van de grote maatschappijen vergroten, menen ze. Hun back catalogues, zeg maar het archief van hun opnamestudio’s, zullen ze zonder grote publicitaire of productiekosten maximaal kunnen benutten. En internet kan ook de investeringsrisico’s beperken. Zegt Val Azzoli, topman van Atlantic Records: “We kunnen op het net de reactie van het publiek testen voor we in nieuwe groepjes investeren.” Volgens het Amerikaanse zakenblad Fortune verliezen de majors vandaag geld aan 85% van de cd’s die ze uitbrengen.

Wordt de traditionele platenboer

dan het grootste slachtoffer als internet greep op de muziekdistributie krijgt? Volgens Marcel Heymans, directeur van Ifpi België niet: “Internet zal de muziekdistributie niet ingrijpender veranderen dan vroeger het warenhuis of de boekenclub. De platenwinkel is perfect complementair, want de klant zal nog altijd de originele cd willen hebben. Het net luidt een evolutie in, geen revolutie.”

Maar een platenzaak (België telt er ongeveer 500) heeft 100.000 titels in de rekken. De platenboer in cyberspace een veelvoud daarvan. En hij kan ze nog goedkoper aanbieden ook. Toch ziet Heymans de prijzen niet in elkaar stuiken. “De marges van de Fnac (die wel met cd-distributie via internet begonnen is) en de Bilbo’s zijn nu al marginaal: 20% voor de winkelier, bovenop ongeveer 30% voor de artiest en de platenmaatschappij en 21% BTW,” beweert Heymans. “Internetdistributie zal daar nauwelijks nog iets van kunnen afknagen.”

frank demets