Terwijl het coronavirus zich volop over de wereld verspreidde, verlaagde het kredietagentschap Fitch vorige week de kredietvooruitzichten voor ons land. Het doet de vraag rijzen of kredietbeoordelingen in volle crisis wel iets waard zijn. Toch wel, zegt specialist Ludo Theunissen.
Standard & Poor’s (S&P), Moody’s en Fitch: de namen van ‘s werelds grootste kredietbeoordelaars zijn in de financiële sector een begrip. Hun taak is ingewikkeld, maar kan eenvoudig worden omschreven: ze onderzoeken in welke mate landen en bedrijven die geld hebben geleend, ook in staat zijn dat terug te betalen. Na grondige analyse krijgt het land en het bedrijf een score (lees ook blz. 86).
Aangezien veel beleggers hun beslissing om te investeren in obligaties van landen of grote bedrijven grotendeels baseren op het oordeel van die drie agentschappen, kan hun invloed moeilijk worden overschat. Die is het duidelijkst als ze zich vergissen. Hoewel veel Amerikaanse banken in 2008 bijvoorbeeld massaal rommelkredieten op hun balans hadden staan, behielden ze lange tijd hun hoge rating. Voor de beleggers leken die banken daardoor een veilige investering. Toen duidelijk werd dat de kredietbeoordelaars ernaast zaten, leidde dat in de Verenigde Staten en Europa tot een grote financiële en economische crisis.
De wereld beleeft een nieuwe crisis. Het coronavirus bedreigt in eerste instantie de gezondheid van de wereldbevolking, maar ook de economische gevolgen zijn gigantisch. En dus moeten de ratingagentschappen de kredietwaardigheid van bedrijven en landen opnieuw tegen het licht houden. De eerste aanpassingen lieten niet op zich wachten. Eind maart degradeerde S&P de kredietwaardigheid van de autoconstructeur Ford tot de junkstatus. En vorige week verlaagde Fitch de vooruitzichten van België vanwege de verslechterde overheidsfinanciën.
De recente herwaarderingen roepen vragen op. Ten eerste is de coronacrisis nog volop bezig. Niemand kan voorspellen hoe groot de impact zal zijn op de bedrijven en de nationale economieën. Ten tweede is deze pandemie een uitzonderlijke situatie, waar wellicht niemand op was voorbereid. Dat tal van bedrijven en economische structuren zwaar onder druk komen, zal dus niemand verbazen. Maar is dat ook te wijten aan slecht management of een falend bedrijfsmodel? En gaat het in veel gevallen niet om een tijdelijke tegenslag? Een derde bedenking heeft betrekking op de enorme autoriteit die beleggers toekennen aan S&P, Moody’s en Fitch, waardoor negatieve beoordelingen bedrijven of landen extra in de problemen kunnen brengen.
Kredietbeoordelingen even aan de kant zetten, is veel gemakkelijker gezegd dan gedaan
Ludo Theunissen, de voorzitter van het Instituut voor Kredietmanagement, die tot vorig jaar als hoogleraar verbonden was aan de UGent en eerder ook aan de Vlerick Business School, vindt dat de beoordelingsagentschappen wel een rol te spelen hebben.
In volle coronacrisis kreeg een gevestigde waarde als Ford plots de gevreesde junkstatus opgeplakt. Lijkt dat niet erg op beleggingsadvies voor de korte termijn?
LUDO THEUNISSEN.“Updates en herwaarderingen gaan altijd over de middellange termijn: een jaar of meer. Het zijn dus niet zomaar vluchtige adviezen voor speculerende beleggers. Voor Ford gaat het wel degelijk om een gefundeerde beslissing. Het klopt dat de tijdelijke sluiting van enkele fabrieken rechtstreeks te wijten is aan de coronacrisis, die de automarkt in elkaar deed stuiken. Maar Ford heeft het afgelopen jaar niet goed gepresteerd en het torst een grote schuldenlast. Het bedrijf stond er dus vóór de uitbraak van de coronacrisis al niet bijster goed voor.
“Overigens moet je de term junk ook nuanceren. In die categorie zijn nog heel wat gradaties. Ford wordt nu wel als een iets risicovollere belegging beschouwd, maar dat betekent niet dat het faillissement om de hoek loert.”
Wat denkt u over de waarschuwing van Fitch aan ons land?
THEUNISSEN. “Ook voor een kredietverlaging van België zijn gegronde redenen: bedrijven liggen stil, de groei vertraagt en de overheid heeft steunmaatregelen genomen. Verwacht wordt dat het begrotingstekort oploopt tot 7,5 procent. Of de economische schade van het coronavirus voor ons land groter of kleiner wordt dan voor andere landen, is nog koffiedik kijken. Maar de problemen komen in België wel boven op de hoge schuldgraad en de instabiele politieke situatie. “Maar er is ook hier geen reden tot paniek. Fitch paste enkel de vooruitzichten aan van ‘stabiel’ naar ‘negatief’. De kredietwaardigheid van België heeft voorlopig nog altijd een degelijke rating van AA-.”
Her en der klinkt de voorspelling dat de coronacrisis de globalisering kan terugschroeven en dat vooral bedrijven met een geglobaliseerd productieproces in de problemen komen. Is dat realistisch?
THEUNISSEN.“Voor sommige sectoren en kleine ondernemingen met weinig financiële reserves is nu al duidelijk dat ze afstevenen op een ramp. Veel zaken in de horeca zijn bijvoorbeeld niet bestand tegen een verlies van twee maandinkomens. Ook analyses van grote bedrijven en zelfs landen zijn, op basis van de beschikbare informatie, zeker verantwoord. Maar voor voorspellingen over algemene wereldwijde trends is het nog veel te vroeg. Er is nog veel te veel onduidelijkheid.”
Wat vindt u van de stelling dat beoordelingsagentschappen tijdens crisissen beter even op non-actief worden gezet?
THEUNISSEN.“Ik begrijp dat standpunt, en ik vermoed dat het ook voor de werknemers van die agentschappen stresserende tijden zijn. Zij leven van hun geloofwaardigheid en de huidige context vergroot wellicht de kans op fouten. Maar kredietbeoordelingen even aan de kant zetten, is veel gemakkelijker gezegd dan gedaan. Wat betekent dat voor financiële markten? Hoe moeten de beleggers zich dan informeren? Moeten ze zich blijven baseren op mogelijk achterhaalde beoordelingen? Bovendien zullen de financiële markten dan wellicht op eigen houtje risico’s beginnen in te schatten, en daarbij veel minder gestructureerd en voorzichtig te werk gaan.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier