En de Os, hij ploegde voort

Het Jaar van de Os begint voor de Vlaamse ondernemers in China niet onder een gelukkig gesternte. De economische groei daalt voor het eerst sinds de opstand in Tienanmen. Geen reden om bij de pakken neer te zitten, want wie werkt voor de lokale markt, doet nog altijd heel goede zaken. Met dank aan China’s autoritair en pragmatisch kapitalisme.

Slechter dan 2008 kan 2009 nauwelijks worden: het jaar van de Olympische Spelen in Peking zou hét jaar van de eeuw worden, maar een groter rampjaar was er niet voor de bijgelovige Chinezen. “Ze begonnen zelfs aan hun numerologie te twijfelen”, schampert Jan Van den Bergh. Hij kan ervan meespreken: net voor de Olympische Spelen lanceerde de vroegere reclameman (ex-Quattro en Boon-doggle) ‘Yufeng’: de verkoop via internet van zijden reproducties van illustraties op eeuwenoude keizerlijke gewaden uit het Suzhou Silk Museum. Een origineel idee, dat rijke Chinezen en bedrijfsleiders moest kunnen bekoren. Het werd een flop. “Dure en onbekende producten, zoals onze handgeweven zijde, kon je op geen slechter moment lanceren.” Het pas begonnen Jaar van de Os wordt niet gemakkelijk, voelen Vlaamse ondernemers in China aan. Al zal pas over enkele weken, na de nieuwjaarsvakantie, duidelijker worden hoe ernstig de situatie werkelijk wordt. Daarover lopen meningen en analyses uiteen.

Philippe Snel van het zakenkantoor De Wolf&Partners in Sjanghai merkt dat zijn westerse klanten projecten stilleggen: “Omzetten dalen, maar de meeste ondernemers verwachten een nieuwe start vanaf het tweede kwartaal.” Dan zullen bedrijfsvoorraden, die in het tweede en derde kwartaal van 2007 onder de inflatoire druk massaal toegenomen waren, opgebruikt zijn.

“De Os staat symbool voor hard werken om resultaat te halen, ook in tijden van crisis. Wij verhogen onze inspanningen in China om nog meer lokaal te worden door de oprichting van een vol dochterbedrijf”, reageert Willy Gils, CEO van Waterleau, bouwer van kant-en-klare projecten in milieu- en energietechnologie. Het beeld is dus genuanceerd, naargelang van de sector en vooral of men actief is op de binnenlandse markt of exportgericht is.

In de China Daily (de officiële spreekbuis van de Communistische Partij) wees columnist Chen Weihua, daags na de viering van het Chinese Nieuwjaar, op de uitbundige sfeer in Sjanghai: “Restaurants zitten barstensvol. Heel wat families hebben zelfs twee dagen na elkaar geboekt, wat ongebruikelijk is. Het is een misvatting dat de mensen wegens de financiële crisis de hand op de knip houden”, schreef Chen. “Modebewuste jongelui vergaren nog steeds dure merken, de winkelcentra zitten boordevol kooplustigen en vakantiegangers boeken gretig vliegtuigreizen naar Sanya, Harbin, zelfs Amerika, Europa en Australië.” Een Belg die liever anoniem blijft omdat hij twee jaar geleden zijn zaak in Brussel opdoekte en in Sjanghai een kledingketen is begonnen, klinkt al even optimistisch: “Ik merk niets van een crisis. Bemoedigend is dat iedereen hier goedgemutst is. Een contrast met het sombere klimaat in Europa.”

Van export naar binnenlandse consumptie

De exporteurs vanuit China naar Europa en Amerika krijgen duidelijk wél klappen. De grote exportbeurs in Guangzhou in oktober gaf met een minverkoop van 34 procent de negatieve trend aan. In het nog levendige Sjanghai ziet Peter (hij wil ook liever niet bij naam genoemd worden) zijn omzet in parketvloeren sindsdien met dertig procent teruglopen. “De ene Europese en Amerikaanse klant na de andere zegt lopende contracten af. Voor onze Chinese verkopers, die dachten dat in het Westen ‘een contract een contract is’, was dat een hele ontnuchtering.” Bij sectorgenoot Sihe Wood stelt Franky Helmons een daling vast van tien procent: “Ondanks een stabiele dollar-yuankoers is de Amerikaanse vraag compleet in elkaar gezakt. Europa loopt nog enigszins, maar het vergt dubbel zoveel inspanningen voor hetzelfde of minder resultaat. De wisselende koersverhoudingen met de euro speelden eind vorig jaar zwaar in ons nadeel.”

Hans Degusseme, manager van de weefgetouwenfabrikant Picanol in Suzhou, bevestigt dat de sterk verminderde vraag uit het Westen, in combinatie met een sterkere yuan tegenover de dollar, exporteurs van Chinees textiel en kleding zwaar treft: “De lokale spelers doen het een stuk beter en profiteren duidelijk van de gestegen koopkracht. De vraag naar onze machines komt dan ook voor het overgrote deel uit die hoek.” Patrick De Groote, CEO van Vitalo, signaleert een terugval van 10 tot 30 procent, naargelang van het segment (telecom, investeringsgoederen). Vitalo’s drie fabrieken in China zijn toeleveranciers van multinationale concerns zoals Nokia en Philips die hoofdzakelijk produceren voor de wereldmarkt: “Vooruitzichten zijn moeilijk. De meeste van onze klanten krijgen zelf geen zicht op hun markten en de meesten zijn serieus aan het afslanken.”

Vlaamse bedrijven die zich vóór de conjunctuuromslag in China vestigden om er marktaandeel te verwerven, zijn minder pessimistisch. Puratos, producent van bakkerij-ingrediënten, gaat zijn fabriek in Guangzhou uitbreiden; Hendrik Van den Berghe van VanBo Animal Products zet bouwplannen door voor een tweede fabriek in Qingdao. Ze zal traditionele Europese charcuterieproducten maken voor de groeiende Chinese middenklasse. “Na de recente schandalen met melamine in melkproducten, in veevoeders en sojameel, heeft de overheid een drastische hervorming doorgevoerd van de voedselverwerkende industrie. Dat speelt in ons voordeel.”

Vitamex uit Drongen, een fabrikant van kernvoeders en concentraten voor mengvoederbedrijven en zelfmengers in de veeteelt- en pluimveesector, heeft vier 50/50-productiebedrijven in China. CEO Patrick Keereman verwacht dat de sterke groei nu wat afgezwakt zal worden. Niettemin ziet hij “de binnenlandse markt mooi verder lopen”.

Soudal uit Turnhout volhardt ook, geheel in lijn met de symboliek van het Jaar van de Os. Jos Huybreghts, directeur China, vertelt dat Soudal uitkijkt naar grond om in de buurt van Sjanghai een nieuwe fabriek te bouwen. “We zitten in de opstartfase en met wat geluk is de crisis voorbij wanneer we operationeel worden. Hoe dan ook, een groei van negen, zes of drie procent, het maakt niet zoveel uit. Wij gaan voor de Chinese consument en de lange termijn.” Soudals lijmen, voegkitten en polyurethaanschuimen voor de professionele bouwmarkt zullen hun weg wel vinden. De drastische afremming van de export volgde op de instorting van de Chinese huizenmarkt. Maar de onafhankelijke vastgoedconsulent Crispins Property Investment Management in Sjanghai kondigt al een verbetering aan ten gevolge van stimuleringsmaatregelen.

Staatssteun en pragmatisme

Jan Borgonjon, partner van InterChinaConsulting in Peking en Sjanghai, meent dat de binnenlandse consumptie relatief goed zal standhouden. “Vooral de hoofdkwartieren van buitenlandse ondernemingen gaan op de rem staan, meer dan de Chinese markt zelf.” Buitenlandse directe investeringen nemen af (slechts 2 procent van het bruto binnenlands product, tegen 6 à 7 procent vijf jaar terug), westerse banken verkopen hun aandelen in Chinese banken om op het thuisfront branden te blussen. Borgonjon verwacht gunstige effecten van het Chinese stimuleringsplan (450 miljard euro) voor de komende twee jaar en van lage rentevoeten.

Een deel van de overheidssteun gaat naar infrastructuur en gezondheidzorg, twee sectoren die het volgens InterChina goed blijven doen. RS Scan uit Olen, dat drukmeetplaten met gevoelige sensoren ontwikkelt in samenwerking met Chinese universiteiten en overheidsinstellingen, zegt dan ook crisisbestendig te zijn. Betafence, fabrikant van omheiningen, verwacht twintig procent expansie van zijn productie in Tianjin dankzij grote infrastructuurwerken (spoor- en snelwegen, luchthavens). Eveneens in Tianjin voelt Dusan Oblak, directeur Azië van de fabrikant van openbareverlichtingsarmaturen Schréder, vooralsnog geen crisis. De Neef Conchem uit Heist-op-den-Berg krijgt bestellingen voor zijn ondergrondse waterdichtingen in metrotunnels en allerhande infrastructuurwerken.

Het optimisme van de meeste Vlaamse ondernemers in China stoelt op vertrouwen in de managementcapaciteiten van de communistische leiders. Advocaat Philippe Snel prijst hun pragmatisme en flexibele instelling. “Er wordt minder nauwlettend toegezien op de uitvoering van de nieuwe, strengere arbeidswet die begin vorig jaar werd ingevoerd. Hetzelfde geldt voor de nieuwe vennootschapsbelasting. De overheid wil er alles aan doen om sociale onrust zoveel mogelijk te beperken.”

Een diplomaat die anoniem wil blijven, vreest echter vanaf volgende maand grote problemen. Naast de miljoenen Chinezen die hun baan verloren omdat exportbedrijven dichtgingen, zullen tienduizenden migranten geen werk meer vinden na de vakantieperiode van het Chinese Nieuwjaar. “De officiële zeven procent groei is een nationaal gemiddelde, in het verre binnenland is de toestand schrijnend. China Works? Ja en neen. Niet alle boeren kunnen in dit uitgestrekte land voor infrastructuurwerken ingezet worden.” Jan Van den Bergh ziet een nog gevaarlijkere frictiehaard: “De hooggeschoolde afgestudeerden die hoopten voor 250 euro per maand een mooie carrière te beginnen, maar in het beste geval met minder dan de helft tevreden zullen moeten zijn.”

Tegen die onzekere mix van bemoedigende en minder rooskleurige geluiden bracht Zhang Yuanyuan, de Chinese ambassadeur in België, op recepties voor het Jaar van de Os de Belgische ondernemers met nadruk de boodschap: “Heb vertrouwen in China”. (T)

Door Erik Bruyland