Volgens een Britse studie van het onderzoeksbureau JCA Global verliezen de hr-afdelingen in ijltempo hun emotionele intelligentie (EQ). Hr-functies worden emotioneel seniel, lijkt het wel. Het volledige rapport moet nog verschijnen, maar de eerste alarmkreten zijn dus al te horen. Vroeger was hr het nummer twee in emotionele intelligentie, na de zelfstandigen. Nu bengelt ze bijna helemaal aan het staartje.
Laten we eerst een misverstand uit de weg ruimen. Emotionele intelligentie omvat twee competenties: omgaan met je eigen en met andermans emoties. Omgaan met je eigen emoties kun je samenvatten als zelfbeheersing en discipline. In plaats van lui in bed te blijven liggen, omdat je zoogdierbrein je vertelt dat het er gezellig snoezen is, maak je ontbijt klaar voor je gezin en vertrek je naar je werk. In plaats van de dopamine rijkelijk te laten vloeien op het feestje, werk je aan je scriptie. Die dimensie, ook weleens prestatiemotivatie geheten, is nauw verbonden met succes. Het is de harde dimensie van emotionele intelligentie. Maar daarover gaan zulke rapporten meestal niet.
Ze hebben het meestal over omgaan met andermans emoties. Het woord ‘sociale intelligentie’ is dan ook beter op zijn plaats. De sleutelvaardigheid van die competentie is empathie: zich kunnen inleven in de leefwereld van de ander. Maar er zijn sterke gradaties in die dimensie. Je hebt perspective taking: in staat zijn een probleem te zien zoals de ander het ziet. Dat is belangrijk bij onderhandelingen. Een hogere graad van sociale intelligentie is de gevoelens van de ander aan te voelen. ‘Ik voel je vreugde, ik voel je pijn.’ Dat is een belangrijke dimensie in het aangename intermenselijke verkeer. Ze speelt een sleutelrol in vriendschappen en blijvende liefdesrelaties. Maar het is verre van duidelijk in welke mate die dimensie in een professionele relatie bijdraagt tot succes, zelfs bij therapeuten. Te veel empathie werkt alleszins verlammend. De derde en hoogste trap is sympathie en liefde. Dan cijfer je jezelf weg, zolang de ander het maar goed heeft. Daarvoor is in principe weinig of geen plaats in het zakenleven, tenzij je je erfgenamen of je maîtresse wilt verwennen.
Hr is de laatste jaren sterk verzakelijkt. In het eeuwige dilemma tussen hr als businesspartner en hr als bewaker van de menswaardigheid van een bedrijf, is het duidelijk wie gewonnen heeft. Je kunt niet blijven roepen: ‘onze aandeelhouders hebben recht op een mooie compensatie voor hun risicokapitaal’, ‘wij werken met competenties’ (en dus niet: met mensen) en ‘veranderen is hier onze enige constante’ (wetend dat de mens niet bepaald een veranderingsmachine is) en tegelijk denken dat hr-professionals steeds meer de pijn voelen van diegenen die ze moeten ‘begeleiden’, lees: het vet wegsnijden, twee personeelsleden motiveren om de baan van drie te doen, en talenten klaarstomen voor de arbeidsmarkt.
Hr staat ook onder een waanzinnige druk. Een van de eerste dingen die je verliest als je onder druk staat, is je vermogen tot empathie. Bij grotere druk is het redden wat er te redden valt, en niet ‘ocharme die familie’. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Te begripvolle hr-managers zijn zwakke businesspartners. Als je de mensen in je bedrijf herleidt tot resources — zoals het begrip human resources zo netjes aangeeft — moet je niet verwachten dat er warm en hartelijk wordt omgegaan met het menselijke kapitaal. Dat laatste woord is nog zo’n gezellig begrip. Het roept niet bepaald inlevingsvermogen op.
Ach ja, en dan vergeten we natuurlijk dat de hr-afdelingen zelf meestal zijn afgeslankt, ze moesten het goede voorbeeld geven, nietwaar. Ze beheren met steeds minder middelen en met een steeds hogere graad van professionalisering een aantal resources die snel zullen verdwijnen als de rendementsdoelstellingen niet worden gehaald. Lagere sociale intelligentie is misschien vooral een zelfverdediging, een vlucht uit een onleefbare toestand. Dat laatste zou de hr-professionals sieren.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
In het eeuwige dilemma tussen hr als businesspartner en als bewaker van de menswaardigheid, is het duidelijk wie gewonnen heeft.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier