Elzas grand cru

Terwijl in andere wijnregio’s allerlei klasseringen en herkomstbenamingen de wijnliefhebber wegwijs maken in de kwaliteitshiërarchie, is dat niet zo vanzelfsprekend in de Elzas. Pas zeer recent werden een 50-tal terroirs afgebakend en als grand cru bestempeld.

De grootste Franse wijngaard voor witte wijnen (14.393 ha), bracht in 1997 zowat 1,2 miljoen hectoliter wijn voort. Dat is een grote hoeveelheid en onvermijdelijk is de ene al beter dan de andere. De wijnen worden genoemd naar de gebruikte wijnstok en dat is duidelijk verschillend van de andere Franse wijnen die in de meeste gevallen naar hun herkomstplaats genoemd worden. En dat heeft zo zijn gevolgen. Een Pomerol wordt vooral met de merlotdruif gemaakt, maar dat is ook het geval voor een Bordeaux Supérieur. De wijnliefhebber aanvaardt zonder enig probleem het duidelijke prijsverschil tussen deze twee wijnen. Een groot prijsverschil tussen twee rieslings zal al iets moeilijker liggen, zelfs als de ene van een uitstekende helling komt en de andere uit de vlakte. Men moet al goed met wijn bezig zijn om de kwaliteit van de verschillende wijnen te kennen.

Na lange aarzeling

heeft men in de Elzas dan toch een 50-tal terroirs afgebakend en erkend in een nieuwe herkomstbenaming, de A. Alsace Grand Cru C. Deze benaming, die nog maar 3% van de totale Elzas-wijnen betekent, is echter voorbehouden aan slechts vier wijnstokken, nl. muscat, gewürztraminer, tokay-pinot gris en riesling. In België zijn vooral de laatste twee erg populair. De grand cru-wijnen kunnen uitsluitend van één van de 50 wijngaarden afkomstig zijn en moeten aan strengere normen voldoen. Het belangrijkste is uiteraard de specifieke bodem en de verkregen wijnen dragen dan ook de naam van die erkende wijngaard. De opbrengst per ha is erg beperkt tegenover de normale Elzas-wijnen en mag de 60 hl/ha niet overschrijden. Toch is niet iedereen het eens met de begrenzing van de territoria. Sommigen vinden de afbakening te ruim en de normen niet streng genoeg. Anderen daarentegen maken helemaal geen gebruik van deze grand cru-benaming, alhoewel ze toch uitstekende cuvées voortbrengen.

Het Domaine Weinbach in Kaysersberg, beter bekend als Domaine Faller, dat door drie vrouwen met de precisie van een Zwitsers uurwerk gerund wordt, heeft steeds de bijzondere terroirs geprivilegieerd. Colette Faller en haar dochter Laurence, de oenologe, brengen nog steeds op klassieke wijze topwijnen voort. Catherine Faller, de andere dochter, staat in voor de verkoop. Het domein is 25 ha groot, de wijngaarden liggen in verschillende percelen verspreid. De wijngaard die binnen de muren van het Domaine des Capucins (5 ha) ligt, is zowat het oudste perceel van het domein. Men vindt er alle Elzas-wijnstokken terug, maar de wijngaard is niet als Grand cru erkend. De Grands crus van Colette Faller worden op enkele van de belangrijkste wijngaarden voortgebracht. In de plaatsnamen ( lieux-dits) Furstentum, Attebourg en Schlossberg bezitten ze redelijk grote percelen.

De Tokay ’97 Attenburg is een krachtige breedsmakende wijn, zacht en rond met een weelderige geur van zeer rijpe vruchten, elementen van boter en bloemen, zeer zachte elegante smaak en bijna zoet.

De Riesling Schlossberg ’97, van het hoogste gedeelte van de wijngaard, is een monument van een wijn, met intense fruitgeur en toch enkele typerende harsachtige elementen. De smaak is vol en in de aanzet erg rond, maar in de finale neemt het stevige zuur het over en doet de wijn in de smaak eindigen met een minerale toets. Kan duidelijk nog verouderen.

Invoerder: De Wijnmakelaarsunie te Diepenbeek.

Het bedrijf

van Pierre Sparr et fils is in Sigolsheim gesitueerd en wordt thans beheerd door Bernard en Pierre, de kleinzonen van de stichter. Zij zijn niet alleen eigenaar van verschillende wijngaarden (35 ha), maar kopen ook druiven van een honderdtal wijnbouwers. Dat komt neer op het verwerken van een productie van 130ha. De wijnbouwers werken volgens de Sparr-principes. Zo wordt de productie nauwkeurig gevolgd en eventueel bijgestuurd. Het bedrijf geeft zelfs premies voor diegenen die een oogst van hoge kwaliteit binnenbrengen. Fonkelende inoxkuipen staan borg voor een perfecte verwerking van de oogst. Het gamma geeft het hele scala van kwaliteiten weer, die men in de Elzas kan aantreffen. Ze brengen ook meerdere Grands crus op de markt, waaronder de lokale Mambourg. Daarnaast ook Sporen, Schoenenbourg, Altenberg de Bergheim, Sommerberg, Froehn en Wineck-Schlossberg.

De Riesling Altenberg de Bergheim ’96 wordt van zeer oude wijnstokken gemaakt. De nog wat gesloten geur is typerend en klassiek met tonen gedroogd gras en gerookt. De smaak wordt overdonderd door een uiterst verfijnde en statige zuurheid, die van bij het begin tot op het einde domineert en lang bleef nazinderen. Bewaarwijn.

Een zeer aangename wijn is de Tokay-Pinot gris Brand ’96. Een fraaie geurontwikkeling van exotisch fruit met edele tonen van overrijp. In de zachte smaak wordt het zuur goed beheerst aangetroffen. Het evolueert zelfs in de finale naar licht zoet met een bittertje als bijklank.

Verdelers: Coulier en Chais du nord in West-Vlaanderen.

Marc Kreydenweiss

lijkt bij het eerste contact een nogal strenge en stuurse man, maar als hij over zijn wijnen begint te vertellen is zijn enthousiasme niet meer te stuiten. Hij houdt er nogal een eigen mening op na als het over proeverijen door de gespecialiseerde pers gaat. Zo doet hij nooit mee met wat hij noemt de “concours de beauté, qui ne dure qu’un jour”. “Ik ben een man van de druivelaar en wie mijn wijnen wil, moet ze samen met mij trachten te begrijpen.” Hij weigert zelfs aan eender wie zijn wijnen te verkopen.

Zijn bedrijf bevindt zich in Andlau. Toen hij in 1971 het bedrijfje van zijn vader overnam, werkte hij een tijdje in dezelfde stijl verder. Sinds 1982 heeft hij het verbouwen van druiven radicaal veranderd. In de wijngaard is hij overgeschakeld op het meer biologisch telen, alhoewel hij in de kelder opnieuw de oude technieken van het wijnmaken toepast. De wijnen vergisten er in grote houten foeders, bij zelfs niet te lage temperatuur. Hij streeft naar finesse en rijkheid van smaak en dat via intens gerijpte druiven. Voor hem is de bodem het belangrijkste element. “De bodem geeft de wijn zijn faam, de wijndruif geeft de wijn een stijl.” Hij voelt zich een orkestmeester die alle ingrediënten, waarover hij beschikt, moet aanwenden in een harmonisch geheel.

Zijn Riesling Wiebelsberg ’97 toonde deze filosofie goed aan. De zuivere, verfijnde geur en het rassige karakter met zachte tonen in de smaak, wordt maar zelden bij andere producenten geëvenaard.

Ook de Tokay-Pinot gris ’97 Moenchberg doet bij het proeven eventjes rillen. Men ruikt en smaakt eerder een typerende terroirtoets dan de specifieke kenmerken van de wijnstok. De zeer compacte smaak is vooral erg zacht, en getekend door een frisse zuurheid. Toch mag vermeld worden dat deze wijn 17 g residueel suiker/liter heeft. Wat in een andere wijn als zeer zoet zou overkomen, wordt hier minder intens waargenomen. Dat bewijst eens te meer de concentratie die men in de Kreydenweiss-wijnen kan terugvinden.

Invoerder: Van Eccelpoel.

Hugel

is één van de oudste wijnbedrijven in de Elzas. Het heeft zijn hoofdkwartier in het legendarisch mooie stadje Riquewihr. Het wijnhuis verwerkt de oogst van ongeveer 25 ha in eigen bezit, en de productie van 100 ha waarvan ze de druiven aankopen. De wijnbouwers hebben langlopende contracten met Hugel, die hen met allerlei premies stimuleert om een betere kwaliteit binnen te brengen. Ze functioneren zoals een groot champagnehuis. Hugel maakt geen gebruik van de A. Alsace Grand cru C, en wil vooral de stijl van het huis benadrukken, eerder dan het terroir. Trouwens, vele druiven voor hun cuvées komen van Grand cru-percelen.

“We gebruiken de benaming Grand cru niet, omdat we niet alleen in die lieu-dit zitten te werken”, zegt Jean Philippe Hugel die het bedrijf vandaag leidt. “Van éénzelfde Grand cru kunnen meerdere wijnen afkomstig zijn. Daar iedereen het recht heeft de naam van de lieu-dit te gebruiken, zou dit verwarrend bij onze klanten kunnen overkomen.”

De uitstekende Riesling Cuvée Jubilée heeft een intens fruitig aroma en is een schoolvoorbeeld van een voortreffelijke riesling. De Pinot gris Cuvée Jubilée is perfect droog en toch rond en soepel.

Invoerder: Rémy Bols.

Het wijnhuis

Trimbach te Ribeauvillé is vooral bekend voor zijn onovertroffen Riesling Clos Sainte Hune, die op de wijnkaart van de meest gereputeerde restaurants prijkt. Maar Trimbach is ook de producent van de voortreffelijke Riesling Cuvée Frederic Emile. De druiven komen van een perceel dat verdeeld ligt over twee Grands crus lieux-dits. Het zou een Grand cru kunnen zijn, maar omdat deze wijn bekendheid geniet onder een persoonlijke benaming, maken zij geen gebruik van deze status. De wijn is intens geurend met elementen die floraal en citrusachtig aandoen. De stevige smaak vertoont na een tijdje een ietwat theeïg karakter met minerale tonen en linden. Zal nog goed kunnen verouderen.

De stevige Tokay-Pinot gris ’95 Réserve personnelle is zacht in de aanzet, maar dat duurt niet lang en de zuurheid en goed droge smaak worden goed benadrukt. In hun goed geëquipeerde kelder, thermisch gereguleerde gistingsvaten, verwerken ze zowat 20% oogst van hun eigen wijngaarden, de overige 80% druiven moet aangekocht worden.

Invoerder: Seagram’s België.

Dopff & Irion

is een zeer traditioneel en statig wijnhuis in Riquewihr. Ook hier steunt men het principe van de Grand cru. Het wijnhuis functioneert zoals een groot champagnehuis. Bij ongeveer 300 wijnbouwers kopen ze de oogst van 200 ha. Zelf hebben ze enkele domeinen die in totaal 27 ha omvatten. De gevel van het wijnhuis oogt vrij traditioneel en zelfs wat ouderwets, maar schijn bedriegt. Binnen de muren ontvouwt zich een uiterst moderne wijnkelder, waar men met vele geavanceerde middelen het verwerken van de druiven tot wijn tot in de perfectie kan beheren. In de wijngaarden van Sporen brengen ze uitstekende riesling voort.

In de Riesling Schoenbourg valt vooral het verfijnde en bijna kantachtige op. Het is het juiste type wijn, maar dan met een bijna explosieve kracht, terwijl men ook nog veel reserves kan waarnemen. Ook de Tokay-pinot gris Sporen is van het verfijnde type.

Invoerder: Fourcroy.

Josmeyer

is sinds lang een gekend wijnhuis in de Brusselse restaurantwereld, en nu ook doorgedrongen in andere regio’s. Omdat ze ook jaarlijks een hoeveelheid druiven bij wijnbouwers aankopen, hebben ze het statuut van négociant. In totaal verwerken ze de wijnoogst van 35 ha, waarvan ze 20 ha zelf bezitten. In dit bedrijf worden traditionele technieken op een moderne wijze aangewend. Josmeyer heeft een ruime keuze van wijnkwaliteiten en elk wijntype wordt op een erg originele wijze aan de consument voorgesteld met een specifiek kunstig etiket. Elk jaar komt een jonge artiest aan bod om de etiketten met zijn kunst te sieren. Niettegenstaande het uitgebreide gamma valt vooral in de Grands crus een zekere stijl op. De uitgesproken typerende en zo vaak geroemde terroir wordt nergens zo intens benadrukt als in dit wijnhuis.

De Riesling Hengst 95 is er een mooi voorbeeld van hoe een bodemtype in de smaak van de wijn kan weerspiegelen. De intense en bijna opulente geur en smaak konden toch de intense mineraaltonigheid niet verbergen. Nog enkele jaren bewaring en deze wijn groeit uit tot iets subliems.

In de Tokay Brand 94 (van branden, zo warm is het er op deze helling) met zijn typische gele kleur, kwam een smak geuren de neus tegemoet. Geuren van honing, wat kruiden, kaneel en zeer rijp bijna gekonfijt fruit waren opvallend aanwezig in dit boeket. Een zachte maar krachtige toets zorgde voor een erg goed gevulde smaak. In de finale kwam zelfs een edelebittertje naar voren.

Invoerder: Yves Goffard.

Het Comité Interprofessionel des Vins d’Alsace (CIVA) heeft een interessant boek uitgegeven over de Elzaswijnen: Les grands crus d’Alsace. Er zijn 50 gratis exemplaren beschikbaar.

Schrijven naar: SOPEXA – Pascale Curias – Luxemburgstraat 49 – 1050 Brussel.

HARRY DE SCHEPPER / FOTO’S: CIVA