Eindelijk snapt Jan Hoet iets van kunst (en schenkt Trends kunstboeken weg)

In deze ‘special’ over kunst en kunstboeken mag uitleg over de symbolen op schilderijen en sculpturen niet ontbreken. We doen dat met de serie ‘Kunstbibliotheek’. En we geven die boeken cadeau.

Lucia Impelluso, De natuur en haar symbolen. Ludion, 384 blz., 19,90 euro. Meer info over de reeks ‘Kunstbibliotheek’: www.ludion.be.

Een schijnbaar onbeduidend detail op een schilderij van Jan Brueghel de Oude: een cyclaam, een frivole knolplant met wufte bloemen die gedijt aan de boorden van de Middellandse Zee en in onze contreien floreert als gracieuze kamerplant op bijzettafeltjes en sierschouwen. Op het schilderij Klein boeket bloemen (uit 1607) kijk je er zo overheen. Spijtig, want dan mis je een serie symbolen, metaforen en betekenissen waarmee je een opwindende roman zou kunnen ineenvlechten. De verwijzingen zitten allemaal gepropt in dat luttele plekje op het Brueghel-doek. In de Oudheid werd de plant beschouwd als een amulet tegen hekserijen en dodelijke toverdrankjes. De bloem werd zelfs gebruikt als tegengif tegen slangenbeten. De cyclaam was aan Hekate gewijd, de godin verbonden aan het hiernamaals, en aan spoken en toverkunsten. Maar de Grieken gebruikten de bloem evengoed om de seksuele appetijt te stimuleren en de vruchtbaarheid te bevorderen. Voor christenen was de cyclaam evenwel tragisch, kuis en maagdelijk: de rode vlekken die wel eens op de bloem voorkomen, zorgden ervoor dat de plant symbool stond voor de smart van de Maagd Maria om de dood van haar Zoon aan het kruis.

Koop dus nooit meer zomaar een cyclaam. Of beter: kijk nooit meer zomaar onvoorbereid naar een schilderij van een oude meester, een surrealist of een meer hedendaagse artiest. Hoe je al die verborgen betekenissen dan wel te weten kunt komen? De Gentse uitgeverij Ludion reikt alvast een eerste hulp bij kunstsymbolen aan in de vorm van een serie boeken met uitleg over al die uitdrukkingen, verwijzingen en betekenissen. De opheldering over de cyclaam, bijvoorbeeld, haalden we uit het nieuwe deel van de serie: De natuur en haar symbolen. Tegelijkertijd met de publicatie van dit vijfde luik, heeft de uitgeverij een campagne gelanceerd waarin Jan Hoet uitflapt dat hij eindelijk iets snapt van kunst – een geestige slogan (en ongetwijfeld een krachttoer om de Gentse kunstpaus op die publiciteitskar te laten springen). Ook de vier vorige delen ( Symbolen en allegorieën, Heiligen, Het Oude Testament en Het Nieuwe Testament) laten je grasduinen door vermaarde kunstwerken uit zowat alle perioden en stromingen. Ze reiken sleutels aan om het schilderij of beeld te ‘lezen’. Je kunt er gericht zoeken volgens de kernwoorden of de verklaringen spellen bij de 350 afgebeelde kunstwerken. Misschien kan je dat zelfs gratis, want Trends schenkt enkele hoogst interessante boekenpakketten weg (zie kader).

Luc De Decker