Eerste Hercules-investeringen in onderzoeksinfrastructuur

De Vlaamse overheid heeft voor het eerst via haar Hercules-stichting geïnvesteerd in middelzware en zware onderzoeksapparatuur. Voor de twee categorieën samen komt er 28,8 miljoen euro op tafel, meldt Patricia Ceysens, de Vlaamse minister van Economie, Wetenschap en Innovatie.

Bij zware infrastructuur werden drie van de tien aangevraagde projecten gefinancierd. Hercules betaalt bijna 9,3 miljoen euro, goed voor 40 procent van de kostprijs. Vlaamse kennisinstellingen, vooral universiteiten, zorgen voor een kwart van het bedrag en derden geven ruim 35 procent. “Hercules zorgt voor een hefboomeffect en voor publiek-private samenwerking”, zegt Ceysens.

Het pronkstuk is het zogenaamde Vero-systeem, een radiotherapietoestel dat in april opgesteld moet staan aan de VUB en geldt als een wereldprimeur. Brainlab, een Duitse producent van medische apparatuur, stopt 3,5 miljoen euro in het project. Vero belooft een superieure scanning van het lichaam, omdat het vervormingen van de beelden, bijvoorbeeld door de ademhaling, kan verwijderen.

Ook het tweede project zit in de gezondheidszorg. Het is een supergeleidende magneet die complexe eiwitstructuren kan ontrafelen. Die wordt in juli geïnstalleerd aan de VUB. Ook het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) en de biotechbedrijven Ablynx en Galapagos doen mee. Andere bedrijven kunnen gebruikmaken van de magneet tegen betaling. “In het businessplan van de installaties staat dat de aandeelhouders inkomsten mogen puren uit het verhuur aan derden”, zegt professor Bart De Moor, de voorzitter van Hercules.

Het derde project is een elektronenmicroscoop die aan het einde van het jaar wordt geïnstalleerd aan de Universiteit Antwerpen. Het technologiebedrijf Umicore en IMEC investeren in het project.

Opvallend was dat de grote universiteits-associaties van Leuven en Gent veelal achter het net visten bij de toewijzingen voor zware infrastructuur. “Mogelijk dat de kleinere instellingen iets flexibeler hebben kunnen werken. Zij zijn minder log”, zegt De Moor, de ex-kabinetschef van Yves Leterme.

In middelgrote infrastructuur waren er 157 aanvragen van universiteiten en hogescholen voor een totaalbedrag van 78,7 miljoen euro. Daarvan werd een kwart toegekend. “Dat is nipt en geeft aan dat de nood aan dergelijke apparatuur in onderzoeksinstellingen groot blijft”, zegt De Moor.

De volgende oproep voor middelzware apparatuurprojecten volgt deze maand. Voor zware apparatuur is dat in april. De budgetten blijven ongewijzigd. “Er werd gedacht aan een verhoging. Iedereen wil meer geld”, zegt De Moor. “Maar het wordt wachten op de volgende Vlaamse regering.”

Hercules werd in maart 2007 opgericht door Fientje Moerman, de voorgangster van Ceysens. Dat zorgde voor nogal wat protest. Tegenstanders vonden een aparte stichting niet nodig naast kanalen als het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) en het Instituut voor Wetenschap en Innovatie (IWT).

Maar De Moor wijst op de noodzaak van een apart kanaal voor infrastructuursubsidies. “Vroeger moest bij de voorstellen die werden ingediend bij FWO of IWT meteen ook de apparatuur worden aangevraagd. Maar als je bij een FWO een aanvraag van 3 miljoen euro indiende voor één toestel, kreeg je daarvoor bijna nooit de toestemming.” (T)

Be.L.