Eerst maffia, nu corruptie

“Rusland is vandaag de handelsmotor waarop onze logistieke groep draait”, zegt Kimmo Nordström, voorzitter van Container Finance, dat participeert in een containerterminal in Kronstadt, nabij Sint-Petersburg. Het neemt er – zoals in Gent – een 50 %-participatie samen met een lokale partner, N-Trans van de oligarch Aleksej Mordasjov. Op die manier heeft Container Finance zijn mannetje in het Kremlin.

“Goede zet”, meent Carl Van Biervliet, die vandaag de Russische markt prospecteert voor Sea-Invest. “Haveninfrastructuur is politiek geladen. Premier Vladimir Poetin haat afhankelijkheid van niet-Russische havens. Hij wil een rechtstreekse toegang tot de wereldzeeën, zoals vroeger via de Baltische staten. Sint-Petersburg zit echter vol. De terminal van Container Finance in Kronstadt is dus een unicum.”

Van Biervliet startte in 1991 een logistieke poot voor Ahlers in Sint-Petersburg. “In 2001 kostte een vierkante meter in een magazijn 10 euro, vandaag 15 keer meer.” Hij kenmerkt de eerste jaren na de perestrojka als het ‘wilde westen’. “Wie als investeerder wilde overleven – letterlijk – passeerde langs de maffia”, signaleert hij. “Er vielen doden in de strijd voor de haveninstallaties.”

Zo kreeg de vroegere eigenaar van de terminal in Kronstadt drie nekschoten, nadat hij hem in 1994 had verkocht aan de Finnen. Nordström: “Vandaag zijn de kaarten geschud. De sterkste bendeleiders overleefden en zijn nu respectabele zakenlui.”

Poetin zorgde voor stabiliteit. “Met de steun van lokale autoriteiten namen westerse bedrijven economische initiatieven”, situeert Van Biervliet. “In 2002-2003 kwam de breuk. Rusland herrees dankzij de petroleuminkomsten. Sindsdien weegt Moskou door als centrum van de economische machtsontplooiing.”

Container Finance heeft het geweten. Vorig jaar blokkeerde de Russische administratie de uitbreiding van Kronstadt (18,8 miljoen euro geïnvesteerd), nadat het staatsconstructiebedrijf Rosstroi de site had opgeëist. Plots werd de terminal Moby Dick bezet door 150 mannen onder leiding van de politie. Toevallig was Nordström er net aanwezig met een journalist, die met een kleine digitale camera de overval naar de thuishaven zond. Het Finse tv-publiek volgde zijn avonturen op de voet.

“Dit temperde het enthousiasme van de Russen om er eens stevig in te vliegen”, zegt Nordström. “Ik moet er niet aan denken wat er anders zou zijn gebeurd.” Enkele maanden na de inval verkocht Container Finance de helft van de aandelen in de terminal aan N-Trans. Nordström: “Gelukkig gebeurde onze Gentse deal met Manuport enkele maanden later in een wat rustiger klimaat.”

Naast de intimidatie, botsen investeerders ook op corruptie. Nordström: “De administratie gooit bij ons geregeld zand in de wielen, terwijl voor Russische concurrenten de zaken wel erg snel kunnen gaan. Zuivere corruptie is echter absoluut af te raden. Als een westerse bedrijfsleider met de broek op de knieën wordt betrapt bij dit soort praktijken, riskeert hij een zware voorbeeldstraf of chantage. Waren wij ook maar ergens over de schreef gegaan, had men ons dat aangewreven in het conflict met Rosstroi. Gelukkig was ons geweten zuiver.”

Stefan Van Doorslaer, directeur van Ahlers Rusland, dat magazijnen exploiteert rond Sint-Petersburg, ziet twee soorten corruptie. “Ambtenaren omkopen, is ongeoorloofd”, zegt hij. “Er is echter ook een zachte vorm. Bij een controle in verband met de veiligheid laat een brandweercommandant zich bijvoorbeeld ontvallen dat zijn echtgenote een advieskantoor heeft in die materie. Daar advies inwinnen, versnelt de audit. Bij de douane is zo’n normvervaging legio. Je kunt er gewoon niet aan ontsnappen.”

Ook Nordström signaleert dat de Russische douane door en door corrupt is. “Wij schuiven geen kopeken naar ambtenaren”, beweert hij. “Wel betalen we veel geld aan Russische douane-agentschappen en advocaten. Hoe zij de zaakjes regelen, hoef ik niet te weten.”