ÉEN ZIN MAAKT HET VERSCHIL

Een producent in tijdnood wil dat schrijvers hun filmscenario in een zin samenvatten. Eenmaal hij die zin onder ogen heeft gekregen, beslist de producent of in die film wordt geïnvesteerd of niet. Een pakkende zin is hier miljoenen dollars waard. Zo ongeveer gaat de plot van The Player, een viersterrenfilm van Robert Altman uit 1992.

Gro Brundtland is directeur-generaal van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) en wil nooit meer dan een pagina lezen. De teksten die medewerkers schrijven ter onderbouwing van hun beslissingen over de gezondheid van de wereldbevolking mogen niet langer zijn dan een pagina.

OVERVLOED.

Die behoefte aan een verhaal van niet meer dan een zin en aan een advies van minder dan een pagina past bij onze overvloed aan informatie. We beschikken over meer informatie dan ooit in de geschiedenis. De verzamelde wijsheid van de mensheid aan het eind van de twintigste eeuw staat op een cd die voor weinig geld te koop is. Met een enkele beweging van de computermuis zijn bergen cijfers en wetenswaardigheden van Internet te halen. Het aantal tijdschriften en onderzoeksrapporten wordt steeds groter.

SELECTIE.

Tegelijk is dit het tijdperk van de korte baan, van de zappers met de ultrakorte concentratie, van de ‘ soundbite‘ als samenvatting van een politiek programma en van lezers die een recensie meepikken in plaats van het hele boek. Meer dan ooit moeten we selecteren en het vitale van het triviale scheiden.

Een belangrijk deel van de economische productie berust momenteel op het omzetten van oeverloze informatie in praktisch bruikbare kennis. In de economie is er steeds meer behoefte aan medewerkers die hoofdzaak van bijzaak kunnen onderscheiden. Omdat de informatie zo vrij en moeiteloos beschikbaar is, worden er ook steeds hogere eisen gesteld aan het gebruik ervan. Een excuus over cijfers van vorig jaar in een publicatie wordt niet meer aanvaard nu de cijfers van vorige maand zo van de website van het statistisch bureau kunnen worden gehaald.

ARBEIDSVERDELING.

Toch is de informatie-economie niet zo verschillend van de industriële economie. In de industriële economie werden auto’s aan de lopende band geproduceerd. Elke medewerker droeg een deel bij: een remblokje hier, een kilometerteller daar. Aan het eind kwam er dan een complete auto van de band rollen.

De informatie-economie berust ook op arbeidsverdeling. Het beeld is hier niet zozeer de lange lopende band, maar de piramide. Het begint met honderden rapporten en even zoveel invalshoeken. Tien medewerkers schrijven tien samenvattingen van tien rapporten. In de volgende laag schrijft een medewerker de samenvatting van de samenvattingen en aan het eind van de rit schrijft iemand de essentie op een half velletje papier.

OPGELEID.

Door de arbeidsverdeling werden auto’s steeds goedkoper in de industriële economie. Op dezelfde wijze wordt kennis steeds waardevoller in de economie. Er zijn ook verschillen. De vereiste kwalificaties van de informatiemedewerkers zijn groter dan van bandwerkers. Bij productie aan de lopende band werden de handelingen van de werknemers herleid tot de meest eenvoudige bewegingen. Inwerken van een nieuwe medewerker kostte nauwelijks tijd. De informatie-economie drijft op hoger opgeleide werknemers. Die zijn ook steeds meer nodig, en waarschijnlijk minder makkelijk door automatisering te vervangen.

Aan de top moet men ontzettend veel beslissingen nemen in weinig tijd. Veel hangt daarbij af van de kwaliteit van de informatiepiramide. Eén zin slechts scheidt de rijkste man van de armste pauper.

Prof. dr. Jules Theeuwes is Vlaming en hoogleraar economie aan de Universiteit Amsterdam.

JULES THEEUWES