Een vat vol energie

Een vrouw in een mannenwereld, een romaniste in een wereld van ingenieurs. Alom geprezen om haar werkkracht en directe stijl. Sophie Dutordoir is voortaan een van de sleutelfiguren van de groep GDF Suez. Portret van een vrouw met het hart op de tong.

Sinds 20 juli is de 46-jarige Sophie Dutordoir CEO en voorzitter voor Benelux-Duitsland van de Franse energiereus GDF Suez. Het is een stap die er op termijn toe kan leiden dat ze Jean-Pierre Hansen helemaal opvolgt. Die blijft weliswaar gedelegeerd bestuurder van de juridische entiteit Electrabel en lid van het uitvoerend comité van GDF Suez, maar sommigen zien hem al op het punt staan om te vertrekken.

Een figurantenrol zal Sophie Dutordoir in haar nieuwe functie allerminst spelen: ze wordt verantwoordelijk voor de strategie en de operationele aspecten van een activiteit die 9500 mensen aan het werk zet en een omzet van 15 miljard euro genereert. Bovendien is de regio Benelux-Duitsland cruciaal voor de resultaten van de groep, omdat ze vorig jaar 1,7 miljard euro winst opleverde, vóór intresten, belastingen, waardeverminderingen en afschrijvingen. Zij en Jean-Pierre Hansen, met wie ze al twintig jaar samenwerkt, zullen ofwel in tandem ofwel samen met Gérard Mestrallet, de CEO van de groep GDF Suez, delicate dossiers behandelen, zoals de verlenging van de levensduur van de nucleaire centrales in België of de belasting waaraan de groep in ons land onderworpen is.

Spontaan

Als we haar mogen geloven, is haar loopbaan niet echt om over naar huis te schrijven. “Ik ben opgegroeid met vier broers en een zus, ik was de aanvoerster van een troep jongens”, merkt Sophie Dutordoir op. “In mijn professionele leven heb ik het feit dat ik een vrouw ben nooit ervaren als een handicap. Uiteraard hadden sommigen wel vragen toen ze hier een romaniste zagen neerstrijken… Maar zodra de mensen voelen dat je aan het werk bent, dat je beslissingen neemt, dat je zowel de troepen als de business verdedigt, dan komt alles op een zeer natuurlijke manier op zijn pootjes terecht.”

Dutordoir is dynamisch en spontaan, en ze vertoont een aantrekkelijk informeel trekje dat haar dicht bij de mensen brengt. “Tijdens een zakenlunch schrikt ze er niet voor terug om eens in het bord van haar buur te prikken”, vertelt iemand die haar goed kent. “Dat zie je in de zakenwereld niet zo vaak.” Ze geeft ook vaak de voorkeur aan een bord frieten in de Bar du Progrès, liever dan weer eens een chic restaurant. De meesten die met haar hebben gewerkt, prijzen bovendien haar vermogen om dossiers snel onder de knie te krijgen en beslissingen te nemen.

“Ik wist al lang dat ze een mooie carrière zou maken”, zegt Daniel Termont, de voorzitter van Publigas, de referentieaandeelhouder van Fluxys, de onderneming die de infrastructuur voor het gas-transport in België beheert. Termont is een vurige verdediger van de belangen van de gemeenten in de sector, wat hem soms in aanvaring bracht met Suez, de andere referentieaandeelhouder van Fluxys. Dat weerhoudt hem er niet van om de loftrompet te steken over Sophie Dutordoir: “Ze is zeer intelligent, een goede manager met jaren ervaring en een hart dat altijd voor de groep Suez geklopt heeft. Maar ze heeft ook altijd gewaakt over de belangen van Fluxys en goede contacten onderhouden met al zijn aandeelhouders.”

Aan het begin van het jaar zorgde Sophie Dutordoir nochtans voor een grote verrassing door ontslag te nemen als CEO van Fluxys. Ze behoorde toen nog tot het zeer selecte clubje van vrouwen die een beursgenoteerde onderneming leiden. “Als iemand met eenparigheid van stemmen benoemd wordt, verwacht je niet dat die persoon achttien maanden later zijn vertrek aankondigt”, merkte een bestuurder van Fluxys toen op.

Het zou Jean-Pierre Hansen geweest zijn – die haar naar verluidt met hand en tand verdedigde en zelfs het bezoldigingscomité van Fluxys zou overgehaald hebben om de bezoldiging van de CEO bij de komst van Dutordoir zo goed als te verdubbelen – die haar kon overtuigen om terug te keren naar GDF Suez. Daarom moest ze een quarantaine van zes maanden in acht nemen vooraleer ze haar operationele functies kon opnemen. In die functie hadden sommigen trouwens eerder Alain Janssens verwacht, een andere getrouwe van Jean-Pierre Hansen. Maar Janssens kreeg uiteindelijk de verantwoordelijkheid over de markten en de verkoop, eveneens in de tak ‘Energie Europa & Internationaal’. Zelf zegt Dutordoir dat ze nooit iets gepland heeft. “Ik heb me in mijn verschillende functies altijd weten te ontplooien en ik heb enkel maar de uitdagingen aanvaard die men mij heeft voorgelegd.”

Strateeg

Sophie Dutordoir begon haar beroepsloopbaan op het kabinet van eerste minister Wilfried Martens. Toen ze in haar geboortestad Gent romaanse filologie studeerde, merkte ze ad valvas een kleine advertentie op waarin stond dat Intersys op zoek was naar zes jonge studenten die een opleiding wilden volgen. Nadien moesten ze alle ministers, kabinetschefs en het koninklijk paleis inwijden in Bistel, een voorloper van het internet. “Ik heb het nog meegemaakt dat een minister een onderhoud afbrak om naar de opleiding te gaan met madame Bistel, die toen enorm geapprecieerd werd”, getuigt Christian Viaene, secretaris-generaal van Publigas en bestuurder van Fluxys.

Een jaar later, na haar studies, ging ze vast werken bij Wilfried Martens, als woordvoerster en verantwoordelijke voor de informaticadossiers. Ze werkte vijf jaar lang voor ministerkabinetten, waardoor ze haar politieke flair aanscherpte en een stevig netwerk wist uit te bouwen. “Ik wist heel weinig van politiek, al is mijn vader voor de fusie van de gemeenten ooit burgemeester geweest op een lijst Gemeentebelangen. Ik heb toen een boeiende tijd beleefd. Uiteindelijk heb ik toch besloten om over te stappen naar de privésector. Ik merkte dat je erg afhankelijk kunt worden van het politieke systeem, en ik heb nooit van iets of iemand willen afhangen.”

Toen ze als woordvoerster aangeworven werd door Ebes, had ze toch wat moeite om de stap te doen. “Drie maanden lang heb ik beide jobs gedaan, met twee semafoons in mijn zak. Ik stond op het punt het kabinetmilieu, waar alles snel en informeel beslist wordt, te ruilen voor een grote, veel meer bureaucratische structuur. Ik heb het meegemaakt dat ik gewoon zat te wachten tot een journalist mij opbelde om te weten of er nog altijd vis gekweekt werd rond de centrale van Doel”, merkt Dutordoir op.

Veel tijd om zich te vervelen kreeg ze echter niet: spoedig na haar aankomst fuseerden Ebes, Unerg en Intercom tot Electrabel, waar ze belast werd met externe relaties en vervolgens de interne en externe communicatie. “Het was een periode die dat werkezeltje gebruikte om onder te duiken in de dossiers en tot in de puntjes te leren begrijpen hoe de sector in elkaar zit”, oordeelt een verantwoordelijke van de openbare energiesector. Intussen volgde de polyglot die Dutordoir is nog een opleiding economie, financiën en fiscaliteit aan de Ehsal.

“Ze heeft een heel sterke persoonlijkheid en dat kan ik ten zeerste appreciëren, ook al hebben we af en toe erg geanimeerde discussies gehad”, meldt een ex-collega. “Ze was een zeer gemoedelijke teamchef die iedereen aan het woord liet, maar zodra een beslissing genomen, hield ze eraan dat iedereen er volledig achter stond.” Bij haar verantwoordelijkheid van directeur communicatie bij Electrabel kwam in 1999 nog die van corporate communication en marketing van Tractebel.

Manager, strateeg en communicator

In 2003, het jaar dat ze het leven schonk aan haar zoon, trad ze toe tot het directiecomité van Electrabel en wel op een sleutelpositie in die tijden van liberalisering van de markten: de retailverkoop. Iets later zou daar ook het industriële cliënteel bijkomen. “Een mooiere periode kan ik me nauwelijks indenken!”, roept Dutordoir uit. “Na al die tijd dat ik moest uitleggen wat anderen deden, was ik erg blij met het vertrouwen dat me gegeven werd. Uitgerekend in de periode dat de leverings- en transportactiviteiten gesplitst moesten worden, mocht ik met beide voeten in het operationele duiken en een strategie uitbouwen om de klanten vast te houden en die uiteindelijk haar vruchten heeft afgeworpen.” Haar sterke punten? “Ze is tegelijkertijd manager, strateeg en communicator”, zegt een kaderlid van de groep.

In 2007 kreeg ze de functie van CEO aangeboden bij Fluxys, de beheerder van het gastransport in ons land. Sommigen zagen daarin een zet van Jean-Pierre Hansen om via haar een greep te behouden op de gassector, die hij wellicht zou verliezen door de fusie van GDF en Suez. De twee referentieaandeelhouders van Fluxys waren in elk geval op zoek naar een patron die in staat zou zijn de uitdagingen aan te gaan waarmee de onderneming geconfronteerd zou worden, met name de toenemende concurrentie vanuit Frankrijk en Nederland en de nieuwe regelgeving. “Ik ben er niet op uit om in het oog te lopen”, luidt het commentaar van Sophie Dutordoir, “maar het was een mooie opportuniteit, omdat ik de bedrijfsleidster van een beursgenoteerde onderneming kon worden met nog meer verantwoordelijkheid.”

Geen verborgen agenda

Onder haar bewind verslechterde niettemin de relatie tussen Fluxys en de CREG, de waakhond van de sector. Spanningen die naar verluidt toe te schrijven waren aan haar al te grote vrijmoedigheid. In haar rapportering aan de raad van bestuur over het verloop van de onderhandelingen met de CERG nam ze geen blad voor de mond. Zo zouden er harde woorden gevallen zijn over een van haar gesprekspartners bij de regelgever. Ze zou geëist hebben dat die zijn mandaat zou neerleggen. Die verklaringen kwamen de betrokkene ter ore en dat zette een domper op de onderhandelingen.

Zelf zegt ze dat ze nooit arrogant of agressief is, maar dat ze wel helemaal achter haar directe en transparante stijl staat. “Het was mijn plicht om bepaalde principes waaraan de onderneming vasthield te verdedigen”, voert ze aan. “Het feit dat ik openhartig ben en er geen verborgen agenda op nahoud, laat me toe om professioneel te overleven. Ik hoef me dan ‘s anderendaags niet af te vragen of ik niet beter dit of dat gezegd had. Ik spendeer zowat de helft van mijn tijd met mijn team op de hoogte te houden van wat ik doe. Dat stelt me ook in staat om heel wat te delegeren en hun de kans te bieden om grotendeels zelfstandig te functioneren. Maar wie stommiteiten opmerkt, kan dat beter meteen ook zeggen. Dat spaart veel tijd uit.”

Dat kan echter ook vonken geven. In het begin van de jaren 2000 kwam het tot serieuze spanningen tussen enerzijds Sophie Dutordoir en Jean-Pierre Hansen en anderzijds Valérie Bernis, communicatiemanager van de groep en tegenwoordig lid van het uitvoerend comité van GDF Suez, en Gérard Mestrallet, de CEO van de groep. In zoverre zelfs dat er uiteindelijk een verzoeningsdiner georganiseerd werd in een Parijs restaurant… “De vijandigheid die toen geschapen werd, kan er wel eens toe leiden dat Sophie Dutordoir uiteindelijk door Parijs opzij geschoven wordt”, meent een ex-kaderlid van de groep. Haar nieuwe benoeming kan echter evengoed betekenen dat er intussen al heel wat water door de Seine gestroomd is.

Gevraagd naar haar belangrijkste wapenfeit, wil ze niet naar een of ander dossier verwijzen. “Ik steek niet graag pluimen op mijn hoed”, legt ze uit. “In onze stiel komen de resultaten altijd van groepswerk. Een van de kwaliteiten die men mij toeschrijft, is trouwens dat ik de mensen zin geef om samen te werken.”

Mondaine plichtplegingen zijn aan Sophie Dutordoir niet bepaald besteed, maar ze is toch lid van het directiecomité van het VBO, waar ze zich kan mengen in het debat over de onderneming in brede zin. Ze zit ook in de raad van bestuur van de Hogeschool Universiteit Brussel en van het Festival van Vlaanderen.

Mocht het allemaal te herdoen zijn, dan zou ze naar eigen zeggen niets aan haar parcours veranderen. Behalve misschien haar studies, die ze ooit koos als een vorm van opstandigheid. “Ik zou misschien kiezen voor de militaire school, zoals mijn moeder wou, omdat ze vond dat ik behoefte had aan discipline… Ze haatte de manier waarop ik mijn schoenen op tafel zette om ze dicht te knopen en ze vond dat ik stapte als een olifant, ook al heb ik twee balletcursussen gevolgd.”

Door Christine Scharff

Tijdens een zakenlunch schrikt ze er niet voor terug om eens

in het bord van

haar buur te prikken.