Een utopische belastingrevolutie

Het Belgische belastingstelsel is oeverloos ingewikkeld. Enkel fiscalisten varen er goed bij. Al jaren pleiten instellingen als het IMF, de OESO en de Europese Commissie voor een eenvoudiger en rechtvaardiger belastingstelsel. Maar elke fiscale hervorming brengt meer complexiteit.

de econoom en Open Vld-senator Lode Vereeck pleit voor een tabula rasa. In Taksjager. Op zoek naar het fiscaal ideaal stelt hij voor alle belastingen en sociale bijdragen te vervangen door één taks van 1,216 procent per transactie. Dus wordt het loon niet langer belast tegen 50 procent, maar tegen die ene transactietaks. De btw en de vennootschapsbelasting? Weg ermee. Bedrijfswinsten worden tegen 1,216 procent belast, net als elke aankoop in de winkel. Vereeck berekende dat dat systeem de staatsfinanciën betaalbaar houdt. De taks kan worden geheven op de 21.200 miljard euro aan bancaire transacties in België. Om de progressiviteit van het belastingsysteem te behouden, moet er een basisbijslag (een soort basisinkomen) komen, te vergelijken met de kinderbijslag, maar dan voor alle leeftijden. Iedereen ouder dan 18 jaar zou 300 euro krijgen. Maar wat als men die transactietaks probeert te ontwijken, bijvoorbeeld via ruilhandel? Dat zal niet lukken, volgens Vereeck. Het tijdverlies om een geschikte ruilpartner te vinden, kost volgens hem vele malen meer dan de transactietaks. En wat met ontwijking via belastingparadijzen? Vereeck: “Dat kan worden opgelost door onbelaste transacties niet langer juridisch te beschermen of door een hogere unieke transactietaks te heffen telkens als het geld van of naar belastingparadijzen gaat.” Klinkt logisch, maar eigenlijk is die belastingrevolutie een utopie. Zo’n hervorming kan een EU-lidstaat niet doorvoeren. De afschaffing van de btw zou op verzet van de Europese Commissie stuiten. De passages over een transactiebelasting zijn intellectuele spielerei. Interessanter is de doorwrochte analyse van Vereeck over het hopeloos ingewikkelde fiscale systeem en de weinig transparante geldstromen in België.

Zeer relevant is zijn analyse van de duale inkomenstaks, zoals die in Zweden bestaat, met een progressieve inkomstenbelasting en een vlaktaks op vermogensinkomsten. Onder andere CD&V en Groen hebben al gepleit voor zo’n systeem. Maar volgens Vereeck zou dat leiden tot een hogere reële fiscale druk.