Een toegankelijke sportwagen als designicoon

Voor puristen is de eerste Audi TT uit 1998 de enige echte. Het Audi-design bij uitstek, een ontwerp van Freeman Thomas, werd al bij zijn introductie als een icoon bestempeld. Over de making-of van zo’n klassieker sprak Trends Style met Dany Garand, Exterior Designer voor het Audi TTProject.

Elke designer die ernaar streeft een icoon te ontwikkelen, moet zichzelf eerst de vraag stellen of hij bepaalde patronen kan doorbreken”, zegt Dany Garand, Exterior Designer voor het Audi TT Project. “Vervolgens is het belangrijk dat die verschuiving van paradigma’s in de tijdgeest past. Toen de Audi TT in 1995 op de Frankfurt Motor Show als concept car werd geïntroduceerd, was de sfeer heel anders dan nu. Mochten we de eerste generatie TT vandaag introduceren, dan zou het kunnen dat de stijlbreuk onvoldoende groot is. Of omgekeerd: overdreven. Midden van de jaren negentig was het momentum voor een sterk statement en dat maakte de Audi TT met zijn onverwachte geometrie.”

“Freeman Thomas had zowel het algemene design als de details van de Audi TT totaal anders aangepakt dan de rest van de auto-industrie. Hij had de bumpers en andere details volledig weggewerkt en in het geheel geïntegreerd. Het resultaat was zo goed als één volume waardoor de eerste generatie TT zich van een heel ander kaliber toonde, zelfs vergeleken bij de andere Audi’s uit zijn tijd. Zijn monolithisch, uitgesproken op Bauhaus geïnspireerd design sloeg iedereen met stomheid. Met de TT concept car herdefinieerde Audi in 1995 het begrip ‘toegankelijke sportwagen’. De productieversie die in 1998 voor het eerst van de band rolde, was quasi identiek aan die concept car, waardoor Audi een volledig nieuw tijdperk van autodesign inluidde.”

BENZINE IN DE ADEREN

“De impact van een designicoon is wat mij betreft niet fysiek maar veeleer emotioneel”, vervolgt Dany Garand. “Om van een design-icoon te kunnen spreken, moet de eerste algemene indruk ‘verrassend’ zijn. Een icoon behoort het publiek te confronteren met iets dat het nooit had verwacht. De mensen moeten een nieuw facet van (auto)design ontdekken. In een tweede fase pas gaan ze daadwerkelijk van die verrassing genieten : plezier beleven aan het ervaren van de verhoudingen, de manier waarop het licht over het design vloeit, de consequente uitvoering tot in de details en natuurlijk de impact van het design op het merk. Kortom, een designicoon sorteert allereerst het effect van een aangename verrassing. Daarnaast nodigt het door zijn voorkomen uit om het te ontdekken en te gebruiken, en ook heeft het design een bepaalde betekenis voor of invloed op de omgeving.”

“De eerste TT werd tussen 1993 en 1995 gecreëerd en zijn uiteindelijke styling is niet het resultaat van de briefing die Audi gaf om een sportwagen te ontwerpen, maar wel van de creativiteit van de designer tijdens het ontwerpproces. Freeman Thomas, niet alleen designer van de eerste generatie Audi TT maar ook van de Volkswagen New Beetle en de succesvolle Chrysler 300C, heeft werkelijk benzine door zijn aderen vloeien. Tijdens het schetsen voelt hij duidelijk aan wanneer een design begint te werken. Dat moment, het kantelpunt dat tot een icoon kan leiden, valt moeilijk te definiëren. Het heeft te maken met proporties : hoe verhoudt het koetswerk zich tot de wielen, genereert het ontwerp een mooie lichtinval,… De eerste Audi TT ontstond vooral uit het buikgevoel van Thomas. Uit tal van emoties die hij intuïtief op papier zette. Er bestaat dus niet zoiets als een vast recept voor een designicoon — ook al omdat de omgeving en de tijd waarin het ontwerp wordt geïntroduceerd evenzeer belangrijk zijn.”

“Elke ontwerper hoopt natuurlijk dat zijn design goed wordt ontvangen. Bij Audi streven we daarenboven ook naar een design dat zo lang mogelijk de tand des tijds kan doorstaan. Als premiumautomerk kunnen we niet zomaar voortdurend van koers veranderen. Zo konden we na de eerste TT op korte termijn geen radicaal ander design introduceren. Want dan zou het eerste model plots helemaal verouderd lijken en zouden klanten de connectie met hun wagen kunnen verliezen terwijl wij net willen dat ze in het model geïnteresseerd blijven.”

De nieuwe TT is een volbloed ambassadeur van de sportiviteit binnen Audi als merk. “Dat is een bewuste keuze”, argumenteert Dany Garand. “Bij de eerste generatie TT was de Audi line-up nog niet zo goed ontwikkeld. De TT was toen slechts door enkele wagens omringd, denk maar aan de A4, A6, de Audi 80, de Audi 90. Van de Q7, Q5, Q3, R8, A3, A5,… was nog geen sprake. Bovendien is de line-up nu ook veel sportiever waardoor we de nieuwe generatie TT een duidelijke positie in het gamma moesten geven. Het was van meet af duidelijk dat we hem nog sportiever wilden maken en sommige kenmerken laten overeenkomen met de R8.”

“We wilden de TT eenzelfde feeling geven en hem zo als broer aan de R8, de topsportwagen bij Audi, koppelen. Daarom kozen we onder meer voor Audi’s ultralichte gewichtsconstructie die staal en aluminium combineert. Het resultaat is een Audi TT die 50 kilo lichter is dan zijn voor-ganger en daardoor een beter weggedrag, sterkere prestaties én een lager brandstofverbruik en CO2-uitstoot kan voorleggen. Voorts werden het zwaartepunt en de ophanging aangepast en kreeg hij een langere wielbasis terwijl de lengte van de wagen behouden bleef. Gevolg : de wielen worden wat meer naar de hoeken geduwd wat het sportieve gevoel fysiek en optisch nog versterkt omdat je in de cockpit de indruk krijgt dat je laag tussen de wielen zit. Kortom, we maakten de massa van de TT optisch en fysiek zo laag en zo breed mogelijk, ook al om hem zowel voor- als achteraan nog meer stabiliteit te geven.”

TERUG NAAR DE OER-TT

Dany Garand raakt nu helemaal op dreef. “Op het vlak van design wekten we het monolithische en geometrische aspect van de eerste Audi TT – dat met de tweede generatie wat verloren was gegaan – nu weer helemaal tot leven. Bij de eerste generatie was er een duidelijke scheiding tussen het frame met die heel ronde schouderpartij en de cockpit die op een scherpe wijze het frame afsneed. Dit was bij de tweede generatie niet langer het geval. In de derde generatie wilden we dit element opnieuw introduceren en zelfs versterken omdat het een belangrijk designelement van de eerste TT was, wat hem mee tot een icoon maakte. Net zoals bij de eerste generatie plaatsen we nu de cabine weer op het frame. Het bovenste deel van de eerste generatie TT was trouwens opgebouwd rond cirkels. Ook bij de tweede generatie TT waren cirkels in het design verwerkt maar ze waren met elkaar verbonden waardoor ze als het ware een golf creëerden. Bij de derde generatie wilden we die golf niet meer en opteerden we voor een facet-aspect dat doet denken aan een mineraal of kristal met lijnen die elkaar voortdurend doorsnijden. Het resultaat is dat de nieuwe TT elegant en tegelijkertijd wat harder oogt, niet zo rond en vrouwelijk als de eerste generatie. De eerste generatie had ook uitgesproken brede wielkasten die als het ware op de basis waren gezet en zo een apart geometrisch geheel vormden. Dat aspect hebben we bij de nieuwe TT opnieuw geïntegreerd.”

“Het profiel van de nieuwe TT coupé herinnert in vele details aan het klassieke design van de eerste generatie. Net zoals de sterk gebogen achterruit. Ook kreeg de nieuwe Audi TT een opgefrist gezicht en dito achterkant. We wilden de nieuwe Audi TT een aantrekkelijke maar tegelijkertijd heel doordringende blik geven. De wagen moet de indruk wekken dat hij zin heeft om elk moment het wegdek op te vreten. De voorkant wil focus en hoge eisen uitstralen zonder agressief te zijn. Daarnaast gaven we de neus een meer mannelijk karakter, in lijn met zijn link naar de motorsport. Je zou het kunnen vergelijken met het verschil tussen de mannelijke versus de vrouwelijke kaaklijn. Die laatste is ook wat zachter. Ook de achterkant kreeg enkele wijzigingen mee. Zo beschikt de nieuwe TT over een uitlaatsysteem met twee grote uitlaatpijpen relatief kort bij elkaar geplaatst : die doen op hun beurt aan de oer-TT denken. De achterkant roept nu meer stabiliteit en kracht op. Om de TT qua interieur zo sportief mogelijk te maken, werden zo veel mogelijk storende elementen geëlimineerd. Hierdoor is de nieuwe TT het eerste productiemodel van Audi dat beschikt over een virtuele cockpit met een volledig digitaal instrumentenpaneel. Dat paneel bevindt zich in het directe gezichtsveld van de bestuurder zodat hij bij het snel rijden alle info meteen ter beschikking heeft, zonder afleiding.”

“Een herinterpretatie van het origineel”, noemt Garand de nieuwe TT. “Een ode aan de iconische eerste generatie. Bovendien is zijn sportiviteit nog toegenomen, het is nu een echte sportwagen geworden. Deze TT neemt de pluspunten van de originele TT over, en brengt verbeteringen aan – niet op één punt, maar een beetje overal. Velen zullen van de eerste TT houden maar toch de derde generatie kopen omdat hij naast de kwaliteiten van de eerste ook die van de derde generatie als surplus heeft.”

Droomt Dany Garand ervan zelf nog een auto-icoon te creëren ? “Je moet dan wel autodesigner zijn om een icoon te kunnen creëren, toch blijft wat je op de weg ziet, het resultaat van teamwork. Er is altijd een initiële impuls via een schets en de rest van het team begrijpt wel dat zonder die basisschets aan de muur het product er anders zou uitzien, maar vaak is het als designer moeilijk te verteren dat een autodesign telkens met slechts één designer wordt geassocieerd. Jammer genoeg is er geen andere weg. Zelf zie ik een autodesign ook niet als credit van één persoon, maar als het design op legitieme wijze aan één naam wordt gekoppeld, heb ik het daar niet moeilijk mee. Het staat buiten kijf dat Freeman Thomas vandaag geniet van alle publiciteit rond de nieuwe generatie TT. Je kan hem een beetje vergelijken met een songwriter die een van de mooiste songs uit de geschiedenis schrijft. Decennia na je pensioen zingen mensen nog altijd jouw liedjes. Maar het is sowieso geen gemakkelijke opdracht om een iconische wagen te creëren. Het is een beetje een mix van geluk, een goeie timing en hard werken.”

_{Tekst: Anja Van Der Borght}