Een premie op maat

Onderzoek naar het rijgedrag, smartwatches, … verzekeraars laten zich van hun meest inventieve kant zien om de premies almaar meer op maat van het individu te kunnen berekenen.

Waarom zou een voorzichtige bestuurder moeten opdraaien voor het roekeloze gedrag van een gek achter het stuur? Waarom zou een jonge bestuurder een hogere premie moeten betalen als hij zich perfect aan de regels houdt? Is het rechtvaardig dat iemand die zorgt draagt voor zijn gezondheid evenveel betaalt als iemand die dat niet doet?

Het ‘mutualiseringsprincipe’ van verzekeringen staat steeds meer ter discussie. Dat principe maakt het mogelijk de risico’s te spreiden over een groot aantal personen. Het individu betaalt een bijdrage – een verzekeringspremie – en de groep draait op voor alle medische of reparatiekosten van alle individuen. Elk individu is zo verbonden met de ongelukken die andere mensen overkomen.

Spreiding van het risico

Sommige klanten hebben meer te verliezen dan andere. Daarom betaalt elke klant een bijdrage afhankelijk van wat hij wil verzekeren. Een eigenaar van een klein appartement betaalt minder voor zijn brandverzekering, dan wie in een groot huis woont. Sommige groepen lopen een groter risico. Zo zijn jonge autobestuurders statistisch gezien vaker betrokken bij ongevallen. Daarom betalen jongeren vaak een hogere premie dan meer ervaren bestuurders. Hoe meer informatie de verzekeraar heeft, hoe preciezer de segmentatie.

De mogelijkheden om gegevens in te zamelen zijn tegenwoordig schier oneindig. Dat weten de verzekeraars als geen ander. Volgens een onderzoek van Accenture heeft 40 procent van de verzekeraars een proefproject gestart dat gebaseerd is op ‘geconnecteerde objecten’, ofwel voorwerpen die verbonden zijn met het internet. De Amerikaanse verzekeraar John Hancock was volgens The New York Times de eerste die zijn klanten voorstelde een smartwatch te dragen om hun fysieke activiteit te meten. De klant ontvangt tot 15 procent korting op de premie van zijn levensverzekering als hij zijn dagelijkse bewegingsdoelstelling haalt.

Auto: een nieuw speelterrein

In onze contreien experimenteren verzekeraars vooral in het autosegment. Zo is in januari de Caro-autoverzekering gelanceerd. De verzekeraar Corona Direct volgt de rijstijl van 5000 klanten via de Caro-app op hun smartphone. Op termijn wil de verzekeraar een aanbod ontwikkelen dat de meest voorzichtige bestuurders beloont met een korting op de verzekeringspremie. “Het is enerzijds een evenwichtigere, eerlijkere invulling van het solidariteitsprincipe en anderzijds kan het ook een oplossing bieden voor moeilijk verzekerbare groepen, zoals jongeren en ouderen. We zullen dan niet meer kijken naar de leeftijd of de woonplaats van een chauffeur, maar naar zijn actuele, eigenlijke rijstijl”, zegt Yvon Castrique, de algemeen directeur van Corona Direct.

Bij ‘Pay how you drive’ dat AXA begin maart lanceerde, kan iemand met een voorbeeldig rijgedrag profiteren van kortingen tot 40 procent op zijn verzekeringspremie. Dat aanbod geldt voorlopig enkel voor jongeren. Via de toepassing die de klant downloadt, kan AXA diens rijstijl bestuderen en advies geven. “Wij hebben een rol te spelen in de begeleiding”, oppert Kurt Van Bruysel, directeur Auto bij AXA. “We hebben in België nog geen bewijs dat het aantal schadegevallen hierdoor daalt, maar er is duidelijk een dalende tendens in andere landen.” Wat uiteraard neerkomt op minder kosten voor de verzekeraar.

Rechtvaardiger of minder sociaal

“We moeten er rekening mee houden dat door een doorgedreven segmentatie een groep van mensen niet langer toegang zal hebben tot verzekeringen. Het risico bestaat dat zij daardoor volledig uitgesloten worden uit het sociale leven en dat mag niet gebeuren”, waarschuwt Yves Poullet, rector van de Universiteit van Namen en professor aan de faculteit rechtsgeleerdheid. “Ik begrijp dat de verzekeraars hun categorieën verfijnen, maar de criteria waaraan verzekerden zijn onderworpen, moeten wel transparant zijn.”

Het kabinet Consumentenzaken voegt daar nog iets aan toe. “Als de verzekerde het risico zelf kan afzwakken, dan is dat een goede zaak voor zowel de verzekeraar als de verzekerde. Zo zal een verzekerde die een rieten dak wil in plaats van een leien dak, een hogere premie moeten betalen voor zijn brandverzekering. Het mutualisme hoeft niet zover te gaan dat eigenaars van huizen met een leien dak moeten betalen voor het grotere brandrisico van huizen met een rieten dak.”

De minister van Consumentenzaken, Kris Peeters (CD&V), hamert op de grenzen. “Elke segmentatie op het gebied van tarifering of de omvang van de dekking moet altijd objectief gerechtvaardigd zijn door een legitiem doel.” In de wet staat: ‘de middelen voor het bereiken van dat doel moeten passend en noodzakelijk zijn’.

In het geval van een smartwatch bijvoorbeeld “moeten medische gegevens altijd zeer zorgvuldig geïnterpreteerd worden en is de interventie van een arts altijd noodzakelijk”, verduidelijkt de woordvoerder van Peeters. “Dat is een voorbeeld van een situatie waarin de middelen voor de verwezenlijking van een legitiem doel niet passend en noodzakelijk zijn.” Op dit moment is het dus ‘ja’ voor wat betreft kortingen voor goede bestuurders, maar ‘nee’ voor smartphones die uw fysieke activiteit registreren.

Korting mag, hogere premie niet

Wat het gebruik van geconnecteerde objecten in auto’s betreft, is het de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer die beperkingen oplegt: “Installeren kan, maar het mag de verzekeringspremie niet doen stijgen.” Anders gezegd: de verzamelde gegevens mogen aanleiding geven tot kortingen, maar ze mogen de prijs niet verhogen. Stefan Verschuere, ondervoorzitter van de Privacycommissie, detailleert: “De inhoud van de black box mag alleen in geval van geschillen worden gebruikt, niet om op permanente wijze het gedrag van personen te volgen.”

Het geval van AXA? “Een grensgeval”, vindt de Commissie. De verzekeraar verdedigt zich. “Het is de klant die een geïndividualiseerde premie vraagt. Maar elke verzekering moet in elk geval een mutualiseringselement bevatten. Het is niet mogelijk tot in het extreme te individualiseren en het risico te lopen dat groepen klanten worden uitgesloten. Vanaf het moment dat we geen marge meer hebben voor goede chauffeurs, wil dat zeggen dat we geen capaciteit meer hebben om de slechtste chauffeurs te verzekeren”, geeft Kurt Van Bruysel toe.

Volgens de minister schuilt de kern van het probleem in de afbakening. “We zijn bezorgd over de richting waarin de segmentatie evolueert. Het basisprincipe van verzekeringen – de mutualisering – wordt uitgehold, waardoor bepaalde mensen niet langer toegang zullen krijgen tot een betaalbare verzekering. In dat geval overschrijdt de segmentatie haar legitieme doel.”

“Ik pleit voor een maatschappelijk debat”, zegt Yves Poullet, die twaalf jaar lang lid was van de Privacycommissie. “Als we de privésector laten doen, dan zal een bepaald deel van de bevolking uiteraard vragende partij zijn als dat tot een lagere premie leidt. Maar er zijn aandachtspunten, waaronder de reglementering van het gebruik van gegevens en het probleem van sociale rechtvaardigheid.”

En wanneer de kwestie van de individualisering geregeld is, dient een ander probleem zich aan: hoe moeten verzekeraars extreem gemutualiseerde verzekeringspolissen berekenen? Denk daarbij bijvoorbeeld aan gedeelde auto’s of zelfrijdende auto’s.

Morgane Kubicki

“We moeten er rekening mee houden dat door een doorgedreven segmentatie een groep van mensen niet langer toegang zal hebben tot verzekeringen” Yves Poullet, Universiteit Namen

“Geïndividualiseerde premies zijn enerzijds een evenwichtigere, eerlijkere invulling van het solidariteitsprincipe en anderzijds kunnen ze ook een oplossing bieden voor moeilijk verzekerbare groepen” Yvon Castrique, Corona Direct