Een nieuwe bron van levensonderhoud

Door zijn aardgasreserves aan te spreken kan Afrika de hongersnood bestrijden.

“We hebben het zwaar”, zegt Enock Banda, terwijl hij bij vier schamele kommen met gedroogde bonen staat op een markt in Lilongwe, de hoofdstad van Malawi. “De meeste mensen hebben geen geld om uit te geven en de boeren leveren minder zakken dan gewoonlijk”. Net als in andere delen van Afrika worden de gevolgen van de Russische inval in Oekraïne hier ook weerspiegeld in stijgende voedselprijzen en lege magen.

Op het eerste gezicht lijkt dat merkwaardig. Meer dan 60 procent van de Afrikanen in het Sub-Saharaanse gebied voorziet in zijn levensonderhoud door de grond te bewerken op kleine boerderijen. Ze eten voornamelijk wat ze zelf telen. Als we daar de landbouwers op grote schaal bij rekenen, produceert het hele Sub-Saharaanse gebied 94 procent van het voedsel dat het nodig heeft.

Uiteraard voeren sommige landen grote hoeveelheden voedsel in, en daardoor zijn ze vatbaar voor prijsschommelingen. Vooral Egypte en Soedan worden daardoor geraakt, omdat ze voor ongeveer de helft van hun voedselvoorziening afhankelijk zijn van de import van tarwe. Toch zijn niet enkel in die landen de voedselprijzen gestegen. Dat geldt voor bijna heel Sub-Saharaans Afrika. Het IMF heeft berekend dat tussen 2020 en 2022 de prijzen van basisvoeding in het gebied gemiddeld met 24 procent gestegen zijn.

Als het voedsel duurder wordt, neemt de hongersnood toe. Midden 2020 kampte een op de acht mensen in Malawi al met een enorm voedseltekort. Dat cijfer neemt snel toe. Begin 2023 zal ongeveer een op de vijf mensen in Malawi lijden onder een nijpend voedseltekort. Een gelijkaardige tendens merken we in zowat het hele continent op. Midden 2022 hadden zo’n 346 miljoen mensen in Afrika in zekere mate een voedseltekort. De meeste analisten verwachten dat dat cijfer sterk zal blijven toenemen in 2023.

Door de hogere energieprijzen zijn de kosten van vervoer en bemesting gestegen, twee essentiële factoren voor de landbouw. Miljoenen zelfbedruipende boeren hebben bezuinigd op de hoeveelheid meststoffen die ze gebruiken.

Actie

Toch kunnen aardgas en kunstmest in 2023 ook mogelijkheden creëren voor Afrika. Tussen 2010 en 2020 was niet minder dan 40 procent van al het aardgas dat over de hele wereld gewonnen werd, afkomstig uit Afrika. Het continent bezit 13 procent van alle aardgasreserves ter wereld. Maar het kan met moeite slechts een klein deel daarvan ontginnen, zegt het Internationaal Energieagentschap.

De pogingen van Europa om minder afhankelijk te worden van Russisch gas hebben al geleid tot actie in Afrika. Algerije pompt meer gas door een pijpleiding onder de Middellandse Zee. Egypte heeft beloofd meer vloeibaar aardgas (lng) naar Europa te sturen, en er worden nieuwe lng-centrales gebouwd in Mauritanië en Senegal.

Alles bij elkaar zou Afrika de komende jaren in staat kunnen zijn 20 procent van het Europese tekort op te vangen. Gasvelden die anders misschien niet in gebruik genomen waren, zijn nu rendabel. Met het juiste beleid kunnen die ook de gasbevoorrading in Afrika zelf opdrijven. Met dat gas kunnen nieuwe kunstmestfabrieken aangedreven worden. Het zal ook gebruikt worden als brandstof voor de nieuwe krachtcentrales – waardoor toch een sprankeltje licht kan opflakkeren in een moeilijk jaar.