Een nieuw jaar, een nieuwe wereldorde

2007 zal een waar keerpunt vormen in de recente geschiedenis van de mensheid. Een jaar waarin de vorming van een nieuwe wereldorde zal versnellen.

Die wereldorde zal fundamenteel verschillend zijn van de op Amerika toegespitste wereld waarin we bijna twintig jaar lang geleefd hebben. China zal eindelijk duidelijk aanspraak beginnen maken op de rol en status van een supermacht, de militaire en economische beschermheer van het oostelijk halfrond. Een aanwijzing voor die transformatie van China zal onder meer schuilen in de respons van het land op nieuwe raketlanceringen door Noord-Korea. China zendt nu al duidelijke signalen uit dat de sleutel voor een oplossing van de Noord-Koreaanse nucleaire kwestie in Beijing ligt en nergens anders. De rest van de wereld zal de Chinese voorwaarden voor de oplossing van dat probleem moeten aanvaarden en daardoor China niet langer enkel kunnen beschouwen als een regionale, maar ook als een mondiale supermacht.

De nieuwe wereldorde zal niet enkel het wereldwijde statuut van China bevestigen, maar ook de vorming van een nieuwe niet-gebonden beweging op gang brengen met Delhi, Teheran en een aantal Latijns-Amerikaanse hoofdsteden als opkomende centra. Die beweging zal vormeloos en onsamenhangend zijn, maar alleen al het feit dat ze bestaat, zal ertoe leiden dat de wereld niet unipolair kan blijven, noch opnieuw bipolair worden volgens het Yaltamodel. Een mogelijke aanval van Amerika op Iran zal de vorming van die nieuwe wereldorde in een hogere versnelling brengen, omdat het China ertoe zal verplichten zijn strategische ambities eerder bekend te maken.

Economische gijzelaars van China

China zal zichzelf bevestigen, niet alleen als een politieke en militaire macht, maar ook als een economische supermacht. Het zal de rest van de wereld manipuleren, als de grootste producent van alle soorten industriële goederen – de ‘wereldfabriek’ als het ware – en als de grootste bezitter van ‘s werelds reservemunt, de dollar. De VS, West-Europa en Rusland zullen zich de economische gijzelaars van de Volksrepubliek voelen.

De vorming van de nieuwe wereldorde zal ertoe leiden dat het globaliseringsproces in zijn huidige vorm zal vertragen. De globalisering heeft de wereld een aanzienlijk technologisch voordeel opgeleverd, maar het heeft ook geleid tot grootschalige schendingen van de rechten van individuen en maatschappijen, gaande van naties tot beschavingen. Die opstoot van eenvormigheid, die de grondige verschillen tussen de volkeren en hun fundamentele behoeften negeert, heeft aanleiding gegeven tot de antiglobaliseringsrevolte, die op zich een drijvende kracht is achter de vorming van de nieuwe wereldorde.

Brandstof voor de geest

De energiepolitiek zal een sleutelfactor zijn binnen die nieuwe wereldorde. De op dit ogenblik algemeen aanvaarde ‘rechtvaardige prijs’ voor olie, 40 tot 60 dollar per barrel, zal ernstige kapitaal- investeringen in alternatieve, ‘marginaal rendabele’ brandstoffen stimuleren. We hebben het dan onder meer over GTL ( gas-to-liquid) dat kleine gasvelden of ontginningen van gascondensaat die ver van de consumenten gelegen zijn economisch leefbaar maakt. Maar ook over technieken om steenkool om te vormen tot brandstof voor auto’s en om kolen ondergronds te vergassen, wat heel wat oude steenkoolgebieden opnieuw tot leven kan wekken.

Maar we mogen niet uit het oog verliezen dat de economieën van de ontwikkelingslanden zullen blijven groeien. En dat betekent dat er op korte en middellange termijn geen vermindering van de energieprijzen moet verwacht worden. Het jaar dat voor ons ligt zal uitwijzen welke strategie de ontwikkelde landen zullen kiezen om te de dreigende energiecrisis af te wenden:

1. Herindustrialisering op basis van ‘nieuwe concurrentiekracht’ die afgeleid wordt van een voordeel op het vlak van energie-efficiëntie ten opzichte van de industrie van China en andere ontwikkelingslanden.

2. Nieuwe koloniale oorlogen, dit keer over energiebronnen.

3. Nieuw leiderschap, waarbij afgestapt wordt van het model van toenemend materiaalverbruik ten voordele van een verbetering van de kwaliteit van het leven en een toename van de intellectuele component van het consumptiemandje.

Strategisch gezien houdt alleen die derde weg een belofte in voor de toekomst. De mens is van nature erg conservatief en er bestaat natuurlijk een sterke drang om zo’n radicale beslissing voor zich uit te schuiven. Maar dat kan niet: de beslissing moet in 2007 vallen. Of we ons nu daarvan bewust zijn of niet, de richting voor het volgende decennium of zelfs daarna zal definitief aangegeven worden.

De auteur is een voormalige Russische oliemagnaat. Hij zit een celstraf van negen jaar uit voor fraude en belastingontduiking.

Mikhail Khodorkovsky