Eén jaar en opnieuw naar de stembus

Uit onze stemtest voor ondernemers (zie blz. 48) blijkt duidelijk welke coalitie het best beantwoordt aan de verwachtingen van het bedrijfsleven. Het programma van de VLD sluit het dichtst aan bij de prioriteiten van de werkgeversverenigingen VBO, VEV en Unizo. CD&V haalt een mooie tweede plaats.

De huidige paars-groene coalitie wordt afgestraft: SP.A haalt slechts op vier van de tien door ons geselecteerde thema’s een voldoende, en voor Agalev zit er zelfs geen deliberatie in. Het moet de VLD te denken geven als we deze resultaten combineren met ons regeringsrapport waar we ondernemers vroegen punten te geven aan elke minister (zie Trends, 24 april 2003). De VLD-ministers kwamen slecht uit die rondvraag. Maar er stonden drie SP.A.-ministers in de topvijf, met Luc Van den Bossche op nummer één, hoewel het programma van de VLD beter aansluit bij de ondernemers.

Wat mogen we verwachten na de verkiezingen van 18 mei? Een scenario dat momenteel de ronde doet, maakt die vraag minder relevant. De huidige coalitie zou voortgezet worden – na de Durant-historie waarschijnlijk zonder de groenen – en na een jaar worden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven die dan parallel kunnen lopen met de Vlaamse verkiezingen van juni 2004. De cryptische uitspraak van Elio Di Rupo ( PS) in De Standaard van 30 april krijgt zo een breder perspectief: “Niemand weet wat tot aan de verkiezingen van 2004 kan gebeuren. Incidenten zijn altijd mogelijk.”

Wat is het probleem? De Vlaamse en de federale verkiezingen werden onder Vlaamse druk uit elkaar gehaald omdat men zo een groter gewicht wou geven aan de Vlaamse verkiezingen. Maar die operatie is mislukt. Ten eerste komen de Vlaamse kopstukken nu ook op bij de federale verkiezingen. Daardoor zijn al enige tijd niet alleen de federale regeringsinitiatieven, maar ook de Vlaamse nagenoeg stilgevallen. Bovendien zal het eerste jaar van de nieuwe federale regering een non-event worden omdat men opnieuw in een verkiezingskoorts zal leven. Dat heeft inmiddels iedereen ingezien, en men wil dus opnieuw naar één verkiezingsmoment.

Wat perfect in dit scenario past, is de oproep die de partijen hebben gelanceerd om een sociaal pact te sluiten. De regering zou starten met de onderhandelingen over een groot akkoord met de sociale partners. Die besprekingen zullen natuurlijk enige tijd duren, wat de regering kan ontslaan van al te veel eigen initiatieven. En indien er een akkoord uit de bus komt, dan kan de regering een aantal zaken uitvoeren zonder dat een politieke partij zich moet verbranden. Prachtig toch, zo halen we 2004 wel.

Dit is geen veroordeling van een sociaal pact. Dat is uitermate belangrijk en kan de bouwsteen worden van een beleid dat België door de moeilijke tijden kan loodsen. Daarvoor zijn er wel twee voorwaarden. Ten eerste moet er na het sluiten van het sociaal pact een krachtdadige regering zijn die dat pact uitvoert en geen regering die er een jaar later het bijltje bij neerlegt. Ten tweede moet dat pact ambitieus zijn en zeker een grensverleggend akkoord bevatten over de eindeloopbaan. Het pensioenprobleem zal ontploffen in de periode 2010-2020. Dat moet nu worden aangepakt, zoniet zal men straks aangegane verbintenissen met gepensioneerden moeten verbreken. Het zal van de vakbonden vergen dat ze de huidige taboes laten varen.