Dagelijks verschijnen 55 boeken in Vlaanderen. Dat is te veel om goed te zijn. Uitgevers moeten meer doen dan boeken op de markt brengen. Ze moeten hun auteurs begeleiden om ook tv, film en evenementen te maken.
Met de opening van de Boekenbeurs begint traditioneel de verkoopspurt van de uitgeverijen. November en december zijn goed voor 40 procent van de omzet van de Vlaamse boekenhuizen. Dit jaar wordt lastig, want de boekenverkoop is met 4 procent gedaald. De crisis en een gebrek aan bestsellers in de literatuur en de jeugdboeken wegen op de verkoop.
De sector kampt ook met structurele problemen. Volgens cijfers van het onderzoeksbureau Gfk en Boek.be, de Vereniging van Vlaamse uitgevers, importeurs en boekenverkopers, is de boekenverkoop de voorbije vier jaar met een vijfde gestegen tot 211 miljoen euro. Zo’n stijging zit er waarschijnlijk niet meer in.
Het mediagebruik van de Vlamingen verandert snel en dan moet het elektronische boek hier nog grotendeels zijn intrede doen. Dat kan de machtsverhoudingen in de Vlaamse uitgeefsector grondig door elkaar schudden. De megafusie tussen Random House en Penguin op de Angelsaksische markt die vorige week werd aangekondigd, vond ook plaats om in te spelen op de digitalisering.
Bovendien maakten Vlaamse uitgeverijen zelfs in de goede jaren verlies. Dat komt omdat ze erg afhankelijk zijn van bestsellers. Vier op de vijf titels raken uit de kosten. Slechts een minderheid verkoopt echt goed, maar toch zorgen ze voor het gros van de winst. Een jaar zonder enkele bestsellers veroorzaakt meestal rode cijfers.
Inspelen op de actualiteit
Uitgevers willen beter inspelen op de markt. In de eerste plaats zijn ze selectiever. Vorige maand kondigde de nieuwe algemeen directeur van WPG België, Peter Quaghebeur, aan minder boeken uit te geven. Het is de voorbije jaren al verschillende keren gezegd dat het aanbod te groot is in Vlaanderen. Nu verschijnen er dagelijks 55 nieuwe boeken.
De woorden van Quaghebeur hebben extra gewicht, omdat WPG marktleider is in België en Nederland. In Vlaanderen zijn ze bekend van onder meer Standaard Uitgeverij en De Bezige Bij Antwerpen. “Sommige van mijn collega-uitgevers gaven me gelijk, anderen namen ze me kwalijk”, zegt Quaghebeur, die voordien de topman was van de commerciële zenders van VMMa.
“We moeten beter nadenken voordat we boeken uitgeven en proberen in te spelen op de actualiteit. Nadien moeten we ze ook beter verkopen. Vroeger kroop 90 procent van de tijd en moeite in het maken van een boek en de overige 10 procent ging naar de voorbereiding en de marketing. Die verhouding moet veranderen naar fiftyfifty. Dat is een algemeen principe, want we kunnen niet voor elk boek een grootse reclamecampagne opzetten.”
Borgerhoff & Lamberigts, een van de opkomende spelers, plukt al enkele jaren de vruchten van die strategie. “Toen we in 2005 startten, zagen we enkele gaten in de markt als true crime en de biopics. Dat is ondertussen wat uitgebreid, maar we geven niet zomaar alles uit”, zegt medeoprichter Kristof Lamberigts. “Bijna 95 procent van de ideeën voor een nieuw boek komt van de uitgeverij. Iedere week brainstormen we met onze medewerkers. We gaan zelden in op spontane aanbiedingen”, vult Steven Borgerhoff, de andere oprichter, aan.
Minder, maar beter presterende boeken zijn slechts een deel van de groeistrategie voor uitgevers. Er wordt ook werk gemaakt van diversificatie in film of televisie en evenementen. “We hanteren nu een 360 gradenaanpak en hebben daarvoor een eigen productiehuis en evenementenafdeling”, zegt Borgerhoff.
“Het beste voorbeeld is de 90ste verjaardag van jazzmuzikant Toots Thielemans. We geven het boek uit en namen ook de tentoonstelling in Brussel voor onze rekening. Was de VRT niet aan een documentaire bezig geweest, dan hadden we daar ook onze schouders onder gezet. Alle afdelingen werken onafhankelijk, maar ze kunnen inpikken op ideeën en thema’s die elders in het bedrijf worden uitgewerkt. Op middellange termijn willen we dat onze televisie- en print-activiteiten ongeveer voor dezelfde omzet zorgen.”
Selfservicewebsites
Ook WPG België maakt zich op voor diversificatie in televisie. Naast Quaghebeur ging deze zomer ook Erwin Provoost bij de uitgeverij aan de slag. Hij komt van het productiehuis Eyeworks. “Er loopt al jaren een succesvolle serie op basis van de personages uit de thrillers van Aspe die bij ons worden uitgegeven. Die overeenkomst is rechtstreeks met de auteur zelf gesloten”, verklaart Quaghebeur. “We willen in de toekomst andere televisieprojecten mee kunnen begeleiden. Onder onze auteurs zit er veel verborgen scenariotalent, met boeken die perfect verfilmbaar zijn.”
Uitgevers moeten zich een nieuwe functie aanmeten die verder gaat dan de begeleiding van talent. Het worden content- en rechtenbeheerders. De uitdaging is ook de auteurs te overtuigen van de meerwaarde van een intensievere samenwerking. In theorie kunnen auteurs vanaf het begin hun eigen weg gaan. Met de opkomst van selfservicewebsites kunnen ze hun eigen boeken publiceren. De populaire erotische thriller ‘Vijftig tinten grijs’ is in het begin zo uitgegeven in de Verenigde Staten.
Uitgevers zijn niet al te beducht voor die evolutie, omdat ze hun auteurs al begeleiden en ook de distributie verzorgen. “Iemand kan zelf inderdaad een manuscript drukklaar maken en dat laten printen”, zegt Lamberigts. “Maar winkels willen die boeken bijna nooit aanbieden, omdat ze liever met professionele uitgevers samenwerken.”
STIJN FOCKEDEY
“We moeten beter nadenken voordat we boeken uitgeven en proberen in te spelen op de actualiteit. Nadien moeten we ze ook beter verkopen” Peter Quaghebeur, WPG
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier