‘Een gift moet ook een goed gevoel geven’

Hoewel de coronacrisis de solidariteit onder de bevolking een boost gaf, zagen veel goede doelen hun inkomsten dalen. “Deze crisis toont nog eens aan dat je duurzame engagementen moet zoeken”, vertelt Björn Macauter van Ondernemers voor Ondernemers.

De coronacrisis zette een golf van solidariteit in gang: van gewone mensen die geld inzamelden voor armoede-organisaties tot grote bedrijven die solidariteitsfondsen opzetten. “De bevolking beseft dat de overheid niet alles kan doen. Mensen zijn daarom in actie geschoten. De een door mondmaskers te maken, de ander door laptops te verzamelen”, zegt Ludwig Forrest, hoofd internationale filantropie bij de Koning Boudewijnstichting. Die helpt bij het opzetten en beheren van fondsen die giften verzamelen en heeft zo een unieke inkijk in de vrijgevigheid van de Belg. “Vorig jaar telden we 90.000 giften. Dit jaar wordt zeker een recordjaar, want na amper negen maanden zijn het er al evenveel”, aldus Forrest.

Daaruit mogen we niet concluderen dat de goede doelen in ons land zonder kleerscheuren uit de coronacrisis komen. “Hoe dan ook zal de fondsenwerving verminderd zijn”, stelt Geert Robberechts, de algemeen secretaris van de koepelorganisatie Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF). Cijfers voor dit jaar heeft hij nog niet, maar hij ziet wel enkele duidelijke trends.

De impact van de crisis op de middelen van goede doelen hangt af van hoe ze zich financieren. Sommige organisaties draaien vooral op subsidies, andere meer op giften, en voor nog nog andere zijn een wafelverkoop of een spaghetti-avond de belangrijkste levenslijn. “Veel organisaties halen een groot deel van hun budget uit de organisatie van events of deur-aan-deurverkopen”, weet Tine Faseur, professor marketing aan de KU Leuven en een specialist in fondsenwerving. De maandelijkse dotaties bleven wel lopen, zegt Geert Robberechts, maar veel acties die mensen moeten aanzetten tot doneren, konden niet doorgaan.

“Heel wat organisaties hebben alternatieven opgezet, zoals afhaaleetfestijnen of onlineverkopen”, zag professor Faseur. “De vraag is in welke mate dat is gelukt. Hoe dan ook heeft corona bij veel organisaties een grote hap uit de fondsenwerving genomen.” Robberechts geeft het voorbeeld van de stickeractie ten voordele van het Rode Kruis. Normaal worden die stickers verkocht op straten en pleinen, nu werden ze in de bus gestopt met de vraag te doneren. “Normaal brengt die actie meer dan 3 miljoen euro op, nu was dat 720.000 euro.”

Relevant blijven

Volgens Faseur toont de crisis dat het voor goede doelen belangrijk is te werken aan verbondenheid en een gemeenschapsgevoel: “Mensen doneren niet enkel uit altruïsme. Ze willen zelf een goed gevoel overhouden aan een donatie en zoeken zingeving. Een organisatie moet daarom tonen wat ze kan betekenen voor een donateur.”

In deze coronacrisis is het niet voor alle organisaties even makkelijk, beseft ook Faseur. “Eerst lag de focus op de gezondheidszorg. Nu krijgt de cultuursector veel aandacht. Andere zaken zoals ontwikkelingssamenwerking en het klimaat zijn daarentegen op de achtergrond geduwd. Net die organisaties moeten erover nadenken hoe ze relevant kunnen blijven.”

Veel organisaties doen dat al. Ook in de wereld van de goede doelen is er een consensus dat er na de coronacrisis een nieuw normaal komt. En net zoals in andere delen van de economie heeft de coronacrisis vooral enkele bestaande trends versneld en versterkt. “Onze leden hebben heus niet gewacht op corona om manieren te zoeken om hun inkomsten te diversifiëren en te verzekeren”, bevestigt het VEF.

“We hebben meteen onze digitale revolutie versneld”, vertelt Marc Michils, de algemeen directeur van Kom op tegen Kanker. “Dit is een goed moment om onze organisatie te herdenken en onze fundraisingmodellen te herbekijken. Never waste a good crisis. ”

“Deze crisis toont nog eens aan dat je vooral duurzame engagementen moet zoeken”, vertelt Björn Macauter, general manager van de ngo Ondernemers voor Ondernemers, die Belgische bedrijven koppelt aan ondernemers in het zuiden. “Wij zoeken vooral bedrijven waarvoor de noord-zuidsamenwerking een strategische keuze is, bijvoorbeeld omdat het personeel die betrokkenheid belangrijk vindt. Als een engagement een strategische keuze is, zal het bedrijf de samenwerking niet zo snel stop zetten.”

“Veel organisaties waren al bezig met een omschakeling. Ze maken bijvoorbeeld meer gebruik van digitale kanalen”, besluit professor Faseur. “De crisis heeft hen gedwongen dat leerproces versneld te doorlopen.”

Fiscaal duwtje

Ook de overheid heeft maatregelen genomen die giften moeten aanmoedigen. Zo verhoogde ze de fiscale vrijstelling van 45 naar 60 procent. Het VEF hoopt dat die regeling ook volgend jaar nog van kracht blijft. Het zou die vrijstelling het liefst zelfs permanent zien worden.

Op 1 juli 2021 wordt ook een hervorming van de erfbelasting van kracht, die een impact heeft op de goede doelen. De belasting die ze betalen op een erfenis of een schenking, daalt van respectievelijk 8,5 en 5,5 procent naar nul.

Professor Faseur vindt dat goede initiatieven. Al leeft ook de vrees dat de hervorming van de erfbelasting, en meer bepaald van het duolegaat, de inkomsten van goede doelen onder druk zal zetten. Het duolegaat maakte het interessant een goed doel in je testament op te nemen, wanneer je een beste vriend of een verre nicht wilde aanwijzen als erfgenaam. Die laatste hoefde dan geen erfbelasting te betalen, omdat het goede doel die plicht op zich nam tegen het tarief van 8,5 procent. Na de hervorming zal die besparing op de erfbelasting niet langer mogelijk zijn. Dat is een streep door de rekening van organisaties die daarin de voorbije jaren een stevige bron van financiering hadden gevonden.

Professor Faseur pleit ervoor dat de overheid meer structurele subsidies zou toekennen en minder projectgebonden middelen. “Dat moet organisaties toelaten meer op lange termijn te plannen.”