Hoe houden we economische groei binnen de grenzen van wat het milieu aankan? Hoe verzoen je het matigen van de groei met een florerende economie? Academici, ondernemers en andere experts zoeken antwoorden op die vragen in het cahier dat u bij deze Trends vindt.
De essaybundel bij deze Trends is geen werk van de redactie, maar een speciaal nummer van het tijdschrift Streven, gecoördineerd door de Trends Leerstoel van de Hoop aan de Universiteit Antwerpen. CEO’s, economen, filosofen en andere wetenschappers stellen vragen bij de manier waarop onze samenleving de afgelopen decennia naar groei keek en zoeken naar alternatieven. Veeleer dan pasklare oplossingen te bieden stimuleert het cahier het debat. Een van de auteurs van de essaybundel is Brent Bleys, professor economie aan de UGent.
Hij ontkracht meteen een klassiek vooroordeel: “Technologische vooruitgang is heel belangrijk en de overheden moeten daar veel in investeren. Maar de impact van die technologie wordt deels weggevaagd door meer productie en consumptie. Ik toon aan mijn studenten vaak een figuur met de evolutie van de mondiale CO2-uitstoot van 2017 tot 2018. Die laat zien dat de extra uitstoot van bijkomende economische activiteiten groter is dan alle effecten van technologische vooruitgang.”
Technologie is dus broodnodig, maar onvoldoende om tot een economie te komen die binnen de ecologische grenzen van de planeet blijft. Een ander hardnekkig vooroordeel gaat over de verhouding tussen noord en zuid. “Het zuiden moet groeien om een bepaald klassiek ontwikkelingspatroon te doorlopen dat we hier een halve eeuw geleden ook hebben gekend. Daarom moeten we in het noorden des te harder nadenken over onze groeiperspectieven.”
Individueel gedrag
Bleys wijst erop dat de evolutie naar een samenleving met minder of geen groei al een tijd bezig is. “In de jaren zestig groeide onze economie met 5 procent per jaar, in de jaren 2010 nog met 1,6 procent. Er is dus al heel wat groei verdwenen.”
Wat doe je dan met pakweg met de vergrijzing? “Je zult daarover vaak horen dat jaarlijks 2 procent groei nodig is om die kosten betaalbaar te houden. Met 2 procent economische groei moeten de technologische vooruitgang en de klimaatreducties nog veel sneller gaan.”
Hoever kan de overheid gaan in het opleggen van maatregelen? Of moeten we vooral rekenen op individuele gedragsverandering? “Er wordt vaak gekeken naar het individu, dat zijn gedrag moet aanpassen. Maar de overheid stuurt de mogelijkheden om je gedrag aan te passen aan. De manier waarop we onze ruimtelijke ordening organiseren, heeft een impact op hoe afhankelijk je van je wagen bent. We gaan nu naar meer elektrische wagens, maar er wordt niet geraakt aan de kern van de mobiliteit. Als je het systeem wilt veranderen, heb je ook alternatieven nodig. Er is wel aandacht voor fietssnelwegen, maar op het openbaar vervoer en veranderingen in de ruimtelijke ordening zet Vlaanderen veel minder in, terwijl daar belangrijke duurzaamheidswinsten liggen. Zeggen dat individuen hun gedrag moeten aanpassen, is nogal kort door de bocht.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier