Een cadeautje voor Poetin

De populariteit van president Poetin taant, maar Rusland blijft koppig zijn zin doen in de hele voormalige sovjetregio.

Als Poetin de coalitie vooraf steunt en zijn partners niet irriteert door te hoge eisen te stellen, zal hij in Brussel worden beloond met een nieuwe bereidheid om naar de Russische zorgen over de uitbreiding van de Navo en EU te luisteren. Rusland zal met name harder kunnen onderhandelen over de toekomst van Kaliningrad, een verarmde provincie die tussen Litouwen en Polen ingeklemd ligt. Er zit een fraai klinkend akkoord, misschien wel een verdrag, tussen de Navo en Rusland in het vat.

Beheerste dominantie

In Rusland zelf zullen de politieke ontwikkelingen rustig zijn. De verkiezingen in maart voor een nieuw orgaan, het parlement van de Unie tussen Rusland en Wit-Rusland, vormen de belangrijkste gebeurtenis van het jaar. Deze verkiezingen zullen veel stof doen opwaaien, zowel in positieve als negatieve zin. Andere voormalige sovjetrepublieken, zoals Moldavië en mogelijk ook Armenië, zouden zich bij de vaag omschreven Unie kunnen aansluiten omdat die goedkope energie en een voorkeurspositie in de (relatief) welvarende Russische markt belooft. Sommigen zien de overeenkomst tussen Rusland en Wit-Rusland zelfs als een nieuwe Sovjet-Unie in oprichting. Hoop noch vrees zal gegrond blijken, althans in 2002. Nieuwe organen als deze kosten extra maar leveren niets op, om de eenvoudige reden dat Rusland in de meeste voormalige sovjetstaten toch al zijn zin doordrijft.

Poetin zal zich vooral druk maken over zijn populariteit. Die is enorm, maar wordt wel steeds kwetsbaarder. De meeste Russen geloven dat hij de situatie probeert te verbeteren, maar echte hervormingen _ bijvoorbeeld van de spilzieke, incompetent bestuurde nutsbedrijven _ zullen pijnlijk traag verlopen. Bij onwelgevallig nieuws neigen de autoriteiten er onveranderd toe de boodschapper het zwijgen op te leggen: de Russische media blijven in 2002 onder strakke maar discrete overheidscontrole staan.

Uitweg uit Tsjetsjenië

De grote verandering zou verrassend genoeg Tsjetsjenië kunnen zijn. Het Kremlin zal vroeg of laat toch vredesbesprekingen met de rebellenleiders moeten beginnen. De waarschijnlijkste oplossing is dat de leiders van de rebellen en het door Rusland gesteunde bewind het veld ruimen en er onder internationaal toezicht verkiezingen worden gehouden. President Poetin zal echter een flinke strijd met het leger moeten uitvechten voordat hij een dergelijke oplossing erdoor krijgt. Hoewel de militaire top twee jaar geleden een snelle overwinning beloofde en niet verder dan een catastrofe kwam, zal men moeilijk over de lippen kunnen krijgen dat de oorlog niet te winnen valt.

Wanneer de olieprijs niet onder de 20 dollar per vat komt, blijft de motor van de Russische economie snorren. Sommige Russische bedrijven zijn nu echt concurrerend, en dit selecte gezelschap zal in 2002 met andere ondernemingen worden uitgebreid. De meeste bedrijven worden niettemin nog altijd door een web van onzichtbare en informele relaties van echte concurrentie afgeschermd.

Oliemiljardairs

Rusland heeft de afgelopen twee jaar een aanzienlijk vermogen vergaard. Het land is zonder twijfel kapitalistisch en westers georiënteerd. Het hoogste tarief van de vennootschapsbelasting ligt er met 24% op een benijdenswaardig laag niveau en de inwoners betalen eindelijk hun aanslagen. Buitenlands kapitaal stroomt echter niet binnen, want Rusland blijft te boek staan als een inherent vijandige markt. Russisch kapitaal zal daarentegen terugkeren van het verholen asiel in Europa en Amerika. Veelbelovende grote bedrijven zullen zichzelf voor buitenlandse investeerders in de etalage zetten: 2002 wordt het jaar waarin een westerse oliemaatschappij tegen klinkende munt een Russische branchegenoot overneemt. Dit zal miljardairs maken van sommige jonge leden van de Communistische Partij die in de jaren negentig delen van de Russische olie-industrie onder hun controle stelden, aandeelhouders uit het Westen binnenhaalden en tilden, en hun ondernemingen vervolgens handig verkoopbaar maakten.

Het allergrootste probleem van Rusland is en blijft de bestrijding van de bureaucratie: een nachtmerrie in een reusachtig land dat nooit goed bestuur heeft gekend. Zelfs een man met de aanzienlijke capaciteiten van Poetin zou zijn tanden daarop kunnen stukbijten.

Edward Lucas

De auteur is Rusland-correspondent van The Economist.

[2002]

President Poetin lanceert juryrechtspraak in Rusland.

[2002]

Veelbelovende Russische bedrijven zullen zichzelf voor buitenlandse investeerders in de etalage zetten.