Een baby met drie ouders

Een baby met drie biologische ouders? Het kan. De eerste is in Mexico geboren. De Gentse professor Björn Heindryckx probeert de techniek te lanceren.

Waarom moet u deze onderzoeker kennen?

Begin dit jaar slaagde professor Björn Heindryckx van het fertiliteitscentrum van de UGent er met zijn team in een embryo te maken met het DNA van drie ouders. Dat was een Belgische primeur. De ethische commissie stond niet toe het embryo te gebruiken voor een zwangerschap. “Maar ik hoop dat we op termijn wel toestemming krijgen om koppels daarmee te helpen”, zegt Heindryckx.

Na zijn ingenieursstudie rolde hij toevallig in het vruchtbaarheidsonderzoek. “Ik kwam hier terecht voor een stage als onderdeel van mijn masterthesis”, vertelt hij. “Ze waren tevreden en ik kon beginnen. Al snel vond ik de gewone IVF-technieken te veel routinewerk. Daarom ben ik na twee jaar gestart met een doctoraat over klonen als mogelijke oplossing voor onvruchtbaarheidsproblemen.”

Waarover gaat het onderzoek?

Mensen klonen klinkt als onwenselijke sciencefiction, maar in het onderzoek van Heindrykcx opent het perspectieven voor mensen bij wie andere technieken voor medisch begeleide voortplanting geen oplossing bieden. De embryo’s die Heindryckx dit jaar kon presenteren, stammen van een koppel met een genetische mutatie die blindheid veroorzaakt. De moeder heeft geen symptomen, maar de kans dat haar kinderen die wel vertonen, is erg groot.

De centrale techniek die bij de drie-ouderbaby wordt gebruikt, heet nucleaire DNA-transfer. Heel wat erfelijke afwijkingen bevinden zich niet in de kern van de cel (nucleus), maar in de mitochondriën. Door enkel de celkern van de wensmoeder te gebruiken, gecombineerd met een eicelmantel van mitochondriën van een vrouw zonder de erfelijke afwijking, en die te bevruchten met een zaadcel van de wensvader, ontstaat een embryo met DNA van drie mensen.

“Wereldwijd is zo al één baby geboren”, zegt Heindryckx. “Veel landen beschouwen de techniek als een vorm van eugenetica, waarbij je het menselijke DNA wijzigt. Maar eigenlijk veranderen we het DNA niet, we gebruiken enkel een donorcel als mantel. Een aantal landen overweegt daarom de techniek niet onder de genetische modificatie te laten vallen.”

Hoe internationaal gerenommeerd is de onderzoeker?

De onderzoeksgroep van Heindryckx telt vijftien mensen en geniet internationale faam in haar vakgebied. “België is een belangrijk centrum voor onvruchtbaarheidsbehandelingen”, zegt hij. “En als je veel patiënten hebt, word je ook gemakkelijker een voorloper in het onderzoek. We publiceren in de belangrijkste tijdschriften voor ons vakgebied en worden veel als spreker gevraagd op congressen.” 80 procent van de staf van de onderzoeksgroep is internationaal, maar de financiering blijft nagenoeg volledig Belgisch. Daarom mikt Heindryckx op financiering via een Europese Research Grant. “Dat is mijn volgende doel.”

Zijn er economische toepassingen?

Volgens Heindryckx heeft zijn onderzoek geen directe economische toepassingen, maar de techniek van de nucleaire DNA-transfer kan de behandeling van fertiliteitspatiënten de komende decennia wel drastisch verbeteren. “Interessante patiëntenpopulaties zijn bijvoorbeeld koppels zonder specifieke erfelijke belasting, maar met bevruchtingsstoornissen of met een slechte embryo-ontwikkeling als gevolg van een verminderde eicelkwaliteit”, zegt Heindryckx. “Voor die koppels is een eiceldonatie nu vaak de enige kans om hun kinderwens te vervullen. Door het tekort aan donoren moeten ze daarvoor soms dure behandelingen in het buitenland ondergaan.”

Waar komt de inspiratie vandaan?

“De concrete vragen van koppels houden mij gaande”, zegt Heindryckx. “Ik ben een beetje chaotisch, maar ik ben goed in het bedenken van oplossingen voor problemen uit de kliniek. Koppels mailen mij en zijn een belangrijke inspiratiebron.”