Het Verenigd Koninkrijk hoopt 100.000 jobs te creëren met investeringen uit China. Belgische autoriteiten daarentegen blokkeren een Chinees investeringsdossier van zes miljard frank. Is Chinees geld per definitie verdacht in België?
Cao Chen, gedelegeerd bestuurder van Ocean’s Morning Commercial Investment, troont ons mee naar de uitgang van kasteel Starrenhof in Kapellen. Hij wijst naar vier wagens en twee ramen van nabijgelegen huizen. “Al maanden word ik achtervolgd door de Belgische staatsveiligheid,” zegt hij. “Ze willen me het land uit. Eerst weigeren de Belgische autoriteiten mijn collega-investeerders de toegang tot het land, dan gooien ze mij en de echtgenote van mijn baas de gevangenis in en dan proberen ze me economisch te vermoorden door alle bankrekeningen te blokkeren.”
Is Cao Chen een crimineel omdat het consortium dat hij vertegenwoordigt miljarden wil investeren? Zo wordt hij alvast behandeld door de Belgische autoriteiten, die hem ervan verdenken geld wit te willen wassen. “Economisch racisme,” noemt meester Luc Peeters, diens advocaat, de houding van de Belgische overheid. “Enkel en alleen het feit dat het Chinezen zijn, die hier willen investeren, doet de staatsveiligheid besluiten dat het wel vuil geld van de triades zal zijn.”
Overheids- en privé-kapitaal
Ocean’s Morning Commercial Investment werd met 30 miljoen beginkapitaal opgericht in 1993 en heeft vandaag een eigen vermogen van 6,8 miljoen (48 miljoen schulden). De onderneming maakt deel uit van de Chinese holding Ocean’s Morning van de Pekingse trader Lu Dahai. De Antwerpse vestiging is een investeringsvehikel van andere Chinese ondernemingen, zoals de in Hongkong genoteerde vastgoedmaatschappij K Vision en de sterk gediversifieerde holding Ginwa (onder meer actief in voeding en farma), waar de provincie Shaanxi voor 30% in participeert. Ook via andere kanalen steunt overheidskapitaal het consortium.
Ocean’s Morning trachtte drie jaar geleden te investeren in het Permeke-gebouw aan het Antwerpse De Coninckplein. De groep was bereid 1,5 miljard neer te tellen voor de bouw van een handelscentrum en een hotel voor Chinese bedrijfsleiders, een project dat de verpauperde buurt rond het plein best kon gebruiken. Dalian Shipping Company, de joint venture van Ocean’s Morning en de Chinese Dalian Marine Transport Group, betaalde in die periode al 10% van de aankoopsom van 70 miljoen voor het kasteel in Kapellen, dat het hoofdkwartier moest worden voor de Europese activiteiten van de groep.
Zes miljard investeringen
plande de Chinese groep bij de start, onder meer in een rederij, een distributiecentrum en een bank. “Zoveel geld kunnen Chinezen niet hebben, luidt de lompe redenering van de staatsveiligheid,” aldus Peeters. “Ze gingen ervan uit dat China als communistisch land dergelijke kapitaalstromen niet toeliet. Terwijl de Volksrepubliek net externe investeringen stimuleert. Door de onkunde van de Belgische autoriteiten kwam de Chinese investering vanaf het begin in een criminogene sfeer terecht. Een verslag van de vergadering van de staatsveiligheid en Vreemdelingenzaken zegt dat de investering met alle wettelijke middelen moet worden geneutraliseerd. Als je dat leest, taant het geloof in de rechtsstaat.”
Op aanraden van de staatsveiligheid weigerde Binnenlandse Zaken jarenlang een gunstig advies te verlenen aan het ministerie van Middenstand voor de uitreiking van een beroepskaart aan drie topmanagers van de Chinese bedrijven. “Zolang dit niet geregeld was, konden we geen stap verder zetten,” getuigt Cao Chen. “Wat wil je: men weigert ons te vertrouwen bij de behandeling van een administratief dossier. Dan breng je geen miljarden over uit China.” Als gevolg van de aanslepende behandeling van dit dossier, bleef ook de investering aan het De Coninckplein uit.
Trends bracht verleden jaar deze zaak aan het licht (zie Trends, 8 januari 1998). Een onderzoek in Peking, Hongkong en Shanghai toonde aan dat de Chinese ondernemingen wel degelijk reële bedrijfsactiviteiten hadden en dus geen brievenbusfirma’s waren, zoals Brussel vreesde. Toen kwam de politiek in beweging. Achter gesloten deuren beantwoordde de toenmalige minister Johan Vande Lanotte op parlementaire vragen dat de staatsveiligheid over een rapport zou beschikken over de Chinezen. Er zijn al genoeg Chinezen in Antwerpen, zou de SP’er volgens een door ons gecontacteerde volksvertegenwoordiger bij die gelegenheid hebben gezegd. Het kabinet van Binnenlandse Zaken ontkent dit overigens.
Advocaat Peeters: “Even zag het er naar uit dat de minister een positief advies zou verlenen, tot de staatsveiligheid hem het perfecte alibi gaf om dat niet te doen. Er werd een dossier samengesteld voor de nationale magistraat, die het doorstuurde naar het Antwerpse parket. Dat startte met een onderzoek wegens witwassen.” Ook deze gang van zaken wordt door het kabinet van Binnenlandse Zaken (dat voor het overige geen commentaar wenst te geven) ontkend.
Inval in het kasteel
In mei 1998 werden de grote middelen ingezet. De boekhouding en de wagens van Ocean’s Morning werden in beslag genomen. De bankrekeningen werden geblokkeerd. Cao Chen zelf verbleef in die periode in China en keerde onmiddellijk naar Antwerpen terug. Na zijn terugkomst deden veertig tot de tanden gewapende politieagenten en leden van de gerechtelijke politie een inval op het kasteel Starrenhof in Kapellen. Cao Chen en de echtgenote van Lu Dahai werden voor verhoor meegenomen. De vrouw werd na enige tijd vrijgelaten maar Cao Chen bleef van 26 mei tot 27 augustus 1998 in voorlopige hechtenis.
“Viermaal ben ik ondervraagd,”
zegt hij. “Er is me geen enkele concrete vraag gesteld naar de zogenaamde criminele herkomst van onze gelden. Men hield mij vast omdat ik anders zogezegd zou ontsnappen, klonk het.”
Na zijn vrijlating trok Cao Chen enkele keren over en weer naar China. De vrees van een “ontsnapping” was blijkbaar ongegrond. Vandaag heeft Cao Chen de indruk dat de staatsveiligheid hoopt dat hij zijn koffers pakt. “Het zou voor hen immers een bewijs zijn dat er effectief iets niet pluis is bij Ocean’s Morning,” vermoedt hij. “Als ik in België blijf, ben ik hun probleem. Vandaar ook de achtervolgingen, de telefoontap en andere intimidaties. De minste aantijging zouden ze opblazen om toch maar hun gelijk te bewijzen. Maar ze hebben niets.”
Zijn advocaat Stephan Wagner, die de strafrechtelijke aspecten van het dossier voor zich neemt, redeneert ex absurdo: “Mocht Cao Chen effectief een witwasser zijn, heeft hij het wel erg vreemd gespeeld. Deze ondernemer, cum laude afgestudeerd als wetenschapper (elektronica) aan de KU Leuven, blijft in België, ondanks het feit dat men hem publiekelijk van wanpraktijken beticht. Een beetje crimineel, zou hij het land hebben verlaten als duistere praktijken aan het licht kwamen. Bad luck, zou hij redeneren en het verlies – de 18 miljoen op de bankrekeningen die zijn geblokkeerd en de investering in het kasteel – afschrijven. De miljarden, die hij hier zogenaamd had willen witwassen, zouden dan in één of ander off shore-paradijs zijn terechtgekomen. De heer Cao valt volledig buiten het profiel van een witwasser.”
Chinese investeringen: te mijden?
Confrater Luc Peeters wijst bovendien op het “totaal inconsequente gedrag van de Belgische autoriteiten”. Die ondertekenden in 1985 immers een economisch samenwerkingsakkoord met China. “De eerste grote Chinese investering sindsdien wordt langs alle kanten tegengewerkt,” klinkt het.
Onze buurlanden zijn alvast gastvrijer. “De Duitse regering subsidieerde de vestiging van een Chinees handelscentrum in Bonn met 400 miljoen mark,” aldus Cao Chen. “Wij willen de investering privé doen en worden tegengewerkt.”
Colin Wood, directeur Azië van London First, noemt de Chinese investeringen in The Sunday Times van 11 april jl. the big opportunity for London and for Britain. Hij verwacht in de nabije toekomst een input van zo’n 10 miljard pond uit China in Britse bedrijven. De komende vijf jaar zou 10% van de investeringen over het kanaal gebeuren door Chinese groepen, die zo 100.000 jobs zouden creëren.
Wat drijft de staatsveiligheid
om het spel hard te spelen? We vernamen in gerechtelijke kringen dat in het dossier een verwijzing staat naar mogelijke corruptie van Chinese ambtenaren van het consortium rond Ocean’s Morning. “Er is hiervoor geen enkele concrete aanwijzing in het dossier,” repliceert Wagner. “Tenzij men ervan uitgaat dat een Chinese transactie per definitie verdacht is en een uitvloeisel van handelingen van corrupte ambtenaren.”
Een call report van Kredietbank Sjanghai meldt dat de groep rondOcean’s Morning bedrijven zijn die “normale activiteiten uitoefenen”. De Chinese ambassade in Brussel, de gouverneur van de provincie Shaanxi én de Bank of China uiten zich positief over het consortium. “Mocht er inderdaad een element zijn dat de beweringen van de staatsveiligheid staaft, zouden deze instanties hun nek niet uitsteken,” meent Peeters.
Trends vernam in kringen rond de Chinese gemeenschap dat één van de leden van de staatsveiligheid via een vrouwelijke relatie persoonlijk betrokken zou zijn bij het dossier Ocean’s Morning, maar dit bericht werd nergens – ook niet bij Cao Chen – bevestigd.
Misschien is er een eenvoudige uitleg. “Na het wegvallen van de muur, zoekt de staatsveiligheid een bestaansreden,” weet Peeters. “Vandaar dat onderzoeken naar het witwassen van geld plots een prioriteit werd. Het enthousiasme – om het eufemistisch uit te drukken – waarbij dit dossier werd aangepakt, lijkt dit aan te tonen.””
Het Antwerpse gerecht
heeft het onderzoek naar witwassen inmiddels afgerond. Procureur Verhelst bevestigt aan Trends dat hij één dezer normaal gezien beslist welke eindvordering hij stelt met het oog op doorverwijzing naar de correctionele rechtbank. Een insider: “Het dossier is flinterdun, maar een buitenvervolgingstelling zou een blaam voor het gerecht en de staatsveiligheid betekenen. Het zou immers betekenen dat men iemand drie maanden heeft gevangengezet, louter omdat hij een Chinees is.”
Blijft de vraag, aan Cao Chen, waarom hij nog in een land blijft leven dat hem blijkbaar liever kwijt dan rijk is? Onverstoord antwoordt hij: “Ik hou van Antwerpen.”
HANS BROCKMANS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier