Duivels in een wijwatervat

De broze constructies die de oude despoten in Centraal-Azië het voorbije decennium in het zadel hebben gehouden, zouden het in 2003 wel eens kunnen begeven.

Is het afgelopen met de oude tirannieën in Centraal-Azië? Dat idee druist volledig in tegen de meest gangbare verwachtingen: de vraag naar veiligheid in de regio was de gedroomde kans voor deze dictators om hun positie op een nog meedogenlozere manier te verdedigen.

Het wantrouwen van de bevolking tegen het gezag groeit. Dat is onder meer het gevolg van de toenemende schendingen van de mensenrechten in naam van de oorlog tegen het terrorisme, de aanhoudende armoede en werkloosheid, en de steeds grotere hoeveelheden westerse hulp die verdwijnen in de zakken van corrupte ambtenaren. In 2003 zullen er presidentskoppen rollen.

In Turkmenistan zou er een einde kunnen komen aan de onbezonnen plannen van de heerszuchtige president Saparmoerad Nijazov om zijn land te isoleren van de realiteit. Het is niet duidelijk wie zijn opvolger zou kunnen zijn, en zijn afzetting zou dan ook kunnen leiden tot een gewelddadig conflict.

De val van Nijazov zou tot onlusten kunnen leiden in buurlanden zoals Oezbekistan, waar de bevolking het wachten op de hervormingen meer dan moe is. De toenemende armoede zal ontgoochelde Oezbeken in de armen drijven van extremistische islamitische groeperingen.

In Tadzjikistan zal president Imamali Rachmanov komaf maken met zijn tegenstanders, de steeds populairder wordende Islamitische Renaissance Partij – de enige islamitische beweging in Centraal-Azië die werkzaam is binnen het gevestigde politieke kader. Het hierop volgende conflict zal de invoer van drugs uit Afghanistan in de hand werken en zal de duizenden werkloze gewapende mannen uit het land een middel van bestaan geven.

In Kazakstan zal de hoop op meer democratie wegsmelten door de toenemende interne ruzies en machtswissels in de aanloop naar de verkiezingen van 2005. President Noersoeltan Nazarbajev zal zijn pogingen om de oppositie de mond te snoeren voortzetten. Mogelijk moet hij tegen het eind van het jaar nieuwe parlements- en presidentsverkiezingen aankondigen.

Het westerse beleid dat erop gericht is dit zonderlinge allegaartje van dictators te steunen, zal op lange termijn echter een averechtse uitwerking hebben. Zal er in een van deze landen eerst een Saddam Hoessein moeten opstaan die de wereldvrede bedreigt, vooraleer het Westen de ogen zal openen?

Kate Mallinson [{ssquf}]

De auteur is analiste bij Control Risks Group.

(2003)

Dit jaar zullen er in Centraal-Azië presidentskoppen rollen.