Duitse herder voor uw spaargeld

Axel Weber wordt de man die zal waken over de koopkracht van de euro. De Duitser moet de geloofwaardigheid herstellen die de Europese Centrale Bank opofferde in de strijd tegen de schuldencrisis.

Vorige week kregen de kijkers tijdens het nieuws van de Duitse openbare omroep ZDF beelden te zien van de hyperinflatie in Duitsland in de jaren twintig. De ontwrichtende geldontwaarding beroofde een generatie van haar spaarcenten en vormde de zure bodem waarin het totalitaire naziregime wortel kon schieten. Het Duitse collectieve geheugen en diepgewortelde angst voor (hyper)inflatie vinden een verpersoonlijking in Axel Weber, voorzitter van de Duitse centrale bank (de Bundesbank), en wellicht toekomstig voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB).

Pasmunt voor de euro

Het mandaat van Jean-Claude Trichet loopt in oktober 2011 af, en volgens de onbevestigde geruchtenmolen wordt Weber zijn opvolger. Duits bondskanselier Angela Merkel zou de benoeming van Weber als pasmunt afgedwongen hebben in ruil voor Duitse steun aan de ongeziene reddingsoperatie die een verdere escalatie van de Europese schuldencrisis de pas moest afsnijden. Duitsland gaf daarmee opnieuw een signaal dat de euro op termijn een sterke munt zal zijn, of niet zal zijn. “Duitsland voelt zich heel ongemakkelijk in dit europroject. Dat is onhoudbaar op termijn”, zegt Johan Van Overtveldt, algemeen directeur van VKW.

Axel Weber is geringd als havik, als verdediger van monetaire orthodoxie en van gezond geld, en dit op een rigoureuze, bijna fanatieke manier zelfs, met als leidmotief dat prijsstabiliteit op termijn de beste garantie is voor gezonde groei. Een man ook die tot op het vervelende af bij alle agendapunten intervenieert en daarom de kritiek krijgt alles te willen centraliseren. Weber is open en direct, is toegankelijk voor iedereen, en probeert niet te dicteren, maar te overtuigen. Of hij de juiste man op de juiste plaats is? “Dat zal afhangen van de context waarin de ECB de volgende jaren moet opereren. Tot dusver heeft de ECB geluk gehad. Wim Duisenberg kon in de begindagen van de ECB als goede diplomaat bruggen bouwen. Trichet ontpopte zich tot een uitstekend crisismanager. Axel Weber kan de man zijn die de geloofwaardigheid van de ECB herstelt, maar misschien hebben we de volgende jaren opnieuw een flexibele crisismanager nodig. Maar Weber is wel pragmatischer dan zijn imago laat uitschijnen”, zegt Klaus Baader, European economist bij Société Général.

Geloofwaardigheid

De ECB kan de geloofwaardigheid van Weber wel gebruiken. Amper enkele dagen nadat Trichet had gezegd dat de ECB geen overheidsobligaties zou kopen, moesten ze in Frankfurt die uitspraak inslikken en obligaties van noodlijdende landen aankopen. En al deden Trichet & co alle moeite van de wereld om uit te leggen dat ze de geldpersen niet lieten draaien, de breuk in het beleid is historisch en zet de deur op een kier om de schuldencrisis te verdrinken in vers gedrukt geld. De stijgende goudprijs en dalende eurokoers illustreren de angst van de markten. Om haar geloofwaardigheid te herstellen, zou de ECB vroeger dan nodig de beleidsrente kunnen optrekken. Dat is een extra risico voor het al moeizame herstel in Europa.

Minstens één bestuurslid van de ECB zou zich verzet hebben tegen de aankoop van overheidsobligaties, en wel Axel Weber. Hij maakte daar geen geheim van. “De stap houdt belangrijke (inflatie)risico’s”, zei Weber de dag erna. Weber staat nochtans te boek als loyaal en niet rebels, en zijn uitspraak is daarom een manoeuvre om zijn geloofwaardigheid ongeschonden te houden, en zijn kandidatuur als ECB-voorzitter kracht bij te zetten. “De ECB volgde de weg van het minste kwaad. En de bescherming van het financiële systeem hoort ook bij de verantwoordelijkheden van de ECB”, zegt Klaus Baader.

Axel Weber was een nobele onbekende toen bondskanselier Gerhard Schröder hem in 2004 als professor internationale economie wegplukte aan de uni-versiteit van Keulen en hem dropte aan het hoofd van de Bundesbank. De fervente hardloper en zoon van een ex-SPD-burgemeester van het dorp Kusel geniet internationale faam als expert in monetaire economie, met in de reistas internationale ervaring aan buitenlandse universiteiten (Tilburg en Londen), en aan het Brookings Instituut in Washington. Als voorzitter van de Bundesbank verdedigde hij met krachtige en zwaarwegende stem de orthodoxie bij de ECB. Vanaf 2011 zal hij zich nog meer kunnen uitleven. Er wacht Weber een loodzware taak.

door Daan Killemaes, illustratie daan rosseels

De ECB kan de geloofwaardigheid van Weber goed gebruiken.