‘Donald Trump is geen ongeluk van de geschiedenis’

“Door de poststemmen wordt het een overwinning door het gaatje, voor wie dan ook”, zegt David Neyskens, een Vlaamse Amerikawatcher die dicht bij de Republikeinen staat. Hij ziet wel een duurzame verschuiving in het Amerikaanse electoraat: de lage inkomens en een deel van de middeninkomens met een baan hebben het trumpisme definitief omarmd.

Groot was de verbazing toen Donald Trump tijdens de verkiezingsnacht verklaarde dat hij de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten had gewonnen. Er moest worden gestopt met het tellen van de poststemmen en hij zou desnoods naar het Hooggerechtshof stappen om zijn gelijk te halen.

“Let op, Trump heeft niet gezegd dat de stemmen die binnen zijn niet meer mogen worden geteld. Wel dat er geen nieuwe poststemmen meer bij mogen komen de komende dagen. Dat is een verschil.” Dat zegt David Neyskens, een Vlaming die dicht bij de Republikeinen staat en regelmatig over de Verenigde Staten publiceert op Doorbraak.be en de website van de VRT. “De Republikeinen waren al lang bang dat een goed resultaat op de avond zelf zou worden tenietgedaan door postzakken met stembrieven die overal zouden opduiken. Die procedure om te stemmen per brief had men vroeger moeten beëindigen, met bijvoorbeeld een deadline op 25 oktober. Dan zou er geen discussie zijn. Je weet dat dit in een gepolariseerde campagne tot problemen zal leiden. Nu, Trump heeft het veel beter gedaan dan iedereen verwacht had. Het zal door het gaatje zijn, voor wie dan ook”, zegt Neyskens woensdagmiddag.

Hadden de Democraten op een vrij snelle overwinning gerekend door een paar staten in het zuiden binnen te halen, zoals Florida en Georgia?

DAVID NEYSKENS. “Biden hoopte op Florida en was optimistisch. Dat is mislukt. Kijk naar Miami-Date County, waar veel hispanics en zwarten wonen: Trump heeft daar 200.000 stemmen meer gehaald dan vorige keer. Die mensen vinden dat de Democratische partij te veel naar links is opgeschoven. North Carolina was ook een strijdstaat. Trump haalde die binnen met 1,4 procent voorsprong. De Democratische dijkbreuk lukte niet in het zuiden en dus moet Biden hopen op rust belt-staten zoals Pennsylvania, Wisconsin en Michigan. In Pennsylvania had Trump op de verkiezingsavond een stevige voorsprong met 54 à 55 procent. In Wisconsin lijkt het heel nipt te worden. De poststemmen kunnen toch het verschil maken, maar niet in elke staat die nog open ligt.”

Blijkbaar heeft Trump zijn electoraat bij de Spaanstaligen en de Afro-Amerikanen uitgebreid. Is dat niet paradoxaal, als we weten dat de Democraten de partij van de minderheden is?

NEYSKENS. “Een anekdote: een aantal county’s in Zuid-Texas behoren tot de armste streken van de Verenigde Staten. Het gemiddelde inkomen bedraagt er 7000 dollar per jaar. Daar wonen veel hispanics. In 2016 won Hillary Clinton in die kiesdistricten met 60 procentpunt verschil. Nu is de voorsprong van Biden amper 5 procentpunt. Het toont aan dat er een sociologische verschuiving in het electoraat is geweest. De Republikeinen zijn de partij van de werkende klasse geworden, vooral de lage en de middeninkomens. Ze hebben het trumpisme omarmd. Donald Trump is geen ongeluk van de geschiedenis. De Democraten zijn de hoogopgeleiden, de stedelijke elites aan de Oost- en de Westkust, en een deel van de minderheden. Dat was vroeger anders, toen waren de Republikeinen de partij van de elite en de Democraten de arbeiderspartij. We schrijven geschiedenis. Zo’n omwenteling gebeurt om de zoveel tijd in de Verenigde Staten. In de jaren zestig zorgde de Republikein Barry Goldwater voor een revolutie door het Zuiden los te weken bij de Democraten.”

Heeft de jobcreatie tijdens het Trump-presidentschap zijn aanhang versterkt? In januari, voor corona, was de werkloosheid met 3,5 procent historisch laag.

NEYSKENS. “De belastingverlagingen die Trump in zijn eerste jaren heeft doorgevoerd, kwamen ook de lagere middenklasse ten goede. De reële lonen stegen, ze konden hun schulden wat afbetalen, een nieuwe auto kopen. Corona heeft dat onderbroken. Zonder de pandemie had Joe Biden geen kans gehad. Wat corona betreft: het virus heeft zwaar toegeslagen in de Verenigde Staten, maar de mensen willen dat achter zich laten. De sterke score van Trump in Michigan komt volgens mij deels door de strenge lockdown die de gouverneur heeft opgelegd. Alles moest bijna een halfjaar op slot en veel mensen hebben er hun baan verloren.”

Biden was kritisch over fracking, de manier om schalieolie uit de ondergrond te halen. Hij sprak over de vergroening van de economie. Heeft dat hem parten gespeeld?

NEYSKENS. “Het ziet ernaar uit dat dit hem staten zoals Pennsylvania zal kosten. Op een debat zei hij niet tegen fracking te zijn en Trump repliceerde dat hij een bandopname had waarin Biden iets anders zei. Dat werd op het internet gegooid. Trump voorspelde dat dit honderdduizenden banen zou kosten. Hij gebruikte dat argument ook op zijn meetings. Die rally’s worden in Europa zwaar onderschat. Op bepaalde plaatsen kwamen 58.000 mensen naar een politicus luisteren. Ik zie dat hier niet gebeuren. De achterban van Trump is heel trouw en gemotiveerd. En die discussie over fracking is optimaal uitgespeeld. Wie beweerde dat Trump een leugenaar was, kreeg als antwoord dat Biden dat ook was.”

Hoe moet het nu verder?

NEYSKENS. “Geen van de twee zal graag zijn nederlaag toegeven. Het is wachten op de definitieve resultaten. Trump heeft de zege geclaimd. John Podesta, die in 2016 campagneleider van Hillary Clinton was, heeft Biden deze zomer op het hart gedrukt dat hij op geen enkel moment zijn nederlaag mocht toegeven. Bij de Democraten zie ik al dat de Alexandra Ocasio-Cortez kritiek uit op de campagne van Biden. Zij behoort tot de linkerzijde van de partij. Maar was iemand van die flank de Democratische kandidaat geworden, dan had die tegen Trump geen kans gemaakt. Dat Biden de vier jaar uitdoet, is volgens mij niet realistisch. En zijn running mate Kamala Harris is niet graag gezien in de partij. Te opportunistisch.

Het Congres blijft ongewijzigd met een Democratische meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en een Republikeinse in de Senaat. Wat betekent dat?

NEYSKENS. “De Democraten in het Huis van Afgevaardigden kunnen het een Republikeinse president heel moeilijk maken in zijn binnenlandse beleid. Heel interessant is dat de Republikeinen het in de Senaat beter hebben gedaan dan verwacht. Neem Maine, waar de Republikeinse Susan Collins tegen alle peilingen in wint. Michigan stuurt de Afro-Amerikaan John James naar de Senaat, een rijzende ster in de Republikeinse Partij.