Digitaal luilekkerland

Een utopie grijpt de mens als een konijn, gevangen in de stralenbundel van een lichtbak. Ook de utopie van het internet.

Elke technologische revolutie blaast zeepbellen op de beurs. Elke technologische revolutie stimuleert kletspraat, dromerijen en utopieën.

Oudere, progressieve katholieken in Vlaanderen lazen Het Verschijnsel Mens van Pierre Teilhard de Chardin (1885-1955). De Fransman is dankzij de cyberrevolutie terug van (ver) weggeweest, ontdekte de filosoof Rein de Wilde (zie Briefing, blz. 20). Het cyberdenken heeft geen angst van de machine. De fascinatie voor de machine neemt soms mystieke vormen aan. Het verlangen mensen en machines in het net te doen versmelten bouwt onder meer op Teilhard, een wetenschapper bekend om zijn zoektocht naar de Peking-mens en teksten over de menselijke evolutie.

De noösfeer van Teilhard is, volgens cybergoeroes, een combined field of all human consciousness. Teilhard gaf aan hoe dat veld steeds sterker werd naarmate de beschaving voortschreed en hoe dat overeenstemt met wat God uiteindelijk met de mens voorhad. God wilde namelijk dat er iets of iemand kwam waarmee hij op zijn eigen niveau kon praten. En precies dat is de mens, zo zeggen toekomstvoorspellers, bezig te maken.

De teksten van Ray Kurzweil, de huisvriend van Lernout & Hauspie, dampen van dezelfde waaghalzerijen. Het aftappen en vereeuwigen van het denken op het internet ( brain porting) is er één van.

Het moderne utopisme is een fantasme zoals de klassieke utopieën. Karl Marx hunkerde naar de perfecte dagindeling: ‘s morgens vissen, ‘s middags jagen en ‘s avonds filosoferen. Was het kapitalisme met zijn privé-bezit en klassenstructuur eenmaal overwonnen, dan stopten de sleur en de armoede.

De utopische denktrant van Marx is ingebakken in ons dagelijks bestaan. In de beleidsverklaring van Guy Verhofstadt ontbrak het i-woord niet. De internetaansluiting in de klas en e-government zijn doordrammerige verwachtingspatronen. Internet op school en e-government kunnen evenzeer leiden tot minder mobiliteit, minder communicatie en een tweedeling tussen een elite van digirati en een massa nieuwe analfabeten, de digibeten. Elke utopie grijpt de mens als een konijn, gevangen in de stralenbundel van een lichtbak. Word wakker.

FRANS CROLS