De wereld in één muisklik

In de aanloop naar de Beleggerscompetitie, die op 15 februari van start gaat, stellen we elke week een populair tradingproduct voor. Deze week: trackers.

Trackers worden vaak omschreven als beursgenoteerde indexfondsen, maar dat is wat kort door de bocht. Het woord tracker is een verzamelnaam voor producten zoals exchange traded funds (ETF’s), exchange traded notes (ETN’s) en exchange traded commodities (ETC’s). De onderliggende waarde kan een bestaande aandelenkorf, een op maat samengestelde groep aandelen, een obligatie-index of zelfs een fysieke grondstof zijn. Trackers worden in principe niet actief beheerd. Het doel is het rendement van de onderliggende waarde zo dicht mogelijk te benaderen. De jongste jaren is het aanbod van trackers sterk uitgebreid. Naast de klassieke trackers, waarmee beleggers enkel op een stijging van de onderliggende waarde konden inspelen (long), zijn er ook inverse- of shorttrackers, en zelfs trackers met een hefboom.

Trackers waren lang hoofdzakelijk een Amerikaans fenomeen. Ongeveer de helft van het totale volume aan aandelen in de Verenigde Staten wordt passief beheerd. Europa loopt met een aandeel van 12,5 procent een flink stuk achterop. Toch zijn trackers ook op dit continent in opmars. Daar zijn verschillende redenen voor. De praktijk heeft uitgewezen dat actief beheerde aandelenfondsen niet noodzakelijk beter presteren dan passieve indexfondsen. De index verslaan met stockpicking blijkt niet zo eenvoudig. Door de vele transacties jaagt het actieve beheer de beheerskosten bovendien de hoogte in.

In het trackerssegment komen beleggers steeds vaker het begrip ‘smart beta’ tegen. Met die hippe term wordt bedoeld dat de uitgevers en de beheerders van trackers zogenoemde alternatieve beleggingsstrategieën gebruiken. Dat houdt in dat ze geen conventionele index als onderliggende waarde gebruikeb. In plaats van een index samengesteld op basis van de marktkapitalisatie wordt dan bijvoorbeeld uitgegaan van criteria zoals de verhandelbaarheid, de volatiliteit of het dividend. De bedoeling is een hoger rendement te halen dan met klassieke indexen, zonder dat het risico toeneemt. In de praktijk blijken smartbetatrackers niet automatisch een rendementsvoordeel te hebben tegenover de klassieke indexfondsen.

Welke troeven hebben trackers?

Trackers zijn een alternatief voor beleggingsfondsen, maar dan met lagere kosten. Veruit het grootste voordeel van trackers is de spreiding. Met één transactie kan een belegger de hele onderliggende index kopen. Dat bespaart veel tijd en vooral transactiekosten. Door die spreiding zijn trackers minder risicovol dan individuele aandelen. Bovendien krijgen beleggers ook het dividend van de aandelen die deel uitmaken van de index. Daarnaast kunnen ze bepaalde marktsegmenten bespelen die normaal niet of moeilijk toegankelijk zijn voor particuliere investeerders, zoals exotische beurzen en highyieldobligaties. Door de toenemende populariteit van indexfondsen zijn ze meestal ook voldoende liquide. Een belegger kan met een tracker nooit meer verliezen dan zijn inleg.

Wat zijn de risico’s?

Beheerders van trackers kunnen ervoor kiezen de onderliggende waarde, bijvoorbeeld de aandelen van een beursindex, te kopen. Elke wijziging in de samenstelling van de index of in het aantal deelbewijzen dat in omloop is, gaat dan gepaard met een transactie. Dat wordt fysieke replicatie genoemd. Het voordeel is dat er een tastbaar onderpand is.

Bij synthetische replicatie is dat fysieke onderpand er niet. De beheerder sluit dan een overeenkomst met een andere financiële partij om de prestatie van de onderliggende waarde na te bootsen. Daarvoor wordt gebruikgemaakt van afgeleide producten als swaps en opties. Synthetische replicatie is goedkoper dan fysieke replicatie. Het nadeel is dat er een risico bij komt, namelijk dat de uitgever van die afgeleide producten niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Het afgeleide product – en bij uitbreiding de synthetische tracker – dreigt dan waardeloos te worden. Maar dat gebeurt enkel in extreme omstandigheden. De Lyxor ETF Bel 20 ETF, die op Euronext Brussel noteert, maakt gebruik van synthetische replicatie. Bij de iShares MSCI Europe ETF op Euronext Amsterdam is dat fysieke replicatie.

Bij gespecialiseerde trackers is de samenstelling van de index soms onevenwichtig en heeft een beperkt aantal aandelen een groot gewicht. Dat verhoogt het risico. Daarnaast kopen beheerders soms niet de hele index, maar slechts een aantal posities. Zo kan de prestatie van een tracker ver afwijken van die van de onderliggende index. Een ander nadeel dat zich vooral bij gespecialiseerde en minder liquide trackers voordoet, is dat de uitgever het recht heeft de posities te liquideren en de houders van de deelbewijzen terug te betalen. Dat gebeurt alleen in moeilijke marktomstandigheden en dus tegen erg lage koersen.

Hoe worden trackers belast?

Trackers zijn vrijgesteld van de speculatiebelasting. Maar dat betekent niet dat ze belastingvrij zijn. Als algemene regel voor trackers die niet in België geregistreerd zijn – de overgrote meerderheid – geldt een taks op beursverrichtingen (TOB) van 0,27 procent per aan- en verkooptransactie, met een maximum van 800 euro. Bij trackers die wel in België geregistreerd zijn en op de lijst van de beurswaakhond FSMA voorkomen, wordt een onderscheid gemaakt tussen kapitalisatie- en distributie- of uitkeringstrackers. Bij de eerste is een tarief van 1,32 procent van toepassing, met een maximum van 2000 euro per transactie. Bij uitkeringstrackers is dat 0,09 procent met een limiet van 650 euro. In twijfelgevallen moet de uitgifteprospectus duidelijkheid brengen.

De beurstaks geldt enkel voor verrichtingen die in België worden uitgevoerd. Wie handelt via een buitenlandse broker die geen vestiging in ons land heeft, ontsnapt aan die heffing. Er wordt wel verwacht dat de belegger het bezit van een buitenlandse rekening meldt in zijn aangifte voor de personenbelasting.

De dividenden die een tracker uitkeert, worden ook belast. Daarbij hangt de fiscale behandeling af van het land van oorsprong van de tracker. Op dividenden die in België worden geïnd, wordt 27 procent roerende voorheffing ingehouden. Bij sommige buitenlandse trackers draagt een Belgische belegger mogelijk twee keer belasting af. Dat is onder meer het geval met trackers die gevestigd zijn in de Verenigde Staten. Op trackers van beleggingsvennootschappen naar Luxemburgs of Iers recht daarentegen is geen dubbele belasting verschuldigd. Dat geldt allemaal niet voor kapitalisatietrackers, die de ontvangen dividenden niet uitkeren maar herinvesteren.

Hoeveel kosten worden er aangerekend?

Er zijn geen instapkosten, op enkele uitzonderingen na. Daarnaast zijn er de jaarlijkse beheerskosten. Die kunnen sterk uiteenlopen. De algemene regel is dat passieve indexen goedkoper zijn dan de smartbetavarianten. Ook gespecialiseerde trackers met een lage liquiditeit rekenen vaak hogere vergoedingen aan. De uitgever van de tracker houdt de beheerskosten automatisch in.

Waar kunt u trackers kopen?

Trackers kunnen net als gewone aandelen op de beurs worden gekocht. Euronext Brussel is eerder karig bedeeld met trackers, maar dat is op de beurzen van Parijs en Amsterdam gelukkig anders. Tot de grote ETF-uitgevers op Euronext behoren onder meer Lyxor (Société Générale), ETF Securities, iShares (BlackRock), RBS en Amundi (Crédit Agricole). Voor het grootste aanbod moet u in de Verenigde Staten zijn, waar de NYSE Arca de meeste trackers huisvest.

Volgende week: opties

Koen Lauwers

Trackers zijn een alternatief voor beleggingsfondsen, maar dan met lagere kosten.

Trackers zijn vrijgesteld van de speculatiebelasting.