De weg is moeilijk, de gids steenrijk

Spyker, de Nederlandse producent van exclusieve sportwagens, wil Saab kopen. Het ene probleemkind schiet het andere te hulp. En al is de papa steenrijk, toch blijven vele vragen onbeantwoord.

H oe word je miljonair in de luchtvaart? Je begint als miljardair. Victor Muller, de topman van Spyker Cars, kent ongetwijfeld de boutade van Richard Branson, de voormalige eigenaar van Virgin Express. Muller wordt in de media omschreven als een steenrijke zakenman. Een dandy met een fortuin. Wat een verschil met zijn bedrijf Spyker Cars, dat voorlopig enkel zwarte sneeuw zag. De balanscijfers kleuren donkerrood. Maar zijn eigenaar heeft geduld. Nulla tenaci invia est via, siert als leuze het logo van de onderneming. Een vrije vertaling: wie volhardt, overleeft zelfs de barste wegen.

Die tocht leek de voorbije jaren vooral op een hellevaart. Spyker is een producent van zeer exclusieve sportwagens. De onderneming maakt drie modellen. Tot voor kort ging het om handgemaakte wagens. De volumes zijn dan ook zeer beperkt. De Nederlandse journalisten Maarten van der Pas en Robert van den Oever hebben bovendien vragen bij die al beperkte volumes. Ze schreven een boek over Spyker, met als titel Een dollemansrit. Het is voor het duo niet duidelijk hoeveel wagens effectief worden verkocht.

De arbeidsintensieve en hoogtechnologische dimensie van de exclusieve sportwagens leidde tot enorme verliezen. In het boekjaar 2007 waren alleen al de personeelskosten hoger dan de omzet.

De onderneming vindt racewedstrijden zeer belangrijk voor het imago; daar worden de technische kunde en het vernuft gedemonstreerd. Tot in 2007 had Spyker een Formule 1-team. Maar het prijskaartje bleek te hoog. Een omzet van 40 miljoen euro veroorzaakte een bedrijfsverlies van ruim 18 miljoen euro in de Formule 1. Sindsdien rijdt Spyker enkel nog langeafstandsraces. De 24 uren van Le Mans bijvoorbeeld. In 2008 was die activiteit nog altijd goed voor een bedrijfsverlies van ruim drie miljoen euro. En ten slotte speelt het model C8 Spyder een rol in de remake van Knight Rider, het populaire tv-feuilleton uit de jaren tachtig.

Geld van de Russen

De glitter, de merchandising en het imago had Spyker al die tijd mee. Alleen de winstgevendheid hinkte achterop. Maar eind 2007 werd een Russische geldschieter gevonden. Vladimir Antonov heeft bankactiviteiten in Litouwen en Rusland. Hij werd hoofdaandeelhouder van Spyker via een holding in Cyprus. De kapitaalbehoeften waren bijzonder groot. De gulle Rus verschafte de jongste twee jaar 57 miljoen euro. Weliswaar tegen steeds scherpere voorwaarden, want de jaarlijkse rente op de laatste schijf bedraagt 10 procent.

Daarmee rekte de onderneming haar bestaan. Spyker Cars verstrakte daarnaast het productieproces. Voor de ontwikkeling wordt nu samengewerkt met derden, en een deel van het manuele werk is geautomatiseerd. De productie verschoof bovendien vorig najaar vanuit het Nederlandse hoofdkantoor in Zeewolde naar de Engelse toeleveraar CPP Manufacturing in Coventry.

Dat alles belette niet dat de verliescijfers er nog altijd staan. En dan nu plots die overname van het ook al noodlijdende Saab. Zeker, er is sy-nergie mogelijk met Spyker in het dealernetwerk, onderzoek & ontwikkeling, verkoop en marketing. Het aantal dealers bijvoorbeeld klimt van geen 40 naar ruim 1000.

Toch roept de overname veel vragen op. Ook bij de voormalige eige-naar van Saab, General Motors. Een voorwaarde was het vertrek van Vladimir Antonov. De Zweedse geheime dienst onderzocht de praktijken van de Rus, en vond volgens Zweedse media verdachte zaken. Victor Muller neemt via zijn vennootschap Tenaci de schuldenlast van 57 miljoen euro over. Maar waar Tenaci dat geld vandaan haalt, wordt niet gemeld. Volgens een persbericht van 1 februari willen zijn geldschieters anoniem blijven. Tenaci sloot met hen geheimhoudingsakkoorden.

Het is niet de enige hindernis. De overname van Saab kost 74 miljoen dollar (53 miljoen euro). De financiering is nog niet helemaal rond. Bovendien heeft Saab tot in 2012 volgens een ondernemingsplan voor zijn overleven één miljard dollar (718 miljoen euro) nodig. De gewezen moeder General Motors wil zelf een derde toestoppen. Maar er wordt vooral gehengeld naar een lening van de Europese Investeringsbank. De Zweedse overheid zou een staatswaarborg geven voor de lening van 400 miljoen euro (556 miljoen dollar). Dat geld wordt strikt gescheiden van de activiteiten van Spyker en wordt enkel gebruikt voor de ontwikkeling van schone technologie en zuinige motoren.

Victor Muller ontkende al met klem dat het hem enkel om die lening gaat. Hij ziet het nieuwe Saab een voortrekkersrol spelen in milieuvriendelijke mobiliteit. Met de verrassende zet maakt de Nederlandse ondernemer alvast zijn reputatie waar als enorm onderhandelaarstalent. De Latijnse leuze mag dus geen toeval zijn. En ook de kortetermijnbelegger vaarde wel bij het overnamebericht. Het aandeel klom in januari met bijna 300 procent. En zakte de voorbije week alweer met de helft.

Door Wolfgang Riepl

In 2007 waren alleen al de personeelskosten hoger dan de omzet.