De tv is kapot, leve de tv

Shanks recycleert sneller dan zijn schaduw. De terugnameplicht voor elektrotoestellen is in Vlaanderen amper van kracht of de Britse afvalverwerker heeft al een nieuwe demontagelijn uit de grond gestampt. Geen wonder dat Shanks op twee jaar tijd de op één na grootste milieugroep in België is geworden.

Sinds 1 juli bestaat in Vlaanderen een terugnameplicht voor wit- en bruingoed. Fabrikanten worden dus verondersteld om afgedankte koelkasten, tv’s en andere elektrotoestellen terug te nemen. Alleen bestaat een gelijkaardige wetgeving niet in de andere gewesten en is er een gebrek aan verwerkingscentra. Het decreet blijft vooralsnog dus dode letter. Maar daar komt verandering in.

Op 20 juni ondertekende Fabrimetal, de federatie van de metaalverwerkende nijverheid, een overeenkomst met de overheid om een collectief systeem van inzameling en verwerking van elektrische toestellen à la Fost Plus (verpakkingsafval) op het getouw te zetten.

Het afvalverwerkende bedrijf Page, dochter van de Britse afvalgroep Shanks, speelde ondertussen op de recyclagetrend in, en bouwde een nieuwe recyclagehal voor elektrische en elektronische toestellen in Brussel. Alle bruikbare spullen worden verwijderd en aan de betrokken producenten verkocht. Het potentieel is enorm. In ons land worden bijvoorbeeld jaarlijks 400.000 tv’s verkocht. Het zou mooi zijn als die allemaal in de recyclagesector terechtkomen.

De nieuwe demontagelijn symboliseert de expansieplannen van de Britse milieugroep Shanks in de Benelux. Twee jaar na zijn intrede in ons land staat Shanks met een duizendtal medewerkers en een brutobedrijfsresultaat van 6,3 miljard frank nu al op een goede tweede plaats in de nationale top van afvalverwerkers. Watco, een kleindochter van Suez Lyonnaise des Eaux, staat bovenaan. Dankzij de recente overnames van puinbreker De Paepe uit Gent en Waste Management Nederland stoot het beursgenoteerde Shanks met een geconsolideerde omzet van naar schatting 28,6 miljard frank door naar de vijfde plaats op Europees vlak (zie grafiek).

Ondertussen wordt ook in deze sector een concentratie doorgevoerd. Door de steeds strenger wordende milieuwetgeving stijgt de techniciteit van de afvalverwerking. Via schaalvergroting trachten de milieugroepen de steeds toenemende investeringskosten op te vangen. Bovendien is het interessant om de hele keten, van inzameling tot storten, te controleren. Klanten vragen immers in toenemende mate één aanspreekpunt. Daarom blijft Shanks uitkijken naar nieuwe acquisities. Naar verluidt staat AVR – het afvalbedrijf van Rotterdam met een omzet van 13,3 miljard frank – op het verlanglijstje.

De buitenlandse expansie van Shanks begon in België. Begin 1998 kochten de Britten voor een slordige 2,8 miljard frank de belangen van Sita in ons land. Deze afvaldochter van Suez, tevens moeder van Watco, moest van de Europese Commissie haar Belgische vennootschappen (Page, Sobry, Fusiman, Vancoppenolle) van de hand doen om geen al te dominante positie in Wallonië te krijgen. In het begin vreesde de concurrentie doorgestoken kaart van de Fransen. Gedelegeerd bestuurder Michael Averill van Shanks Group, een notoire francofiel, behield immers het topmanagement van Page: twee Fransen en een Belg, die volgens het doemscenario vazal zouden spelen van hun voormalige werkgever Suez.

Maar de critici lijken de bal mis te slaan. Ondertussen hebben twee van de drie hun toevlucht elders gezocht: de Belg Michel Savonet leidt nu Ecotech Finance, een milieudochter van de Waalse investeringsmaatschappij SRIW, terwijl de Fransman Patrick Léonard een afvalbedrijf op Mauritius runt. En Philippe Marcuz uit Roubaix staat vandaag alleen aan het hoofd van Shanks in België.

Maar de ambitieuze ex-assistent-directeur van Sita boekt goede resultaten: de winst steeg van 457 miljoen frank in 1997-1998 naar 880 miljoen frank in 1999-2000 (zie cijfertabel). Volgens een waarnemer uit de sector speelt hij hiermee perfect in op het beleid van de Engelsen, die enkel in dividenden geïnteresseerd zijn. Zij zouden zich beperken tot overnames en vervangingsinvesteringen en weinig of geen initiatieven in nieuwe technologie nemen. Die zijn nochtans noodzakelijk voor de afvalverwerking. Bovendien loopt Groot-Brittannië in deze sector zowat vijftien jaar achter op de andere Europese lidstaten. Als Shanks niet dringend het roer omgooit in onderzoek en ontwikkeling, kan deze strategie het bedrijf op termijn zuur opbreken en worden de Belgische dochters toch een vogel voor de Franse kat.

Kijk ons eens

Marcuz ontkent deze conclusie met klem: “Sinds 1998 heeft Shanks ruim twee miljard frank geïnvesteerd in de modernisering van de stortplaats in Mont-Saint-Guibert, het grootste stort van Wallonië (26 hectare) met een restcapaciteit van 7 miljoen ton.”

Na een lang geschil met de milieubeweging en de UCL, verlengde de Raad van State eind mei definitief de exploitatievergunning tot eind 2014. Volgens de rechtbank voldoet het Centre d’Enfouissement Technique de Mont-Saint-Guibert ( CETEM) met een jaaromzet van zo’n 1,6 miljard frank volledig aan de wettelijke normen en verplichtingen. Marcuz: “Over de oude site hebben we een ondoorlaatbare deklaag aangebracht, zodat de regen het grondwater niet kan bezoedelen. Ook wordt het percolaatwater gecontroleerd en gereinigd in een waterzuiveringsstation. Ten slotte beschikken we over een Iso 14001-certificaat omdat we een milieuvriendelijke aanpak waarborgen.”

En het lijstje pluspunten is nog niet afgelopen. Shanks richtte een buurtcomité en een wetenschappelijke adviesgroep van tien onafhankelijke professoren op om de omwonenden gerust te stellen. Ook besteedt de Britse milieugroep jaarlijks 10 miljoen frank aan drie Waalse universiteiten (UCL, ULB en Gembloux) voor onderzoeksprojecten op het stort. En deze herfst plant Shanks de bouw van een zevende installatie om het biogas uit de stortplaats in energie om te zetten. Op dit ogenblik bedraagt de capaciteit 30 megawatt, goed voor de elektriciteitsvoorziening van 10.000 gezinnen. De afvalverwerker gaat ook een nieuwe vergunningsaanvraag voor de aanleg van een ophoping van 24 meter – het zogenaamde deksel – indienen.

Marcuz wuift het protest van de ecologisten weg en toont gesimuleerde foto’s van het landschap voor en na, inclusief de verzakking over 25 jaar: “Wij gaan hier als afwerking zelfs een wijngaard aanleggen.”

Naast eindverwerking investeerde Shanks ruim 1 miljard frank in de Belgische recyclagesector. De Britse afvalspecialist nam begin mei de Gentse puinbreker en bodemreiniger De Paepe over (zie kader: Alleseter). Eind juni opende Page samen met de lokale intercommunale het eerste containerpark voor KMO-afval in Luik. Nog dit jaar komen er twee van deze zogenaamde CAVIC‘s ( centre d’apport volontaire pour des industriels et des commerçants) bij in Brussel en Mont-Saint-Guibert.

Ten slotte plant het bedrijf samen met het Brussels Gewest een nieuwe transferhal voor huishoudelijk afval op de site van haar dochter De Pauw Conteneurs in Vorst, waar nu al zo’n 100.000 ton ongevaarlijk afval per jaar gesorteerd wordt. Marcuz: “Zo kunnen we het mobiliteitsprobleem gedeeltelijk oplossen. Nu wordt nog te veel gemeentelijk afval van Brussel-Zuid naar Brussel-Noord vervoerd om te laten verwerken. Onze site ligt vlak naast de spoorlijn en aan de Maas, zodat we milieuvriendelijk transport kunnen gebruiken.”

eric pompen