De Wereldgezondheidsorganisatie vraagt om meer te testen op covid-19. Nadat ons land op dat terrein noodgedwongen was achtergebleven, wordt het aantal tests opgedreven.
De covid-19-epidemie is in België dodelijker dan in Duitsland. Volgens de gegevens tot 5 april maakte het virus per miljoen Belgen 111 dodelijke slachtoffers. In Duitsland waren dat er 16. Het verschil is wellicht deels een gevolg van de manier van tellen, maar allicht ook van een andere teststrategie.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) benadrukt dat testen een cruciaal wapen is in de strijd tegen de coronapandemie. De redenering is: hoe later je patiënten identificeert, hoe langer ze het virus ongehinderd kunnen verspreiden. In ons land waren eind vorige week 67.731 covid-19-tests uitgevoerd. De Duitsers zaten toen al aan ruim 1 miljoen. Tot vorige week bleef het aantal tests per dag bij ons beperkt tot 2000 à 3000. Dat was te wijten aan de schaarste van reagentia, de chemische stoffen die nodig zijn om de tests uit te voeren. Bijgevolg deed België selectieve tests: alleen bij patiënten met ernstige symptomen en gezondheidswerkers.
Op die aanpak kwam vanuit diverse hoeken kritiek. “Iedereen testen is niet logisch in deze omstandigheden”, reageert minister Philippe De Backer (Open Vld), die tijdelijk verantwoordelijk is voor de coronataskforces Data, Testing en Shortages (lees ook blz. 18). “De capaciteit is er gewoon niet. Trouwens: wie op maandag negatief test, kan een paar dagen later positief testen. Zonder duidelijke strategie heeft massaal testen weinig zin.”
Snelle test
Intussen heeft België zijn testcapaciteit opgevoerd. De overheid bracht universitaire laboratoria en commerciële spelers samen in een consortium. Zaterdag liet het kabinet van De Backer weten dat de capaciteit door die krachtenbundeling is opgelopen tot meer dan 10.000 tests per dag.
Het gaat om PCR-testen, de methode die geldt als de standaard. Ze is duurder en vergt veel labocapaciteit. Bovendien duurt het een paar uur voor het resultaat bekend is. De test gebeurt op een monster van slijmvocht dat met een neusstaafje wordt verzameld. De beschikbaarheid van die staafjes was een probleem, maar dat is opgelost. Volgens De Backer zijn er nog 73.000 staafjes in de ziekenhuizen. Er zijn er 2,8 miljoen bijbesteld.
Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) heeft vorige week bovendien het gebruik van een sneltest goedgekeurd. Die kan nu worden gebruikt voor een eerste schifting. De sneltests meten de aanwezigheid van antigenen of lichaamsvreemd materiaal, maar volstaan niet voor een sluitende diagnose. Geregeld blijven besmettingen onopgemerkt. De Backer wil ze daarom inzetten in combinatie met de PCR-test. Wie positief test, is zeker besmet met covid-19. Voor wie negatief test, moet de PCR-test uitsluitsel brengen.
De bedoeling is op termijn nog een derde onderdeel aan de opsporingsstrategie toe te voegen: een serologische test die de immuniteitsrespons onderzoekt en aan het licht brengt wie al antistoffen heeft aangemaakt tegen het virus. Dat gebeurt op basis van een bloedstaal. Het wordt de sleutel voor de geleidelijke afbouw van de quarantainemaatregelen.
De Backer benadrukt dat bij het uittekenen van de teststrategie expertise is samengebracht uit diverse hoeken. De farmabedrijven Johnson & Johnson, GSK en UCB, maar ook een aantal biotechondernemingen en de universitaire labo’s werken samen in het consortium om het aantal tests maximaal op te drijven. “We hebben niet te weinig getest”, zegt de minister. “We spreken over een virus dat pas anderhalve maand geleden genetisch in kaart is gebracht. Ik krijg van buitenlandse collega’s complimenten omdat we onze drieledige strategie in enkele weken op poten hebben gezet.”
Woon-zorgcentra
Nu de testcapaciteit toeneemt, wordt de testgroep geleidelijk uitgebreid. Het is logisch daarbij eerst te kijken naar groepen die kwetsbaar zijn of die de voorzorgsmaatregelen van social distancing lastig kunnen volhouden. Woon-zorgcentra komen dan in het vizier. Vorig weekend werd bekend dat in minstens twintig centra ernstige besmettingshaarden zijn. De komende dagen zijn 20.000 testen gereserveerd voor de woon-zorgcentra. Ouderenzorg is een regionale bevoegdheid. De Risk Management Group wees Vlaanderen 11.243 van die tests toe.
Alleen bevoegde zorgverleners kunnen de tests afnemen. Ze hebben daarvoor beschermkledij en staalafnamemateriaal nodig. Dat wordt hun vanaf 7 april bezorgd uit de federale stock, zodat de tests in de woon-zorgcentra deze week kunnen opstarten. “De tests daar zijn dringend nodig voor de veiligheid van de zorgverleners en de bewoners”, beseft De Backer. “Op die manier willen we de situatie in onze woon-zorgcentra zo snel mogelijk in kaart brengen. Indien nodig kunnen we dan maatregelen treffen, in nauw overleg met de woon-zorgcentra en de zorgverleners.”
Tracking-app
Door de testpopulatie geleidelijk uit te breiden, krijgen we zicht op wie besmet is geweest en kan een strategie worden uitgetekend om de lockdown op te heffen zonder het virus verder te verspreiden. Een mogelijkheid om dat proces te vergemakkelijken is een zogenoemde test-and-trace-app. Singapore gebruikt zo’n app, maar bijvoorbeeld ook Polen. Hoewel de aanpak een groeiend aantal voorstanders lijkt te hebben, is er ook veel reserve tegen. Bovendien is het concept niet waterdicht. Niet iedereen heeft de hele tijd zijn smartphone op zak.
Ons land overweegt zo’n tracking-app in te voeren. Een aantal app-bouwers, zowel publieke als private spelers, werkt eraan. Toch is nog niets beslist, benadrukt minister De Backer. “We bekijken in de Data Task Force hoe zo’n app met de privacybehoeften te verzoenen is. Wij willen een privacykader dat de goedkeuring wegdraagt van de gegevensbeschermingsautoriteiten. De app moet beantwoorden aan de Europese GDPR-wetgeving, de data moeten anoniem of geaggregeerd blijven en de gegevens moeten achteraf worden gewist. App-bouwers zullen zich daaraan moeten houden. Die oefening is nog bezig. In België zullen we mensen niet thuis opbellen, zoals in Israël, Singapore en Polen gebeurt. We gaan niet het pad effenen voor een politiestaat.”
De sneltests volstaan niet voor een sluitende diagnose.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier