De standaard in boekenland

Aan de vooravond van de Antwerpse Boekenbeurs, die nog loopt tot 11 november, werd Eric Willems benoemd tot voorzitter van het gezamenlijk directieteam van de algemene boekendivisie van PCM Uitgevers. Niet onlogisch, want de in Neerpelt geboren Antwerpenaar bewees al eerder dat hij succes kan boeken.

Toch had het allemaal anders kunnen lopen, als de afstuderende germanist destijds geen verkeersongeluk had gekregen. “Ik wilde eigenlijk academicus worden, maar door dat ongeval kreeg ik mijn thesis niet op tijd af”, herinnert Willems zich. “Terwijl ik mijn thesis maakte, begon ik te werken bij een kleine uitgeverij. Dat beviel me zo goed dat er van mijn wetenschappelijke carrière niets in huis is gekomen.” Al is hij zich wel steeds blijven bijscholen, met postgraduaten in salesmanagement (1991), marketing en informatica (1993), bedrijfseconomie (1995) en ten slotte business to business marketing (1998).

Bij PCM krijgt hij de leiding over de tak Algemene Boeken. Die overkoepelt het Vlaamse Standaard Uitgeverij/Manteau, waarvan Willems ook gewoon gedelegeerd bestuurder blijft, en de Nederlandse uitgeverijen A.W. Bruna, De Boekerij, J.M. Meulenhoff, Het Spectrum en Unieboek. Voorts geeft de groep – goed voor een omzet van 600 tot 700 miljoen euro – kranten uit, onder andere NRC Handelsblad en de Volkskrant, en educatieve en informatieve publicaties via Thieme Meulenhoff en Bohn Stafleu Van Loghum.

Volgens voorzitter Rudy Vanschoonbeek van de Vlaamse Uitgeversvereniging is Willems vasthoudend, diplomatisch, met veel inzet. “Hij heeft behoorlijk wat soortgelijk gewicht in de sector, maar stelt zichzelf en zijn medewerkers ook ter beschikking in het belang van die sector.”

Verwijten? “Te commercieel”, orakelen de critici. Bij de strips zijn Suske en Wiske, FC De Kampioenen, W817, Nero en Kiekeboe de grote namen, en is er weinig aanbod voor volwassenen. Zelf wijst hij op de aanwezigheid van auteurs als Tom Naegels en een aantal dichters om dat af te weren. “Al ben ik net zo trots op de strips. Wanneer je 90 mensen financieel onderhoudt en 500 auteurs een belangrijk honorarium betaalt, dan moet je professioneel bezig zijn met je vak. En ik zie niet in wat er fout is aan een onderneming die commercieel is. Ik beschouw het als een geuzennaam.”

Sommigen noemen Willems ietwat onderkoeld – hoewel hij zichzelf juist vrij emotioneel vindt – maar niemand trekt zijn intelligentie en daadkracht in twijfel. Hij geldt als een erg directe persoonlijkheid, een man die snel zegt waar het op staat. In het personeelsblaadje noemde een medewerker hem naar aanleiding van zijn benoeming “een prettig vooruitstrevende aanjager” en “een uitstekende debater”. Zelf vindt hij zijn ongeduld zijn minst goede eigenschap, maar daartegenover staat dat hij een ploeg kan bijeenbrengen en er dynamiek insteken.

Hij startte zijn carrière in 1980 als redacteur en later uitgever en directeur van de kleine uitgeverij MIM. “Toen ik begon, haalden we met vier mensen 500.000 euro omzet met schoolboeken economie. In 1989 hadden we er een pak andere fondsen bij. Er werkten 12 mensen en we draaiden 3,22 miljoen euro.”

De broer van de eigenaar van MIM leidde drukkerij Continental Printing en haalde hem binnen als commercieel directeur. “Dat had ik wat onderschat, want ik kwam niet meer met uitgevers in contact, maar met productiemensen. Maar leerzaam was het wel; ik heb entiteiten opgestart in Antwerpen, Brussel, Aken en Amsterdam.”

Vijf jaar later, in 1994, stapte hij over naar TUM, het huidige Sanoma Belgium. Een zeer turbulente periode, waarbij hij drie commerciële entiteiten – TUM (Flair, Story, Panorama), The Press (Humo) en Perexma (TV Express) – moest integreren. “Ik leerde er consumentenbladen vermarkten en voerde er syndicale onderhandelingen. Boeiend.”

Ten slotte belandde hij in 1997 bij de Standaard Uitgeverij, die behalve historische banden, niets te maken heeft met de gelijknamige krant en boekhandel. “Wellicht was 2000, toen ik algemeen directeur werd, het moeilijkste jaar in mijn carrière. Er bestonden plannen om de uitgeverij af te bouwen tot een exportactiviteit, maar lang niet iedereen zag de ernst van de situatie in. Er zijn toen ook veel mensen vertrokken.”

De vier entiteiten van de groep – strips, algemene boeken, schoolboeken en informatieve uitgaven – hadden elk hun eigen logo en hun eigen directie, die rechtstreeks aan Nederland rapporteerden. “Ik werd er binnengehaald bij de informatieve uitgaven, naar wat men mij zei een kleine entiteit die niet erg winstgevend was. Die bleek dus nog veel kleiner en zwaar verlieslatend.”

Nadat hij dat had rechtgetrokken, werd hij in 2000 directeur en een jaar later algemeen directeur. Sindsdien is de uitgeverij met 65 % gegroeid, al beseft Willems ook dat de jaarlijkse 10 %-groei van de eerste jaren er niet meer in zit. Met zowat 3 miljoen boeken en 5 miljoen strips heeft het bedrijf ruim een kwart van de Vlaamse markt in handen – “Als je de speciale acties via kranten meerekent, kom je aan bijna 7 miljoen stuks.” Dit jaar hoopt Willems voor het eerst de kaap van 40 miljoen euro omzet te ronden, verdeeld over import (10 miljoen), strips (12), algemene boeken (11) en informatieve uitgaven (7).

Bij PCM zullen de vier andere directeurs van de algemene boekendivisie aan hem rapporteren. Daarnaast staat hij in voor de coördinatie van de zaken die ze voortaan gezamenlijk willen aanpakken: inkoop van drukwerk, automatisering, distributie, e-marketing, voorraadbeheer. “Juist omdat mijn collega’s specialisten zijn, hou ik tijd over om ook de Standaard Uitgeverij te blijven leiden. Dat beschouw ik als mijn mooiste prestatie tot nu toe: weten dat er hier in Antwerpen een team staat dat de competentie in zich heeft om de doelstellingen te realiseren.”

Eric Willems

-Nieuwe voorzitter directieteam PCM Uitgevers

-Gedelegeerd bestuurder Standaard Uitgeverij/Manteau

Luc Huysmans