De stad van de toekomst

Stadsvernieuwing en -renovatie moeten gebruikmaken van de erfenis van het verleden. Bilbao en Almere geven het voorbeeld.

Nooit tevoren hebben de steden hun horizon zo verruimd als nu. De opwaardering van oude industriële sites, gronden die op het water gewonnen worden, renovatie van zeeboulevards en zelfs de creatie van heel nieuwe zones, het zijn voor de artiest stuk voor stuk gelegenheden om opnieuw te beginnen van een blank stuk papier. Sinds een aantal jaren verzorgen de steden hun imago. Ze spelen daarbij met het subtiele evenwicht tussen woongelegenheid, eerbied voor het milieu, economische activiteit, maar ook steeds meer op de sociale en culturele dimensies. De spetterende kracht van Bilbao (Spanje), de fascinerende excentriciteit van Almere (Nederland), de rechtlijnige zachtheid van Casablanca (Marokko), het draait allemaal rond een concept dat weliswaar telkens een lokaal tintje meekrijgt, maar toch een aantal identieke basisingrediënten bevat. De sleutel van het succes ligt daarbij in de eerste plaats bij een duidelijke visie.

Verzamelen om beter te verdelen

Aan de basis van het proces ligt de filosofie van het partnership tussen de publieke en de privé-sector. De aanvankelijke impuls komt van de openbare sector, die de grote krachtlijnen neerzet. Hij doet ook de eerste investeringen, die erop gericht zijn de zone een zekere dynamiek mee te geven, en zorgt vervolgens voor de coördinatie van de activiteiten van de privé-sector. In Casablanca ligt Sonadac ( Société Nationale d’Aménagement Communal, een onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken) aan de basis van projecten voor stadsvernieuwing op de avenue Royale en op de kustweg langs de Atlantische Oceaan. De maatschappij brengt de terreinen aan en maakt ze bouwrijp. Ze waakt bovendien over de verschillende fases van de werkzaamheden, die onder meer het opnieuw huisvesten van de 12.000 gezinnen omvat. “Het is de bedoeling om het stadscentrum te herstructureren dankzij de creatie van een zakencentrum, waarin plaats is voor zowel handelszaken als woongelegenheden en kantoren,” zegt Sonadac-architect Abdel Hamid Anedam.

In Bilbao gaat het om een erg ingewikkeld project dat de hele oude industriezone van Abandoibarra omvat, die er verlaten bij lag nadat de havenactiviteiten zich zeewaarts verplaatst hadden.

Globale visie

In sommige gevallen doet de overheid ook een beroep op extern advies. Zo hield in Almere het befaamde architectenbureau OMA ( Rem Koolhaas en Floris Alkemade) zich bezig met het studiewerk. Daarbij ging het om de herinrichting van een zone van twee kilometer tussen het centrum van de stad en de zee. In het plan wordt rekening gehouden met de mobiliteit (meer bepaald de organisatie van het openbaar vervoer), het leefklimaat, de verschillende functies, inbegrepen cultuur, technologische aspecten enzovoort. Het globale project werd vervolgens geanalyseerd door de overheid en goedgekeurd door de gemeenteraad in 1997. Alles bij elkaar gaat het om een oppervlakte van 73.000 vierkante meter met nieuwe handelspanden, restaurants, hotels en vrijetijdsinfrastructuur (17.000 vierkante meter), 930 woningen, een bibliotheek, een museum, een theater, een concertzaal, een bioscoop en 2500 parkeerplaatsen. Ten noorden van het station is een zakencentrum van 120.000 vierkante meter gepland. Begin 1999 hebben MAB en Blauwhoed, twee privé-promotoren, zich bij de joint venture Almere Hart gevoegd om het project in concrete vorm te gieten.

De lancering van de initiatieven moet ook worden benadrukt met een krachtig signaal, vaak met een culturele inslag. In het geval van Bilbao was dat de inwijding in 1997 van het door Frank Gehry ontworpen Guggenheim en later van het congressen- en muziekpaleis Euskalduna. In Casablanca fungeerde de bouw van de Hassan II-moskee, de grootste ter wereld, op de avenue Royale als locomotief. In Almere werd een identiek schema gevolgd. Daar onderscheidde de stad zich met de bouw van een theater. Door die houding aan te nemen kunnen internationaal befaamde architecten aangetrokken worden.

Véronique Pirson [{ssquf}]

De lancering van de initiatieven moet worden gesymboliseerd door een krachtig signaal, vaak met een culturele inslag.