DE SPREIDSTAND VAN DE BAM

Het Vlaams parlement hield woensdag een actualiteitsdebat over het Masterplan Antwerpen, dat de mobiliteit rond de Scheldestad moet garanderen. De kostprijs van dat pakket investeringen in auto- en waterwegen en openbaar vervoer wordt voorlopig geraamd op 3,8 miljard euro. Projecten van die omvang hebben zelden de neiging rimpelloos te verlopen. Zo hebben twee consortia van bouwgroepen juridische procedures ingespannen tegen de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (Bam), het vehikel dat de investeringen in mobiliteit rond de Scheldestad coördineert en financiert (zie blz. 72 – Bam gaat in de verdediging).

Een van de brandpunten in de procedures is de rol van de Kwaliteitskamer. Dat adviesorgaan, samengesteld uit een aantal architecten en bouwkundigen onder leiding van de Antwerpse provinciegouverneur Camille Paulus, adviseerde om een van de twee overgebleven alternatieven te elimineren, onder andere wegens het niet behalen van een voldoende hoog architecturaal ambitieniveau. Gevolg: de Bam gaat de finale onderhandelingsronde in met slechts één kandidaat-bouwer. Niet de beste uitgangspositie en terecht de basis voor heel wat kritiek.

Bam zette zichzelf schaak, maar verdedigt zich door erop te wijzen dat het zich nu eenmaal moet houden aan de eigen procedures. Bovendien werd het idee om via een Kwaliteitskamer een onafhankelijk advies te krijgen, door de Raad van State bestempeld als een daad van goed bestuur. Is het logisch dat ook de overheid, uiteindelijk hoofdaandeelhouder van de Bam, zitting heeft in die Kamer? Ja. Net zoals het, achteraf bekeken, beter was geweest om het voorzitterschap van die adviescommissie niet aan Camille Paulus te geven, die een uitgesproken blauwe politieke kleur heeft.

Tegelijk ligt Bam onder vuur in het Vlaams parlement. Over het ontsporende budget, waar het Rekenhof terecht zware kanttekeningen maakt, omdat het kostenplaatje op lange termijn niet altijd even duidelijk is. Maar ook wegens een gebrek aan transparantie en de vraag van de Bam-top om juridisch delicate vragen schriftelijk te mogen beantwoorden. Het wijst nog maar eens op het wankele spoor waarop een overheids-nv zich beweegt: met een been in de privésfeer van financiële en commerciële belangen, met het andere in de wereld van politiek. Een moeilijke spreidstand. Openheid is noodzakelijk, om te bewijzen dat de schaarse overheidsmiddelen verstandig worden aangewend. Tegelijk moet Bam er zich voor hoeden zichzelf al te kwetsbaar op te stellen in commerciële en gerechtelijke kwesties.

Hoewel Bam op zich een vrij kleine entiteit is, is het een bijzonder complexe materie, met een financieringsmodel waarin risicoberekeningen, tolheffing, bankleningen en vergoedingen op de lange termijn met elkaar zijn verweven. Dat is niet ongebruikelijk bij PPS-constructies. Daarom is het des te opvallender dat de twee instellingen binnen de Vlaamse administratie, die daar wellicht het meest vanaf weten – het Vlaams Kenniscentrum PPS en de Participatiemaatschappij Vlaanderen – slechts zijdelings of helemaal niet zijn betrokken bij Bam. Misschien moet het parlement daar eens over debatteren.

Luc Huysmans