De robot, uw vertrouwensbankier

ENKELE WEKEN GELEDEN bracht ik hier verslag uit over de verpletterende nederlaag die AlphaZero (software voor artificiële intelligentie, AI) alle andere systemen bij het spel Go heeft toegediend. In december kon AlphaZero in vier uur zichzelf beter leren schaken dan zowat elk ander systeem, de mens uiteraard incluis. Volgens critici mag je die vier uur niet al te letterlijk nemen en zou je eerder moeten spreken over extra vier uur doelgerichte training, volgens anderen waren de bedenktijden wat aangepast, speelde de computertegenstander met een licht verouderd model en was er nog wel wat op te merken aan de methodologie die duidelijk in het voordeel van AlphaZero was omgebogen.

Maar het meest verbazingwekkende was dat AlphaZero op een totaal andere manier speelde dan de andere computersystemen. Eenvoudig uitgedrukt: de voorgangers waren geprogrammeerd om niet te verliezen, AlphaZero speelde om te winnen, en toverde daarbij enkele merkwaardige zetten uit zijn hoed die zelfs de bewondering uitlokten van Gary Kasparov: “Het lijkt wel ikzelf in mijn jonge tijd…”

ZELFS ALS WE de berichten van extreme successen voorlopig met een hele grote korrel zout nemen, is de AI-soep nog altijd bijzonder pittig gekruid. Tijd dus om de allerbelangrijkste vraag te stellen: bestaat god? Nu wel, antwoordde een computer in een oud grapje. Sorry, over naar de op een na belangrijkste vraag: kan de computer uw bankier vervangen? Akkoord, de computer zal niet over het weer beginnen (maar u misschien wel een spelletje laten spelen?), u geen koffie aanbieden en niet vragen hoe het met uw bejaarde moeder is. Maar zal hij betere adviezen geven? Wat u bij die vraag dreigt te vergeten is dat de bankcomputer niet met u zal spreken, maar… met uw persoonlijk AI-systeem, dat uiteraard op de hoogte zal zijn van al uw transacties. Hoe kan uw thuis-AI anders al uw overschrijvingen, bestellingen en waarborgen organiseren? De intelligente robot van de bank zal overigens volledige transparantie vragen vooraleer hij een belangrijke kredietaanvraag goedkeurt. Dat wordt dan net het omgekeerde van wat economen een citroenenmarkt noemen, waarbij de citroen staat voor een slechte tweedehandsauto. Omdat we veronderstellen dat de andere partij ons toch zal bedriegen, is het aanbod van echt goede tweedehandsauto’s op de gewone markt erg beperkt. Die moet je kopen van mensen die je echt kent. Maar bij AI-transparantie verlaagt het risico voor de bank, kunnen de tarieven lager, enzovoort. Banken zullen daar steeds meer op aandringen en dit zal vooral de ‘brave’, ‘eerlijke’ burger ten goede komen. Tenzij ‘de kinderen van de duisternis’ hun AI-vervalsen. Fraude zal er altijd wel zijn.

DE EXPERTS in de financiële sector beseffen maar al te goed dat er geen houden meer aan is. Net zoals in de fabriek eerst machines en vervolgens robots het werk uit handen namen van arbeiders, zullen allerlei AI-systemen het meeste werk overnemen van emotionele, soms zelfs dronken, vermoeide, op de rand van burn-out, grappige, blije, supercompetente, niet al te snuggere, gemotiveerde, gedemotiveerde bankiers. Over honderd jaar zal men niet meer begrijpen waarom wij ons geld toevertrouwden aan deze dames en heren.

ZAL DaT ALLEMAAL zonder problemen verlopen? Uiteraard niet. Aanvankelijk zal er groot wantrouwen zijn – er zijn ook nu nog altijd mensen die niet willen betalen via het internet – en zullen de enkele uitschuivers breed in de pers uitgesmeerd worden. Vervolgens zullen op grote schaal jobs verdwijnen, om plaats te ruimen voor de volgende problemen: cyberveiligheid (hacking of stilvallen van het centrale systeem zal een meltdown betekenen), aansprakelijkheid (wat als ‘de computer’ al je geld verliest?), flash crashes, het onvermogen om over wat er gebeurd is te communiceren, omdat men gewoon niet weet wat en vooral hoe het is gebeurd, met een mogelijke vertrouwenscrisis en ‘run on the bank’ tot gevolg. Eens te meer wordt de toekomst best spannend.