De prioriteiten van de president

Van het aanpakken van de pandemie tot het herstellen van de economie, er wacht Joe Biden veel werk.

Het komende jaar wordt in de Verenigde Staten veel beter dan het vreselijke voorbije jaar. Het land werd in 2020 door zo’n reeks schandalen en rampen getroffen dat Donald Trumps impeachmentprocedure van tien maanden eerder nog nauwelijks het vermelden waard was toen de kiezers naar het stemhokje strompelden. Een kwart miljoen Amerikanen waren overleden aan covid-19. Meer dan 10 miljoen banen waren verloren gegaan. De raciale grieven die tot uiting kwamen bij de Black Lives Matter-betogingen – die tot de grootste in de Amerikaanse geschiedenis behoorden – werden aangewakkerd door de racistische uitspraken van de president. De weigering van Trump om de verkiezingsuitslag te aanvaarden trok zelfs het democratische bestel van het land in twijfel.

Veel van die problemen zullen we meenemen naar 2021. De economie blijft onstabiel zolang het virus hoogtij viert. Het wantrouwen in het verkiezingsproces dat Trump heeft aangemoedigd bij zijn aanhangers, zal blijven hangen. Toch heeft zijn vertrek uit het Witte Huis – nadat hij als vierde president in een eeuw niet werd herverkozen – de vooruitzichten van de Verenigde Staten om de problemen aan te pakken drastisch gewijzigd. Trump zag covid-19 als een communicatieprobleem dat hij kon wegredeneren. Hij zag de raciale spanningen als een politieke kans. Met Joe Biden zal Amerika een bekwame president hebben die deskundigheid respecteert en zich inzet om mensen te verenigen.

Openingssalvo

Biden zal dat duidelijk maken met een openingssalvo aan presidentiële besluiten. Hij zal de terugtrekking van zijn land uit de Wereldgezondheidsorganisatie ongedaan maken, weer toetreden tot het klimaatakkoord van Parijs en de onder Obama ingevoerde beschermingsmaatregelen herstellen voor illegale immigranten die als kind naar de Verenigde Staten gebracht zijn. Hij zal Trumps inreisverbod opheffen voor burgers uit enkele islamitische landen. Hij zal een eind maken aan het beleid van zijn voorganger om kinderen van illegale immigranten van hun ouders te scheiden en een zoekactie lanceren naar de vermiste ouders van de 545 migrantenkinderen die in hechtenis zitten. Hij zal een nationale mondmaskerplicht invoeren.

Zijn regering zal ook snel stappen ondernemen om de door Trump beschadigde Amerikaanse instellingen te herstellen. Ze zal weer geloofwaardige wetenschappers opnemen in het Environmental Protection Agency en weer veiligheidsvoorzieningen invoeren om de onafhankelijkheid van het ministerie van Justitie te waarborgen. Bidens minister van Buitenlandse Zaken zal het vertrouwen en de rust moeten herstellen bij het veelgeplaagde Amerikaanse corps diplomatique en bij de bondgenoten.

Die maatregelen krijgen nog extra betekenis doordat de Democraten er in november niet in geslaagd zijn de Senaat te veroveren. De kans is klein dat ze dat rechtzetten bij de twee allesbeslissende Senaatsverkiezingen in Georgia begin januari. Dat houdt in dat Biden er bijna geen enkele door hem beloofde maatregel zal doorkrijgen in het domein van economie, gezondheidszorg, klimaat en belastingen. Een van zijn eerste prioriteiten was de uitvaardiging van een duur economisch stimuleringspakket van 2 biljoen dollar, dat investeringen inhield in groene en andere infrastructuur. Het wordt een hele strijd om een sterk afgeslankt stimuleringspakket langs de ervaren leider van de Republikeinse Senaatsfractie Mitch McConnell te krijgen. Die zal proberen de regering-Biden elke overwinning te onthouden en de fiscale behoudsgezinde reputatie van zijn partij te herstellen.

McConnell doet dat met het oog op betere resultaten bij de tussentijdse verkiezingen van 2022. Door de blokkade op Capitol Hill zal Biden ambitieuzere presidentiële besluiten moeten uitvaardigen om vooruitgang in eigen land te boeken, net zoals de twee regeringen onder Obama waarin hij heeft gezeteld. Ga er maar van uit dat hij verdere beperkingen zal invoeren op de vervuiling van door steenkool en aardgas aangedreven energiecentrales. Het is alleen onduidelijk of die maatregelen de kritische blik van een steeds militanter conservatief Hooggerechtshof zullen doorstaan.

Het Amerikaanse buitenlandbeleid zal staan voor een ingrijpend andere toon – en voor meer continuïteit dan velen verwachten. Biden zal zijn traditionele bondgenoten geruststellen en het Amerikaanse leiderschap herstellen bij de multinationale inspanningen om de klimaatverandering, de Russische agressie en het Iraanse nucleaire programma te beteugelen. Maar hij zal Trumps vijandige houding tegenover China en sommige van diens tarieven handhaven. Hij zal de Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan vertragen, maar niet terugdraaien. En bij de verschuiving van de Amerikaanse focus van het Westen naar het Oosten – die Biden niet zal onderbreken – zullen diezelfde oude bondgenoten meer dan een vleugje van Trumps zakelijke stijl proeven.

Achterstand goedmaken

Ondanks de beperkingen van zijn macht kan 2021 gunstig uitpakken voor Biden. Dat zal vooral afhangen van het vermogen van zijn regering om een covid-19-vaccin snel en voor grote groepen beschikbaar te stellen. Als dat vlot verloopt, zal de economie zijn achterstand snel goedmaken en zal Bidens populariteit toenemen. Lukt dat niet, dan zal de hoop die door het einde van Trumps wanbeleid was gewekt, snel vervliegen – ten voordele van de vorige president.

De mate waarin Trump zich terugtrekt uit het openbare leven is een andere belangrijke vraag. Leden van het Republikeinse establishment vrezen dat Trump via Twitter en de televisie op hun verslagen partij zal blijven wegen en de hervorming ervan zal belemmeren. Hun angsten zullen waarschijnlijk bewaarheid worden.