Je bent 61 jaar en als bankier op het nippertje ontsnapt aan het Fortis-debacle. Je leidt een comfortabel leven als adviseur en toch zeg je na twee seconden ‘ja’ op het voorstel om Dexia Bank België te leiden. “Mijn kinderen verklaren me gek”, zegt Jos Clijsters.
Zondagavond 3 september. Jos Clijsters moet zich dringend aanmelden ten huize Jean-Luc Dehaene in Vilvoorde. Ook Pierre Mariani is er. Clijsters, die al enkele maanden Dexia adviseert, beseft meteen dat het ernstig is. Bestuursvoorzitter Dehaene valt met de deur in huis. “Stefaan Decraene stapt op. Morgen dient hij zijn ontslag in.”
Iedereen begrijpt dat er dringend een oplossing moet komen. Dexia bevindt zich al een hele tijd midden in de storm. Door zijn grote blootstelling aan Zuid-Europese overheidsobligaties en zijn afhankelijkheid van interbankenfinanciering blijft de bank kwetsbaar. Decraene geniet intern en extern een goede reputatie en is een vertrouwensman van de Belgische aandeelhouders. Elke discontinuïteit zou aanleiding geven tot speculaties, geruchten, onrust. Dehaene kijkt in de richting van Clijsters en zegt: “Jos, gij moet het doen.”
“Ik had de keuze. Ik kon ja, ja of ja antwoorden”, zegt Clijsters. We zitten op de elfde verdieping van het hoofdkantoor van Dexia België in de Pachecolaan in Brussel. De nieuwe uitvalsbasis voor de Leuvenaar, die er nog een beetje zijn weg moet zoeken. “Ik heb dit niet gewild. Ik ben een paar maanden geleden adviseur van Dexia geworden, nooit met de bedoeling weer lijnverantwoordelijkheid op te nemen. Ik betreur het vertrek van Decraene, ik vind dat hij zijn job heel goed deed.”
Operatie schadebeperking
Op maandag 4 september klaart Dexia een operatie schadebeperking. Op het moment dat het ontslag van Decraene wereldkundig wordt, hebben de raad van bestuur en de toezichthouders al hun goedkeuring gegeven voor de opvolging. “Ongezien in de financiële wereld”, oordeelt de nieuwe topman van Dexia Bank België.
Toch blijft het vreemd. Clijsters heeft een hele carrière in de financiële sector achter de rug, bij Generale Bank en opvolger Fortis Bank. Maar eind 2007 had hij zijn operationele taken neergelegd, waardoor hij de ineenstorting van Fortis van de zijlijn meemaakte. Net de dans ontsprongen, dan ga je vier jaar later toch niet voor je plezier aan het hoofd van Dexia staan?
“Ik ben van oordeel dat iedereen in het leven zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid moet opnemen. Dat klinkt pompeus, maar ik meen het. Achter deze bank staan 10.000 mensen en hun gezinnen. Ik was me bewust van de gevaren voor deze organisatie in onrustige tijden. Ik had het eerder bij Fortis gezien. Als je in een moeilijke situatie zit, is niets erger dan een gebrek aan leiding. Het was belangrijk heel snel voor continuïteit te zorgen. En ik heb de noodzakelijke ervaring. Ik ken de Belgische markt goed, ik weet wat het betekent een grote organisatie te leiden.”
Maar fundamenteel speelt nog iets anders. “Ik geloof in de kracht en de toekomst van Dexia. Het zijn moeilijke tijden, maar ik geloof dat we erdoor geraken.”
En dat is meer dan een louter emotionele geloofsbelijdenis of vertrouwenskwestie. “Dexia Bank België is een schitterend bedrijf, maar de groep zit in moeilijk vaarwater. Het probleem is dat Dexia een verleden meesleurt dat geregeld moet worden. Ik kan niet in detail treden, maar de afbouw van de balans en van de kortetermijnfinanciering moet sneller.”
Sneller activa en schulden afbouwen
Dexia is in het verleden gegroeid dankzij een businessmodel dat alleen maar kon functioneren als er veel en goedkoop geld in de markt circuleerde. “Een bankier die niet meer uitgeeft dan er binnenkomt en die de looptijden van die twee stromen op elkaar afstemt, gaat toch geen langetermijnkredieten toekennen als hij een beroep moet doen op kortetermijnfunding? Dan kan het verhaal morgen voorbij zijn.”
Die financierings- en balansstructuur saneren, daar is CEO Pierre Mariani dag in dag uit mee bezig, beklemtoont Clijsters. “Ik heb diep respect voor het werk dat die man verricht. Hij concentreert zich volledig op de sanering van het verleden, allicht tot frustratie van andere mensen binnen de organisatie. Maar hij ziet dat terecht als zijn eerste en belangrijkste opdracht. In twee jaar is de nood aan kortetermijnfinanciering van Dexia verminderd van 260 tot 96 miljard euro. Dat is een gigantische prestatie.”
In de eerste jaarhelft versnelde Dexia zijn deleverage-programma al. Het nam daarvoor een provisie van 3,6 miljard euro. Samen met de afwaardering van Griekse obligaties resulteerde dat eind juni in een verlies van 4 miljard euro. Of de afbouw leidt tot bijkomende waardeverminderingen en verliezen, kan Clijsters niet zeggen. “De ironie is dat we dat niet zelf in de hand hebben. De kosten van de schuldafbouw worden veel meer bepaald door de evoluties op de financiële markten dan door ons. Als de marktomstandigheden verbeteren, kost het weinig. Als de markten niet aantrekken, kost het meer. Eigenlijk is de belangrijkste parameter voor Dexia de politieke besluitvorming in de schuldencrisis.”
De financiële markten hebben weinig vertrouwen in de aanpak van de eurocrisis. Alle banken staan onder druk, maar vooral die met een groot aantal Zuid-Europese overheidsobligaties in portefeuille. In die moeilijke omstandigheden moet Dexia een pak activa verkopen. “Gemakkelijk is dat niet. In betere omstandigheden hadden wij al lang onze activiteiten in Italië en Spanje kunnen verkopen. Maar de markt laat dat niet toe.”
Hopen op Van Rompuy
Clijsters stelt zijn hoop vooral op Europees president Herman Van Rompuy. “Een goede econoom met ervaring met overheidsbegrotingen. Iemand die ook de vereiste techniciteit bezit die politici vaak niet hebben. Als Europa erin slaagt de schuldencrisis te bedwingen en de financiële markten onder controle te krijgen, ziet de toekomst van de banken er veel beter uit. En ik ben er zeker van dat er oplossingen komen. Als het er in Europa echt om begint te spannen, nemen politici vaak de juiste beslissingen. Aan die gedachte moeten we ons optrekken. In dat moeilijke septemberweekend in 2008 heeft Europa, alle omstandigheden in acht genomen, de situatie toch ook redelijk onder controle gekregen.”
“Maar zelfs in het slechtst denkbare geval zal de overheid een systeembank als Dexia nooit laten vallen”, meent Clijsters. “Of het nu om Fortis of Dexia gaat, de overheid is terecht bekommerd om de klant en de centen van de spaarder. De aandeelhouder, dat is een ander verhaal, die loopt nu eenmaal een risico. In alle eerlijkheid: de verkoop van Fortis Bank aan BNP Paribas was, vanuit het standpunt van de overheid, een goede regeling. De aandeelhouders hebben zwaar gebloed. Ik was een van hen. Dat doet pijn, maar dat is nu eenmaal de logica van risicokapitaal.”
Efficiëntie verhogen
Er is nog een objectieve factor die Clijsters doet geloven dat Dexia deze crisis te boven komt. “Banken moeten kosten-efficiënt zijn, zeker banken uit een klein land als België. Die houding gaan we cultiveren. Efficiënt werken binnen de groep is een van de assen waarop we zullen werken. Investeren in nieuwe systemen, automatiseren, infrastructuur herschikken, enzovoort, dat moet allemaal leiden tot een hogere efficiëntie, zoals overeen-gekomen in het transformatieplan en zonder dat er sprake is van een sociaal bloedbad.”
Medewerkers moeten wel bereid zijn zich bij of om te scholen, en mobiliteit in functie en werkplaats te aanvaarden. “Die soepelheid moet bestaan en de werk-gever dient dat proces te begeleiden. Ik heb bij Fortis de fusie van Generale Bank en ASLK gerealiseerd met netto 2500 personeelsleden minder. In overleg met de vakbonden en met respect voor de mensen. Er is niet één dag gestaakt.”
Dan is er werk aan de winkel, want Dexia heeft de reputatie een log apparaat te zijn. “Die perceptie is deels terecht. We staan voor de uitdaging een aantal moderniseringsprocessen te versnellen. Een grote organisatie werkt vaak versmachtend. Ik wil mensen de ruimte geven om initiatieven te nemen.”
PATRICK CLAERHOUT
“De belangrijkste parameter voor Dexia is de politieke besluitvorming in de eurocrisis”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier