De onzin van eurobonds

De eurozone moet naar een politieke unie binnen dewelke de lidstaten grote brokken van hun economisch, financieel en sociaal beleid afstaan.

“De politiek kan en wil niet simpelweg de markten volgen … De markten willen ons tot bepaalde ingrepen dwingen en daar gaan we niet in mee”, zo stelde de Duitse bondskanselier Angela Merkel tijdens het weekend. Haar minister van Financiën Wolfgang Schäuble drukte de vrees uit dat de eurozone een “inflatiegemeenschap” zou worden als landen de mogelijkheden zouden krijgen om eurobonds uit te geven vooraleer er grotere eenvormigheid komt in het budgettaire beleid van de lidstaten.

Die eurobonds staan hoe langer hoe meer centraal in de hele discussie rond de crisis in de eurozone. Steeds meer politici van niet-Duitse signatuur beginnen het pleidooi voor eurobonds hartstochtelijk te steunen. Toch hebben Merkel en Schäuble in dezen groot gelijk: de invoering van eurobonds nu is een garantie op nog veel grotere problemen op termijn en dit omwille van essentieel twee, aan elkaar gelinkte redenen. Ten eerste, landen met traditioneel minder aandacht voor de degelijkheid van hun publieke financiën (in de realiteit een stevig peleton aangevoerd door Italië en Frankrijk) vinden in hun eurobonds het perfecte alibi om met dat laks beleid voort te doen. Ze kunnen met eurobonds immers free-riden op de reputatie en de degelijkheid van landen als Duitsland en Nederland. De rentelasten van de deficitlanden dalen, die van de surpluslanden stijgen. In die surpluslanden gaan de zittende politici electoraal levend gevild worden (cfr. de jongste opiniepeilingen in Nederland en Duitsland, om van de regionale verkiezingsuitslagen bij onze oosterburen maar te zwijgen).

Ten tweede, met eurobonds gaan we naar een situatie heel vergelijkbaar met wat zich de voorbije jaren afspeelde in de markt van de zogenaamde mortgage backed securities (MBS, verhandelbaar papier gebaseerd op hypothecaire waarden). Door handig mengen en hermengen werden grote volumes aan MBS gecreëerd die allemaal AAA-ratings meekregen. De rommelhypotheken werden handig ondergedompeld in een steeds dunnere stroom van wel waardevolle hypothecaire waarden. Toen de bom barstte en iedereen zich plots realiseerde dat men geen AAA-papier in bezit had maar junk of quasi-junk, spatte de boel als met een oerknal uit elkaar. De ontsporing van 2008-2011 hangt in hoge mate samen met het fenomeen van de minderwaardige MBS.

Met eurobonds gaat het net zo lopen. Alle eurolanden gaan dan in één obligatiezak met aanvankelijk als gevolg een glorieuze AAA-rating. Ondanks zware beloftes en ronkende verklaringen, tot en met het onderschrijven van knap strenge ogende pacten, blijven de knoeiers echter knoeien. De stevige knapen krijgen het intern alsmaar lastiger om de maatregelen door te drukken nodig om hun publieke financiën op orde te houden. Het resultaat is dat op een blauwe maandag de markten beseffen dat ze helemaal geen AAA-papier meer hebben met hun eurobonds en fanatiek aan het dumpen gaan. De enige uitweg op dat moment is dat de Europese Centrale Bank (ECB) het gedumpte papier massaal opkoopt via creatie van vers geld. De “inflatiegemeenschap” van Schäuble is dan binnen de kortste keren een uiterst onaangenaam feit.

De eurozone moet snel en doortastend naar een heuse politieke unie binnen dewelke de lidstaten grote brokken van hun economisch, financieel en sociaal beleid afstaan aan het Europese niveau. Zolang dat niet gebeurt, is de creatie van eurobonds in het beste geval een uitstel van executie.