De nieuwe klassenmaatschappij

Via het ongewone procédé van een woordenboek schetst trendwatcher Faith Popcorn een beeld van de nabije toekomst. Waarin de nieuwe klassenkloof loopt tussen genetisch verrijkte en ‘natuurlijke’ mensen.

Eerst een bekentenis: “Ons huwelijk is afgelast. Definitief. Verscheur de uitnodiging voor de bruiloft. Mijn genen voor toekomstig financieel succes zijn immers barslecht, zo toont mijn DNA-doorlichting aan. Prompt werd ik ge-DNA’d door mijn aanstaande.” Ja, vroeger heette dat gewoon gedumpt en, nee, we misbruiken deze rubriek niet voor hartbrekende persoonlijke ontboezemingen. We citeren alleen uit de jongste toekomstvoorspelling van Faith Popcorn, waarin ze onder meer ingaat op de enorme vlucht die DNA-tests zullen nemen. In de komende jaren (voor de sceptici: decennia) zullen die tests alsmaar sneller, goedkoper en accurater worden.

Popcorn, door het zakenblad Fortune uitgeroepen tot de Nostradamus van de marketing, schrijft geen scenario’s voor Star Wars, maar voor de ondernemingen die haar kunnen betalen. Trendwatching heeft immers niets te maken met de glazen bol, maar met het opmerken van de kiemen van aankomende (maatschappelijke) trends en (technische) mogelijkheden. Zo voorspelde Popcorn al in de jaren tachtig de huiselijkheid van het cocoonen (een trend die met de huidige dreiging in de wereld een comeback zal maken) en het succes van de robuuste viermaalvierwagens in westerse oorden waar die absoluut niet nodig zijn, maar die wel de illusie van het avontuurlijke geven (en een kick geven aan macho’s).

Tussendoor schrijft Popcorn megasellers. Denk maar aan Clicking (1996). Haar jongste telg schreef ze samen met Adam Hanft, een New Yorkse reclamemaker. Onder de roekeloze titel Dictionary of the Future passeren 35 thema’s de revue – van oud worden tot nieuwe jobs, van misdaad tot spiritualiteit, van biotechnologie tot personal finance. Na een (te) korte introductie voor elk onderwerp, volgt een woordenboek, waarin de nabije toekomst samengeperst wordt in de uitleg van kernwoorden. Sommige woorden bestaan al, maar vele zijn nieuw of krijgen een nieuwe betekenis. Via die compacte woordenboekwerkwijze schetsten Popcorn en Hanft een nieuw wereldbeeld – soms wat onwezenlijk, sporadisch met een prikkel ironie, maar vaak ook met de ernst van een marketeer die de ondernemer (of desnoods de politicus) in een bepaalde richting wil stuwen.

Overspelkrediet. Terug naar de afgeknapte romance, die heel koel afsprong op de povere DNA-resultaten. Ongehoord en deerniswekend? Zet u dan maar schrap voor nog meer kilheid. Als er één trend naar voren springt in dit woordenboek, is het wel de absolute zakelijkheid. De nieuwe wereld is niet besteed aan dromers en romantici. Al kunnen infidelity credits, zeg maar overspelkrediet, heel wat relaties redden: paren zullen vooraf bepalen hoeveel buitenechtelijke affaires hun huwelijk toestaat. Ze kunnen overspel plegen tot hun krediet opgebruikt is.

Voor de bruiloftstaart aangesneden kan worden, is er niet alleen de hindernis van de DNA-test, maar komt er ook een huwelijkssimulatie: een softwareprogramma waarin het karakter, de interesses en de ambitie van de partners vergeleken worden. Bovendien zullen de partners er als in een assessmentproef moeten reageren op realistische scènes over geld, seks en de opvoeding van kinderen. “Dit programma kan de beste investering van je leven zijn,” grappen de auteurs.

Ernstiger wordt het bij het verwekken van kinderen. Denk daarbij vooral niet aan seks, we stevenen af op de maakbare Heerlijke Nieuwe Wereld, het beangstigende ingenieursparadijs dat Aldous Huxley in zijn spraakmakende roman uit 1932 beschreef.

Genetisch proletariaat. Wie niet kan of wil meedoen aan de bio- en andere technologische hoogstandjes, dreigt zijn nakomelingen te veroordelen tot het genetische proletariaat. Daar loopt de nieuwe maatschappelijke scheidingslijn: de natuurlijken zullen de superieure gezondheid, kracht en intellectuele vermogens van de genetisch verrijkten ontberen. Met die nieuwe klassenmaatschappij verwijzen de auteurs naar Remaking Eden, het boek uit december 1997 waarin de bioloog Lee Silver de opkomst van de genetische aristocraten beschrijft. Silver gaat ervan uit dat de genetische aristocraten de natuurlijken zullen bejegenen zoals de mensen vandaag de chimpansees bejegenen.

Ter afronding nog enkele opvallende lemmata uit het woordenboek van de toekomst. Cool consultants helpen steden om verloederde buurten om te toveren in hippe bestemmingen. In een yoghurtstad vindt u een aangenaam bruisend cultuurleven dat vooral gepensioneerde babyboomers zal aantrekken. BuySexuals kunnen het zich veroorloven om alleen te shoppen in de duurste merkenboetieks, maar wisselen die winkeltours af met aankopen in de Delhaize en mogelijk zelfs de Aldi om de hoek. Dat doen ze niet uit zuinigheid, maar omdat ze willen tonen dat ze niet gevangen zitten in de merkenwereld.

Luc De Decker [{ssquf}]

Faith Popcorn & Adam Hanft, Dictionary of the Future. Hyperion, 414 blz., 27,95 euro. Verkrijgbaar bij Acco Leuven, 016 29 11 00, fax: 016 20 73 89.

Bioloog Lee Silver gaat ervan uit dat de genetische aristocraten de ‘natuurlijken’ zullen bejegenen zoals de mensen vandaag de chimpansees bejegenen.