De nationale intrestaftrek

Het rommelt in de Belgische fiscaliteit. Van de drie bijzondere fiscale gunstregimes die ons land heeft ingevoerd om buitenlandse investeringen aan te trekken – de excess profit rulings, de notionele-intrestaftrek en de aftrek voor octrooi-inkomsten – liggen er twee internationaal onder vuur. De excess profit rulings botsten op het veto van de Europese Commissie, en de Verenigde Staten voeren de druk op om de notionele-intrestaftrek af te schaffen.

Toch is de kritiek op die fiscale voordelen niet zo verrassend. Na 9/11 heeft de internationale gemeenschap vrij succesvol de strijd aangebonden tegen de klassieke belastingparadijzen, met als resultaat dat bankgegevens vanaf 2017 wereldwijd worden uitgewisseld. Na de belastingparadijzen is het de beurt aan de fiscale oases, en zo komt ook ons land in het vizier. Wie de eerlijkheid heeft om zijn chauvinistische bril af te zetten, moet wel toegeven dat de kritiek op de Belgische gunstregimes ergens gegrond is.

Neem de notionele-intrestaftrek. Met dat systeem kunnen internationale ondernemingen hun groepskapitaal centraliseren in een Belgische financieringsvennootschap, waarna ze dat kapitaal weer lenen aan ondernemingen van dezelfde groep. Voor velen is dat een mooi systeem, maar het brengt kunstmatige winstverschuivingen van het buitenland naar België op gang. De intresten op die Belgische leningen zijn in het buitenland aftrekbare kosten, maar door de notionele-intrestaftrek worden ze in België niet belast. Is het dan zo vreemd dat de Verenigde Staten de druk op de Belgische regering opvoeren om een eind te maken aan dat systeem?

Hetzelfde geldt voor de excess profit rulings. Door dat systeem kunnen filialen van multinationals rulings afsluiten met de Belgische fiscus, waarmee ze een deel van hun Belgische winst vrijstellen, omdat ze behoren tot een internationale groep. De bedoeling is dat die vrijgestelde winst in het buitenland wordt belast, maar dat is uiteraard niet het geval. Is het dan zo vreemd dat de Europese Commissie die vorm van fiscale begunstiging als verboden staatssteun bestempelt?

De Belgische regering moet beseffen dat het tijdperk van die gratuite belastingregimes voorbij is. Het is dan ook jammer dat ze voorlopig geen consensus kan vinden om de vennootschapsbelasting grondig te hervormen, zoals minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) had voorgesteld. Ons land mist zo de kans om een internationale voorsprong te nemen.

Onder druk van allerlei lobby’s is een complex fiscaal systeem ontstaan. Er is een zeer hoog belastingtarief, terwijl de belastbare grondslag via allerlei aftrekmechanismen substantieel kan worden verminderd. Maar het is een feit dat de excess profit rulings, de notionele-intrestaftrek en de aftrek voor octrooi-inkomsten grotendeels ten goede komen aan grote ondernemingen, en niet aan kmo’s. Het gevolg is dat de belastingdruk ongelijk is verdeeld tussen kleine, middelgrote en grote multinationale ondernemingen. Het gevoel van onrechtvaardigheid dat daardoor ontstaat, is een voedingsbodem van frustratie, en dat wakkert anti-fiscaal gedrag enkel maar aan. Nochtans staat een rechtvaardig en neutraal belastingsysteem garant voor het vertrouwen in de overheid. Nu de internationale kritiek op het Belgische fiscale systeem aanzwelt, is het hoog tijd om vooruit te denken en een fiscale hervorming in gang te zetten.

Een modern fiscaal systeem moet gelijke kansen bieden aan wie wil ondernemen, aan wie wil investeren in onze economie en aan wie werkgelegenheid wil creëren. Dat kan enkel door de fiscale gunstregimes grondig te saneren en het tarief van de vennootschapsbelasting drastisch te verlagen. Kijk naar Ierland, waar de regering het nominale tarief van de vennootschapsbelasting in 2003 zelfs tot 12,5 procent heeft doen zakken. Fiscale voordeelregimes moeten mogelijk blijven, als die zijn gekoppeld aan de expliciete voorwaarde om te investeren, te innoveren en werkgelegenheid te creëren. Het komt er nu op aan werk te maken van een fiscaliteit die een gezond en innovatief investeringsklimaat ondersteunt. Dat is een wereld van verschil.

De auteur is advocaat en hoogleraar fiscaal recht.

MICHEL MAUS

Nu de internationale kritiek op het Belgische fiscale systeem aanzwelt, is het hoog tijd om een fiscale hervorming in gang te zetten.