De muur van wantrouwen

De confrontatie tussen Amerika en China zal verder gaan dan de handel.

Welke gevaren en tegenslagen Xi Jinping en de Chinese Communistische Partij in 2019 ook mogen bedreigen, ze zullen de eer opstrijken voor een opmerkelijke prestatie: het verenigen van Amerika’s kibbelende elites rond de noodzaak om tegen China op te komen.

Achter die Amerikaanse eenheid zullen grote meningsverschillen schuilgaan. Het ene kamp, dat bestaat uit het merendeel van Trumps adviseurs voor nationale veiligheid, spionagechefs en leden van beide partijen in het Congres, zal China de grootste bedreiging voor mondiale normen en regels noemen. Ze zullen China ervan beschuldigen dat het de welvaart en de macht van zijn eenpartijstaat gebruikt om te spotten met de regels van de wereldhandel, geheimen te stelen, Amerikaanse bondgenoten in Azië te koeioneren en zijn onderdanen te onderdrukken in eigen land en in het buitenland als ze daar werken of studeren.

Een tweede kamp zal uit één man bestaan: Donald Trump. Van de Amerikaanse president mag worden verwacht dat hij cynische bewondering zal tonen voor de Chinese leiders omdat ze zo lang straffeloos regels hebben geschonden. Hij zal ze feliciteren omdat ze de belangen van China vooropstellen en opperen dat Amerika hetzelfde mercantilistische, protectionistische spel zou moeten spelen en winnen. In 2019 zal hij als zo vaak zijn bondgenoten beschrijven als parasieten die voor hun eigen defensie zouden moeten betalen. Hij zal zijn minachting uitspreken voor de mondiale waarden en het gepraat over universele rechten. Dat China de mohammedaanse Oeigoeren-minderheid in de westelijke regio Xinjiang beestachtig behandelt, zal daarvan een pijnlijk bewijs zijn. Reken maar op hoorzittingen van het Congres om de bewijzen te onderzoeken dat honderdduizenden Oeigoeren in heropvoedingskampen zijn opgesloten. Houd u vervolgens vast voor de sympathiebetuiging van Trump aan de Chinese bewering dat alleen een keiharde aanpak islamitisch terrorisme kan voorkomen.

Toch zal er in 2019 één simpele gedachte zijn die Trump en zijn ondergeschikten verenigt. Ze zullen het erover eens zijn dat China een economische, technologische en militaire supermacht wil worden ten koste van Amerika. Trump en zijn team zien nog een laatste kans om die Chinese ambities te stoppen of af te remmen en zullen manieren zoeken om snel op te treden. Er komen misschien wetsvoorstellen voor een strengere screening van Chinezen die Amerikaanse bedrijven en bedrijfsmiddelen willen opkopen. Misschien zal het Congres ermee dreigen federale subsidies in te houden voor universiteiten die Confuciusinstituten toestaan met Chinees geld op hun campus actief te zijn. Amerikaanse inlichtingendiensten zullen misschien details onthullen over Chinese spionage en hackings, terwijl de regering-Trump samen met het Congres Amerikaanse technologiebedrijven onder druk zet om gevoelige productie uit China weg te halen.

Vertraging groei

Het Chinese antwoord op dat alles kan verrassend zijn. Ook al begint 2019 met veel gepraat over de handelsoorlog tussen Amerika en China, het jaar zal zo niet eindigen. De Chinese leiders zullen geen plezier beleven aan 2019. De economische groei van hun land zal vertragen. In het buitenland zal het gemopper over de “diplomatie van de schuldenval” toenemen, wanneer regeringen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika moeite hebben met de terugbetaling van de door China verstrekte leningen voor omvangrijke infrastructuurprojecten. De moslimwereld zal zich luider uitspreken over de onderdrukking in Xinjiang. Met het oog op de stabiliteit in eigen land kunnen de leiders in Peking weleens meer belust op verzoening blijken dan velen vrezen.

Ze zullen niet proberen de tarieven van Trump met eigen invoerrechten te evenaren. Ze zullen gesloten sectoren voor Amerikaanse en andere westerse bedrijven openstellen, de limieten op investeringen in joint ventures opheffen en zelfs hun chequeboek openen en voor miljarden dollars Amerikaanse goederen kopen. Er zijn goede redenen waarom China niet overgaat tot grootschalige douane-inspecties, belastinginvallen of andere represailles tegen Amerikaanse bedrijven. Het vreest dat alle buitenlandse bedrijven hun investeringsrisico dan zullen heroverwegen. Sommige Amerikaanse bedrijven zullen hoe dan ook hun plannen versnellen om de productie uit China terug te trekken. De communistische leiders zullen Europese, Japanse en Zuid-Koreaanse bedrijven opdringerig proberen te verleiden om toe te treden tot de Chinese markt, ook al sporen ze hun onderzoekers en wetenschappers aan om het land onafhankelijk te maken in geavanceerde technologie.

Door die Chinese, op het eigen belang gerichte afwegingen zullen de handelsspanningen met Amerika in 2019 eerder smeulen dan exploderen. De Amerikaanse productieketens in China zullen eerder doodbloeden dan dat ze rigoureus worden afgesneden.

Echte botsing

Op korte termijn zal de logica van de wedijver China en Amerika op verschillende gebieden tegenover elkaar stellen. Terwijl team-Trump frustrerende onderhandelingen met Noord-Korea moet doorworstelen over het kernwapenprogramma, zal China steeds minder coöperatief zijn. Het zal het toezicht op de bestaande sancties versoepelen en elk gesprek over nieuwe afwijzen. China zal ook meer risico’s nemen in de Zuid-Chinese Zee door nieuwe wapensystemen op omstreden riffen te installeren. Er zal een groot risico zijn op een echte botsing tussen Amerikaanse en Chinese oorlogsschepen en gevechtsvliegtuigen. Chinese diplomaten zullen vaker voor spelbederver spelen bij de Verenigde Naties en andere internationale forums en vaak de kant van Rusland kiezen.

De wereld moet zichzelf schrap zetten voor een ongewoon soort confrontatie tussen Amerika en China. Het zal geen handelsoorlog zijn en evenmin een botsing van waarden zoals tijdens de Koude Oorlog, het zal eerder aanvoelen als wederzijdse isolatie: een grote muur van wantrouwen.