‘De mondialisering van de vergrijzing zal de wereldorde in de 21ste eeuw boetseren’

‘Voluntaristische en selectieve immigratie is niet alleen een economische bonus, het is ook een strategische noodzaak in tijden van interne vergrijzing’, zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney en visiting fellow bij de denktank Itinera.

De pandemie speelt met de demografie. De oversterfte van miljoenen coronadoden zal, voor het eerst sinds mensenheugenis, de levensverwachting doen dalen. Normaal is dat een tijdelijke knik, met dank aan voortschrijdende wetenschap en technologie. Belangrijker is de domper op de geboortes. Corona geeft het geboortecijfer een tik van zo’n 15 procent, al gauw vele honderdduizenden gemiste baby’s per jaar voor zowel Europa als de Verenigde Staten.

Is de ‘baby-bust‘ tijdens corona de prelude van een babyboom na corona, of zal een generatie van verloren baby’s de mensheid tekenen? Demografen verwachten eerder het tweede dan het eerste. De geboortekrimp past in een bredere en langere trend van dalende geboortecijfers, overal het bijproduct van meer welvaart en meer vrouwenemancipatie. Afrika is het laatste continent om aan die trend te beginnen, elders was die trend al ingezet.

Zodra het gemiddeld aantal geboortes per vrouw onder de 2,1 daalt, is de bevolkingsafname ingezet. Europa zit al lang in dat langzaam uitstervende schuitje. Recente studies leren ons dat zowel Amerika als China ons daarin is gevolgd. Globaal zal de mensheid vroeger dan verwacht pieken, misschien al tegen 2050. Goed nieuws voor de planeet, slecht nieuws voor de mens.

De combinatie van een hoge levensverwachting en minder geboortes betekent vergrijzing. De mondialisering van de vergrijzing zal de wereldorde in de 21ste eeuw boetseren. Verplaats je mentaal naar een jongere natie, bedenk de discussies die onze politiek overheersen en je beseft: vergrijzing betekent minder dynamiek, minder drang, meer geld en energie naar een verleden van pensioenen en zorg, minder investering in de toekomst.

Vergrijzing zet een rem op innovatie en productiviteit. Ze knaagt aan de kansen van jongeren en ze verschraalt de talentreserve in de economie. Minder groeipotentieel, meer schulden, meer krapte op de arbeidsmarkt, meer inflatie, minder vastgoed. Als dat onze demografische bedding wordt, is vooral China de risee. Door decennia artificiële geboortebeperking heeft China de sneltrein richting vergrijzing genomen. Westerse landen worden oud nadat ze rijk werden, in China is dat omgekeerd. Dat zal de cohesie in de Chinese samenleving ondermijnen en de politieke prioriteiten binnenlands maken.

China telt nog altijd 1,4 miljard inwoners en een paar honderd miljoen jongeren. Het is nog geen rimpelnatie. Maar in de lange strijd om dominantie tegen Amerika is demografie een Chinese handicap. Net als andere Aziatische landen zoals Japan en Zuid-Korea, is China traditioneel en cultureel geen immigratieland. Voor de Chinese communistische dictatuur zijn immigranten zelfs politiek onwenselijk en bedreigend. Amerika daarentegen is een immigratienatie.

De demografische groei, de energie en het baanbrekende ondernemerschap van de VS zijn al eeuwenlang gestuwd door grote golven immigranten. Immigratie heeft ook risico’s. Als je niet goed organiseert en controleert, als de economie geen opwaartse lift biedt, als de samenleving de nieuwkomers niet verwelkomt, dan is immigratie een splijtzwam. Maar voluntaristische en selectieve immigratie is niet alleen een economische bonus, het is ook een strategische noodzaak in tijden van interne vergrijzing.

Geopolitiek is ook immigratiepolitiek. Niet voor niets wil de Amerikaanse president Biden immigratie opnieuw omarmen, doet Canada al tijdens corona hetzelfde en wil het Verenigd Koninkrijk na de brexit grootscheeps gewenste immigranten aantrekken. Een gezonde natie heeft nieuw bloed nodig. Ook wij. Wij kennen zowel forse vergrijzing als mismeesterde immigratie. Dat is het slechtste van twee werelden. Maar als we het tij keren en ook zelf een succesvolle immigratienatie worden, dan worden we daar allemaal niet alleen beter, maar ook sterker van.