De mens moet opnieuw centraal staan

Wie zich dezer dagen macro-econoom noemt, zit meer dan ooit verstrikt in de gepolariseerde discussie over wat nu echt nodig is – of zeker te mijden – om uit ‘de crisis’ te geraken. Meer overheidsuitgaven en deficit spending? Of toch maar bezuinigen en sluitende begrotingen nastreven? Politici verliezen zich in tegenstrijdige adviezen, terwijl visie en leiderschap naar de achterbank verhuisd zijn uit electorale en andere opportunistische overwegingen. ‘De financiële markten’, zeg maar de analisten en beleggers (zijn er eigenlijk nog wel investeerders?), zijn kennelijk net zo goed het noorden kwijt, mede onder invloed van die kibbelende economen en machteloze politici. Terwijl dat alles zich voor onze vermoeide ogen afspeelt, rijst uiteraard de vraag wat er nu eigenlijk écht aan de hand is en wat er nog overblijft van de economische theorieën, de economische politiek en de vrije markt.

Eén ding is duidelijk: op deze manier komen we er niet uit. We verliezen kostbare tijd en energie, en missen daardoor de kans om deze crisis te bezweren en ze naar het discussieforum van behoedzame historici of edele academici te verwijzen. In al het gekibbel – of lijdzaam toezien – lijken we wel iets uit het oog te hebben verloren: dat economische groei niet door economen of politici, laat staan door financiële markten wordt gemaakt, maar het resultaat is van het dagelijkse harde werken van ondernemers, bedrijfsleiders, werknemers,… Elke dag proberen zij op een efficiënte manier meer te doen met minder, klantwaarde te leveren die boven hun kosten uitstijgt, kortom welvaart en waarde te creëren.

Het macro-economische of politieke discours dat we nu beleven, voegt geen waarde toe, maar dreigt integendeel veel waarde te vernietigen. In die mate zelfs dat al het gepieker en gepanikeer uiteindelijk zelfs de meest gemotiveerde bedrijfsleider of investeerder aan het twijfelen zou doen slaan. De ‘selffulfilling prophecy’ is dan rond. Want als één ding nodig is voor het goed functioneren van een economie, van een maatschappij, of van elke menselijke samenwerking of verhouding, dan is het wel vertrouwen.

Het is tijd- en energieverlies om de microcosmos van waardecreatie en groei met stadhuisconcepten van macro-economie en politiek te lijf te willen gaan. Wat een nonsensicale discussies worden nu toch gevoerd! Moeten we meer geld uitgeven voor economische groei? Ja, nee. Moeten we bezuinigen voor economische groei? Nee, ja. Alsof de kwaliteit van een investering of een uitgave afhangt van het bedrag of van de financieringswijze. Er zijn goede en slechte investeringen; er zijn nuttige en nutteloze uitgaven. Maar dat kan slechts op detailniveau beoordeeld worden, geval per geval, project per project – zoals dat in goed draaiende bedrijven gaat, of in een goed draaiende overheid.

Menig internationaal onderzoek, vanuit de meest uiteenlopende invalshoeken en met de meest verscheiden data en observaties, komt telkens weer tot hetzelfde besluit: de economische waarde wordt in de eerste plaats op microniveau gecreëerd, door een paar mensen, op het niveau van een project of onderneming. Omgevings- en macrofactoren spelen slechts een secundaire rol, zowel in positieve als in negatieve zin.

Terug naar de mens als de maatstaf van alle dingen? Door onze drang om alles in eenvoudige concepten en begrippen te willen vatten, te veralgemenen, onze drang om op de dingen vat te krijgen, te visualiseren, overzicht te krijgen en ‘maakbaar’ te maken, lopen we het gevaar om de specificiteit van de dingen uit het oog te verliezen en daardoor onze vat erop te verliezen. We dreigen in een simplistische analysis paralysis terecht te komen. En de echte voedingsbodem en motor van economische groei en vooruitgang te negeren of te belemmeren.

De wereld is nu eenmaal complex en laat zich niet in een paar woorden of zinnen of formules vatten. Jammer, want daar kan je geen ronkende krantenkoppen of oneliners mee maken. Of indrukwekkende columns over plegen.

De auteur is professor strategie en internationaal management aan Solvay (ULB), TIAS (Tilburg) en KU Leuven.

PAUL VERDIN

Economische waarde wordt in de eerste plaats op microniveau gecreëerd, door mensen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content