De marketing van Plato

Had u moeite om een kerstgeschenk te kiezen ? Ovidius, Vergilius, Plato, Homeros, Herodotos brachten misschien verademing. Klassiekers worden best-sellers. Kritak, Ambo, Athenaeum, Sun en het marktgat.

Heeft u het al meegemaakt ? Naast het zeepje en het munttabletje op het hoofdkussen, biedt uw hotel het pocketje Leven in eenzaamheid van Petrarca aan. In vertaling.

De vertaalde klassieker is een trend. Rond nieuwjaar werd hij nog meer gebeiteld. “Het klassieke boek dook op als het betere geschenk. De lezers balen van de nepdebutanten en bestellen Chaucer, Augustinus, Shelley, Mann ; de oude en de jonge klassieken,” bevestigt Hans Vandevoorde van Kritak, uitgever van Kritak Klassiek, een reeks van 10 lentes. Chaucer’s Canterbury Verhalen van Ambo Klassiek, verdeeld door Kritak, vlogen in de eerste zes maanden met 5000 stuks de boekhandels uit, de tweede druk is klaar. Vlaanderen verzette reeds 620 eksemplaren, het dubbele van een normaal verkoopcijfer op jaarbasis.

De oudjes bekampen mekaar. In de jaren twintig bezorgde prof. dr. Barnauw de krakkemikkige Vertellingen van Kantelberg. Gelijklopend met de Ambo-editie is Barnauw opnieuw bij Ooievaars en Chaucer verschijnt in hardcover bij Het Spectrum. De smaakmakende Antwerpse boekenzaak De Groene Waterman organizeert in mei a.s. een “Maand van het Klassieke Boek”. Standaard Selektief, de Mediashop van het dagblad, biedt zeven titels aan van Ambo Klassiek.

Wat maakt Plato populair ? Hans Vandevoorde : “Bijvoorbeeld, het overaanbod aan flauwe debutanten drijft de lezer naar de klassiekers. Ook stimuleert het fin-de-siècle een zoektocht naar de wortels van ons geestelijke bestaan. Eveneens, en dat is dan zeer modern als reden, is er van alles té veel, niks is onbeschikbaar en de klassieken zijn een deel van het overaanbod. Vergeet bovendien ook niet dat de kennis van het Latijn en het Grieks inzakt, vertalingen moeten dus om de oudste wijsheid te ontdekken en door te geven. Ook is het lekkerder lezen in je moedertaal. Onderschat de moeilijkheid van een jonge klassieker als James Joyce niet.” Piet Bulteel, verkoopleider van Kritak, ziet een parallellisme met de herwaardering van de traditie : “Ook in andere kunstuitingen kan je van een gelijksoortig reveil spreken. Zo zijn Helmut Lotti en Pavarotti populair met klassieke muziek en gaat de avant-garde op in het herontdekken van basiskleuren en in het kombineren van klassieke vormen.”

Er is een nieuw publiek : de 50-plusser in maatpak die Grieks-Latijnse deed : “Zijn voorraad levensuren vermindert, dus wil hij die selektiever en kwalitatiever doorbrengen, daarom zoekt hij de hoge waarde van de klassieke teksten,” stelt Hans Vandevoorde. “De klassiekers zijn misschien ook een alternatief voor het kristendom, gezocht wordt naar de voorkristelijke normen en ervaringen. Alhoewel, de vertaalde bijbel trekt toch ook weer nieuwe lezers, dan wel om zijn kultuur en taalkundigheid.” De nieuwe Willebrord-vertaling is aan haar tweede druk toe, de eerste oplage van oktober jl. bedroeg 10.500 eksemplaren.

Kritak, uit de stal van Meulenhoff ( PCM), publiceert sedert 1985 aan een laag ritme twee boeken jaarlijks Kritak Klassiek. Het aantal uitgaven zal opgevoerd worden naar 4 à 6 per jaar, wat 25 % is van Kritaks publikatieprogramma. Hans Vandevoorde : ” Kritak Klassiek heeft een introducerende bedoeling, de inleiding op de literaire tekst is begrijpelijk zonder schools te worden, de voetnoten zijn beperkt tot het essentiële.” De klassiekers geven aanzien, fungeren als visitekaartje en dynamizeren een fonds. “Langs interne kruissubsidiëring zijn de klassiekers betaalbaar,” beklemtoont Hans Vandevoorde.

Kritak Klassiek en het Nederlandse Ambo Klassiek, de marktleider, coproduceren vaak. Augustinus, zes titels, van Ambo Klassiek verkocht tot vandaag 1000 eksemplaren in Vlaanderen, 15 % van de oplagen. Elke klassieker blijft gemiddeld vijf jaar in voorraad. Hans Vandevoorde : “Kritak publiceert geen klassiek in de beperkende zin uit het Latijn en het Grieks we waaieren uit naar het einde van negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw. Eliot, Joyce, Rimbaud behoren tot ons aanbod.” Fin-de-siècle-letterkunde is Vandevoordes sterkte, in een vorige baan was hij opsteller van het literaire tijdschrift Yang en onderzoeker naar Karel Van de Woestijne.

De grote konkurrenten van Kritak Klassiek zijn Athenaeum– Polak & Van Gennep (Amsterdam) en Historische Uitgaven van Sun (Nijmegen). Kritak verdeelt Ambo Klassiek sedert 1993. Ambo Klassiek schuift, zoals Kritak, op van de oude naar de jonge klassieken. Een marktverzadiging tekent zich af. Het winkelpakket van Kritak Klassiek heeft een waarde van 8370 frank, dat van Ambo Klassiek 65.000 frank. Ambo houdt zich (voorlopig ?) aan de duurdere ingebonden boeken.

Kannibalizeert de goedkope uitgave het ingebonden boek ? “Dat is een langlopende twist onder uitgevers, pockets werken marktverruimend en mogen dus,” meent Hans Vandevoorde.

F. Cr.

HANS VANDEVOORDE EN PIET BULTEEL (KRITAK) Er bestaat een nieuw publiek voor klassiekers, de 50-plusser in maatpak met Grieks-Latijnse opleiding. Die woekeren met hun uren en willen kwaliteit.