De maffia bepaalt de prijs

Het parket behandelt 31 dossiers over BTWûzwendel met gsm’s. De fraudeurs maakten de Belgische schatkist zo’n 14 miljard frank lichter. Bovendien vervalst de fraude de concurrentie tussen de kleinhandelaars. Als er niets wordt gedaan om dit fenomeen een halt toe te roepen, kan de OostûEuropese maffia de fakkel overnemen.

“Een populair product met een hoog BTW-tarief, dat eenvoudig kan worden vervoerd _ dat is wat zwendelaars zoeken. De gsm is dan ook uitermate geschikt,” legt Frank Philipsen uit. Hij is raadgever voor het kabinet van Alain Zenner, de regeringscommissaris die belast is met de strijd tegen de grote fiscale fraude. De cijfers bevestigen zijn stelling. “Tussen 1993 en 2000 zijn er 31 dossiers inzake BTW-zwendel met gsm’s doorgegeven aan het parket, voor een totaal bedrag van ongeveer 14 miljard frank. De aanleiding daartoe waren de verklaringen die de banken hadden afgelegd aan de anti-witwascel,” zo wordt ons meegedeeld door het CDGEFID, de organisatie die belast is met de strijd tegen financiële misbruiken.

In de sector van de gsm-handel rezen de winkels tot voor kort nog als paddestoelen uit de grond en werd een spectaculaire groei in de verkoop gerealiseerd met comfortabele marges. Maar sinds de BTW-zwendelaars zich op deze sector gegooid hebben, is het voor vele eerlijke handelaars een dagelijkse strijd. Het aantal over te nemen verkooppunten valt niet meer bij te houden. “In de gsm-markt vind je toestellen voor minder dan de kostprijs van de fabrikant,” legt een onderzoeker uit. Dit is enkel mogelijk omdat gsm’s vaak worden verhandeld van het ene land naar het andere, waarbij bij elke grensovergang het BTW-bedrag wordt vermeden.”

Operatoren in gevaar

“De operatoren hebben slechts oog voor één ding: het activeren van abonnementen of het verkopen van voorafbetaalde kaarten. De verkoop van gsm-toestellen interesseert hen niet echt, behalve indien ze daarmee _ onder de vorm van een promotiepakket _ het aantal abonnementen de lucht in kunnen jagen,” legt de zaakvoerder van een Mobistar Center uit, een keten van winkels die worden uitgebaat door zelfstandigen, maar die eigendom is van de mobiele-telefoniegroep. Chris Van Roey, head of external communication bij Mobistar, bevestigt dat “alles wat de verkoop van toestellen aangaat uitsluitend de bevoegdheid is van de zelfstandige uitbaters.”

En daar ligt wel degelijk het probleem. Geconfronteerd met een moordende concurrentie, hebben de verkopers vaak geen andere keuze dan uiteindelijk toestellen voor een uiterst lage prijs te kopen bij een zwendelaar of bij een bedrijf dat achter de schermen met een zwendelaar samenwerkt.

Voorafbetaalde kaarten

Naast de handel in gsm-toestellen, lijkt nu ook de handel in voorafbetaalde kaarten voet aan de grond te krijgen. Zo hebben sommigen al grote aantallen voorafbetaalde kaarten gekocht bij de Belgische operatoren, waarna deze bij zwendelorganisaties terechtkwamen. In een eerste fase wordt er een intercommunautaire levering van voorafbetaalde kaarten aan een buitenlands _ bijvoorbeeld een Luxemburgs _ bedrijf georganiseerd en dat met de bemiddeling van een Belgische tussenpersoon van goede naam en zeden. Dit bedrijf heeft dan een BTW-krediet tegoed. Aangezien het om een clean bedrijf gaat, is de controle hierop eerder routinematig, waardoor de BTW in de praktijk zal worden teruggestort aan de tussenpersoon, die een medeplichtige is van de zwendelaars. Vervolgens kunnen de kaarten terugkomen uit het buitenland, waarna ze opnieuw, in het zwart, op de argeloze markt worden gebracht zonder BTW. De zaakvoerder van een familiebedrijf met een omzet van 1,5 miljard frank kan zich vandaag de dag wel de haren uit het hoofd trekken: hij liet zich verleiden tot dit spelletje. En nu is hij geruïneerd. De transactie waarbij hij betrokken was, bedroeg meer dan 100 miljoen frank. Vooropgestelde winst: bijna 1 miljoen frank, na de teruggestorte 24 miljoen frank aan BTW. De BTW-controle stak echter een stok tussen de spaken.

Na de overval, de gsm?

Ook al is er wel enig amateurisme te bespeuren bij bepaalde spelers, de BTW-zwendel is op de eerste plaats een zaak van de georganiseerde misdaad geworden. “Daarbij bevinden zich onder meer oud-criminelen met een bijzonder zwaar verleden. Sommigen onder hen hebben zelfs celstraffen uitgezeten voor zwaar banditisme, wapen- of drughandel, prostitutie, bankovervallen en andere hold-ups. Ze zijn er zich van bewust dat de risico’s die verbonden zijn aan zwendel _ tot op heden kreeg nog niemand een effectieve gevangenisstraf van 6 maanden voor BTW-zwendel _ kleiner zijn dan de risico’s die ze vroeger liepen, terwijl de winsten een stuk hoger zijn dan deze van hun vroegere activiteiten. Een aantal onder hen heeft een wettelijke verblijfplaats in Luxemburg en ze betalen zwaar geld om omringd te worden door de meest bekwame personen op de markt, om ervoor te zorgen dat ze niet gepakt kunnen worden,” vertrouwt de woordvoerder van het Luikse parket ons toe.

De vertegenwoordigers van de fiscus zijn overigens niet beschermd tegen de represailles van het milieu. Sommige zwendelaars dragen voortdurend wapens en aarzelen niet om hen daarmee te intimideren, te bedreigen of om hen ermee serieus van hun stuk te brengen. Zo werd het huis van een belastingcontroleur beschadigd met een molotovcocktail.

Zonder paranoïde te worden, geven sommige controleurs blijk van hun vrees en vragen ze om middelen om hen te beschermen. Kan het ministerie van Financiën geen dienstvoertuigen ter beschikking stellen? Of zouden ze op zijn minst geen dienstnummerplaten kunnen krijgen? Dat zou er in elk geval al voor zorgen dat de controleurs niet worden lastig gevallen in hun privé-woning. In een provincie is een vermoedelijke gsm-zwendelaar _ die al lang in de gaten wordt gehouden door de politie en door het gerecht _ niemand anders dan een voormalige rijkswachter die via zijn vroegere relaties nog gemakkelijk informatie kon krijgen over het privé-leven van personen die meewerken aan het onderzoek. Hij aarzelde ook niet om deze informatie door te spelen. Deze situatie lijkt eerder thuis te horen in het Chicago van de jaren ’30.

Zwak weerwoord van fabrikanten

En wat vinden de gsm-fabrikanten daarvan? “In eerste instantie maakten ze zich niet echt veel zorgen over dit fenomeen. Ze verkochten gewoon verder,” vertelt een Brusselse gsm-verkoper. Vervolgens ondernamen ze een poging. Het onderzoek in het dossier-De Pauw, bijvoorbeeld, was het gevolg van een klacht tegen onbekenden van Nokia, Ericsson, Siemens en Motorola. Vertelt de Brusselse verkoper: “We werden daarna ook onder druk gezet door onze klanten _ en nog niet de minsten. Ze hadden een omzet die hen toeliet om bij ons aan de hoogste commerciële reducties te kopen maar ze waren op de hoogte van een netwerk waar ze gsm-toestellen van ons merk konden inkopen aan prijzen die nog een stuk lager lagen. De grote ketens konden het zich niet veroorloven om producten te kopen van de maffiaorganisaties om betere prijzen te kunnen bieden aan hun klanten _ en daar hebben we alle begrip voor. Op aanraden van de andere fabrikanten heeft Ericsson vervolgens informele contacten aangeknoopt met de fiscale administratie om actief mee te werken met de gerechtelijke overheden.”

JeanûMarc Damry

“In de gsm-markt vind je toestellen voor minder dan de kostprijs van de fabrikant.”

De BTW-zwendel met gsm’s is op de eerste plaats een zaak van de georganiseerde misdaad.