De leugenaars van Europa

Guy Verhofstadt en een zwerm van premiers, ministers, aanhangers van de Europese Unie pendelden naar Lissabon. De Belgische premier signeerde een tekst, het Verdrag van Lissabon, die haaks staat op de Verklaring van Laken in 2001. België zat toen de Europese Unie voor. ‘Onze’ Verklaring moest leiden tot een grondwet of een verdrag dat eenvoudiger zou zijn, enkele bevoegdheden zou teruggeven aan de landenleden en doorzichtig zou zijn voor de burgers. Op alle vlakken faalt Lissabon. Rechtlijnigheid en transparantie zijn niet het handelsmerk van Verhofstadt en evenmin de beginselen van zijn Europese inzet.

Europa blijkt vandaag eens te meer een geniepig onderonsje te zijn van welmenende toppolitici en hun technici die amper durven opbiechten waar ze mee bezig zijn en voor de langere termijn de sympathie, aanhankelijkheid en politieke legitimiteit van de Europese constructie ondermijnen. Is dit een toeval of een erfzonde? Een erfzonde is het juiste antwoord. De Europese Unie heeft een vader par excellence, Jean Monnet, die als een nachtelijke dief zijn Europese ideaal heeft bepleit, bevochten, samengehusseld met Amerikaanse instemming, met de steun van een binnenste kring van politici – onder wie onze Paul-Henri Spaak – met ambtenaren en vakbondslui.

Jean Monnet heeft nooit een verkozen mandaat gehad, was nooit lid van een regering, hield nooit formeel de teugels van de macht in handen, was noch een ambtenaar, noch een politicus. Monnet was een soort op zichzelf. Zijn weinige publieke optredens waren voorbeelden van verbaal gestuntel. Hij had geen instinct om een warm imago te projecteren. De bevlogen mecanicien Monnet leidde een comité waarin de grote plannen voor Europa werden gesmeed, deels geïnspireerd door zijn kompaan Robert Schuman en diens Schumanplan, het kraambed van de gelukte Europese Kolen- en Staalgemeenschap en de mislukte Europese Defensie Unie. De dorre Walter Hallstein, rechterhand van kanselier Adenauer, componeerde bij de geboorte van de EGKS, in 1951, een spotlied geïnspireerd door de Horst Wesselhymne (de held van de SS): Die Preise hoch, Kartelle fest geschlossen, Monnet marschiert, mit ruhigem festem Schritt! (De prijzen hoog, de kartels afgebroken, Monnet marcheert met kalme vaste stap).

Zes jaar na de tweede wereldbrand bestond er geen twijfel over dat op een slinkse manier de kolen- en de staalpolitiek van Duitsland en Frankrijk dienden samengevoegd te worden om Europa te beschermen voor een nieuwe uitbarsting van oorlogsbarbarij. De politieke klasse en de kiezers hadden geen tijd voor parlementaire en democratische finesses. De EGKS zou een ‘eerste regering van Europa’ worden met erkenning door de VS en Groot-Brittannië. Zonder de steelse Monnet zou Europa niet bestaan. Het momentum na de Tweede Wereldoorlog was goed voor revolutionaire doorbraken naar Europese eenheid. Wat Jean Monnet verwezenlijkte op twintig jaar was een droom die eeuwen leefde. Hij en zijn medestanders imiteerden op een zachte manier de kernideeën van het Duitse fascisme: voor de natie-staat is er geen plaats meer in de wereld en de liberale orde heeft haar tijd gehad en dient vervangen te worden door de macht van regeringen en de bevelen van administraties.

Europa ondergraaft de “sense of community” in zijn technocratische, rommelige, chaotische nieuwste verdrag. Een land, een staat, een federatie zonder gemeenschapszin, gemeenschapsliefde, is wankel. Heeft het Verdrag van Lissabon dat premier Verhofstadt voor u en mij is gaan ondertekenen geleid tot een breed Europees debat? Neen. Het wordt geeuwend ontvangen. Het Verdrag is een belangrijke stap vooruit naar een Europese federale staat. Men zou kunnen veronderstellen dat dergelijke voorstellen met hun diepe verwikkelingen voor de natiestaten van Europa, met een veel langere geschiedenis dan die van de Amerikaanse kolonies in 1787 en 1788, waar een heftige ideeënstrijd over de richting van de federatie woedde, moesten leiden tot een publieke discussie van grote omvang. Niets is minder waar.

Met uitzondering van Groot-Brittannië en Ierland slikken de Europese regeringen wat hen wordt opgedist en snurkt de Europese publieke opinie. De strijd om een Europese grondwet werd in Frankrijk en Nederland gevoerd en verloren, de makers van de Europese Unie willen geen tweede zittijd en sluizen nu iets door wat voor negentig procent de grondwet is, maar alleen niet zo heet en dus juridisch niet dient te leiden tot een volksraadpleging. Het Verdrag van Lissabon is een farce en de mikmak van de teksten zal een slechte invloed hebben op de wijze waarop de Europese Unie zal handelen. De EU is ‘s werelds grootste economie, is dus een belangrijk gebied voor stabiliteit of chaos. De leugenaars en schlemielen regeren Europa.

de auteur is directeur van trends.

Frans Crols