De laatste oliehoogmis

DE BEURSGANG van Saudi Aramco wordt de laatste hoogmis van het olietijdperk. Als de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman nog een marktwaarde van ongeveer 1500 miljard dollar wil vangen voor de kroonjuwelen van het koninkrijk, dan is het nu of nooit. De klimaatopwarming en de luchtvervuiling in de grootsteden werpen een steeds grotere schaduw over de toekomstperspectieven van de producenten van fossiele brandstoffen. De Saudi’s geven dat ook impliciet toe. Ze willen het opgehaalde geld gebruiken om de Saudische economie te diversifiëren en voor te bereiden op een postolietijdperk.

MOHAMMED BIN SALMAN droomde recentelijk nog van een beurswaarde van 2000 miljard dollar. Dat is te hoog gegrepen. Saudi Aramco is geen fata morgana, maar is ook niet risicovrij. De aartsrivalen uit Iran liggen op de loer om het businessmodel te torpederen, maar vooral, het product zelf past niet in de toekomst. Amper een decennium geleden vreesde de wereld nog voor een tekort aan olie, vandaag liggen investeerders wakker van het vooruitzicht van een dalende vraag. Hoewel het olieverbruik de voorbije tien jaar gemiddeld nog met 1,4 procent per jaar steeg, vooral onder impuls van de oliedorst van de groeilanden, zou de vraag de volgende jaren een plafond bereiken. Voor de planeet komt dat keerpunt geen dag te vroeg. Olie is nog altijd de brandstof voor een derde van het energieverbruik en dus een derde van de uitstoot van broeikasgassen. Om tegen 2050 de opwarming te beperken tot 2 graden Celsius, moet het wereldwijde olieverbruik zowat halveren.

DE OLIEBEDRIJVEN kunnen het licht van de zon niet meer ontkennen, maar hun houding blijft dubbelzinnig. Ze stoppen geld in hernieuwbare energie, maar het gros van het investeringsbudget is nog altijd bestemd voor nieuwe ontginningsprojecten van fossiele brandstoffen. Dat zijn projecten met een looptijd van decennia. De westerse oliegigant Total ziet in het scenario van een opwarming van het klimaat met maximaal 2 graden Celsius de vraag naar olie pas pieken in 2040. De verhoging van de productiecapaciteit blijft daarom een van de hoekstenen van de strategie van Total. Ook de Amerikaanse collega’s van ExxonMobil hijsen allesbehalve de witte vlag. “Experts zeggen dat koolstofopslag van vitaal belang is om de uitstoot te beperken”, adverteert de oliegigant, zonder erbij te vertellen dat de opvang en de opslag van broeikasgassen nog een veel te dure technologie is om de wereld te redden.

VOOR INVESTEERDERS klinkt een businessmodel op basis van fossiele brandstoffen steeds lelijker. Duurzaam beleggen, met een focus op het milieu, sociale doelstellingen en deugdelijk bestuur, zal alleen maar aan belang winnen. Tegelijk is het moeilijk te weerstaan aan de lokroep van de dividendrendementen van gemakkelijk 5 procent die de grote oliebedrijven bieden in tijden van negatieve rentevoeten. Investeerders moeten dus bereid zijn zichzelf pijn te doen als ze de kapitaalstroom naar de olie-industrie willen indammen. Gegeven de miljarden aan kapitaal die nog opgesloten zitten in de koolstofindustrie, en gegeven de grote afhankelijkheid van zowel de consumenten als de producenten van het zwarte goud, zal de bijsturing naar een duurzamer energieverbruik zeer langzaam verlopen. De kans is ongemakkelijk groot dat deze tanker te traag keert.

EN DUS ziet saudi-arabië zijn kans schoon om een stukje van deze olietoekomst te verzilveren voor grof geld. Ook de Saudi’s zien de klimaatopwarming als geen onoverkomelijke hindernis. Dankzij zijn lage productiekosten zit Saudi Aramco zichzelf als last man standing in een krimpende markt, en als het bedrijf dat op een dag de laatste druppel olie zal verkopen. En dankzij de relatief lage emissie van broeikasgassen bij de ontginning van de olie zelf, ziet Saudi Aramco zichzelf eerder als een deel van de oplossing. Toch zal er in Riyad niet meteen een klimaatconferentie georganiseerd worden. Het is ook afwachten hoeveel aandacht de opwarming van de aarde krijgt in het hoofdstuk ‘risico’s’ in het prospectus dat Saudi Aramco deze week publiceert. Saudi Aramco wil nog jaren de mis doen, tot de laatste oliegelovige de kerk uit is.